کیفیت زندگی، افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران بالای 18 سال
مبتلا به تالاسمی ماژور
 
سعید پورمنصوری¹، مهرناز احمدی²، عبدالعلی شریعتی³، بیژن کیخایی⁴
 
 
چکیده
سابقه و هدف
بیماران تالاسمی ماژور در برخورد با عوارض جدی آن دچار مشکلات جسمی و روانی متعددی می‌شوند که بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیرگذار است. هدف این مطالعه، تعیین کیفیت زندگی، افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران بالای 18 سال مبتلا به تالاسمی ماژور بود.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه مقطعی، 142 بیمار (77 زن، 65 مرد) بالای 18 سال تالاسمی ماژور مراجعه­کننده به درمانگاه تالاسمی بیمارستان شفا اهواز در سال 1393 به روش سرشماری بررسی شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و کیفیت زندگی 36 SF و 21DASS  بود. داده­ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون­هـای t مستقـل، آنالیـز واریانـس یک­ طرفه و ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزار آماری 19SPSS  تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها
میانگین نمره کیفیت زندگی 12/18 ± 53/63 ، افسردگی 07/5 ± 64/6 ، اضطراب 95/3 ± 03/5 و استرس 98/4 ± 68/7 بود. بین کیفیت زندگی با افسردگی(001/0 p< ، 58/0 – r =)، اضطراب(001/0 p< ، 52/0 – r=) و استرس(001/0 p< ، 45/0 – r = ) ارتباط معنا­دار و معکوس وجود­­ داشت. افسردگی، اضطراب و استرس به ­طور معنا­داری در افراد با سطح تحصیلات دیپلم و پایین‌تر، مبتلا به عوارض بیماری و نامنظم در دریافت داروی آهن­زدا شیوع بیشتری داشت.
نتیجه گیری
مطالعه نشان داد بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور کیفیت زندگی پایینی دارند و درصد بالایی از بیماران از افسردگی، اضطراب و استرس متوسط تا شدیدی رنج می­برند. بدیهی­ است با بهبود وضعیت درمانی، اجتماعی و اقتصادی و حمایت­های روانی از بیماران، کیفیت زندگی آن‌ها به ­حد مطلوبی ارتقا خواهد یافت.
کلمات کلیدی: کیفیت زندگی، افسردگی، اضطراب، استرس، بتا تالاسمی
 
 
 
 
تاریخ دریافت : 3/3/94
تاریخ پذیرش : 2/9/94
   

1- دانشجوی کارشناسی ارشد پرستاری ـ دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی کاشان ـ کاشان ـ ایران
2- مؤلف مسئول: کارشنـاس ارشـد پـرستاری ـ مربـی گروه پرستاری ـ دانشکـده پرستـاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ـ اهواز ـ ایران ـ صندوق پستی: 15794-61357
3- کارشناس ارشد پرستاری ـ مربی گروه پرستاری ـ دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ـ اهواز ـ ایران
4- فوق تخصص خون و انکولوژی ـ استـاد گروه هماتولوژی و ا نکولوژی، پژوهشکده سلامت، مرکز تحقیقات تالاسمی و هموگلوبینوپاتی ـ دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ـ اهواز ـ ایران

مقدمه ‌
    تالاسمی یک بیماری مادرزادی اتوزوم مغلوب است و نوعی هموگلوبینوپاتی ارثی ناشی از نقص ساخت زنجیره‌های گلوبین می­باشد که درمان‌های پزشکی ویژه­ای را می­طلبد و این بیماران را جهت بقا، نیازمند تزریق مرتب خون و جابه‌جا کننده آهن (شلاتور) می­سازد(1). تالاسمی از شایع‌ترین بیماری‌های ژنتیکی در ایران و جهان به ­شمار می­رود(2) حدود 300 میلیون بیمار تالاسمی در سراسر جهان وجود دارد که 55 میلیون آن‌ها در جنوب شرقی آسیا زندگی می­کنند(3). ایران با حدود 20000 بیمار تالاسمیک و 3 میلیون ناقل تالاسمی، یکی از کشورهایی است که بر روی کمربند تالاسمی در جهان قرار گرفته و به ترتیب بیشترین شیوع در استان‌های مازندران، فارس و خوزستان به­چشم می­خورد(5، 4).
    تالاسمی یک بیماری مزمن است که دامنه وسیعی از مشکلات جسمی، روحی و روانی را در بیماران ایجاد می‌کند. تأثیر تالاسمی در سلامت جسمانی همانند ایجاد تغییرات جسمی، عقب ماندگی رشد و تاخیر در بلوغ جنسی مشکلات عدیده­ای را در این بیماران به دنبال خواهد داشت و باعث تغییر در تصور از خویشتن در این بیماران می­شود(3). این بیماری محدودیت‌های زیادی در زندگی بیماران ایجاد نموده و بالقوه تهدید­کننده زندگی است و باعث ایجاد اختلالات قابل توجه در فعالیت‌های اجتماعی و آموزشی بیمار می­شود(1).
    امروزه به­کمک روش‌های درمانی موجود و استفاده از داروهای جدید جهت بهبود کنترل اضافه بار آهن و شروع به موقع درمان، این بیماری به یک بیماری مزمن تبدیل شده و امید به زندگی در این بیماران افزایش یافته­ است (7، 6، 1). با این حال، استفاده مکرر و طولانی مدت از داروها بر جنبه‌های دیگری از زندگی این بیماران تأثیرگذار بوده و به طور قابل توجهی سلامت عمومی، سلامت روان و کیفیت زندگی این بیماران و خانواده­های آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است(8). مطالعه‌ها نشان داده که این بیماران کیفیت زندگی پایین‌تری نسبت به عموم دارند(9). از سوی دیگر هنگام رسیدن به سن جوانی، علاوه بر مشکلات جسمـی و محدودیـت‌های عملکـردی، مشکلاتـی چــون
تشکیل خانواده، تحصیلات عالی و یافتن شغل مناسب گریبانگیر بیمار، خانواده و نظام درمانی کشور می‌شود و این، خود عاملی است که باعث به ­وجود آمدن مشکلات روانی متعدد در این بیماران شده و بر کیفیت زندگی آن‌ها تاثیر منفی دارد (12-10).
    بیماران مبتلا به تالاسمی، عوارض سایکولوژیکی نظیر اختلالات عاطفی، ناامیدی و مشکل در برقراری ارتباطات اجتماعی نیز دارند(2). به ­طور کلی در این بیماری بار روانی بر بسیاری از جنبه­های زندگی مانند آموزش، اوقات فراغت، فعالیت­های فیزیکی، مهارت­ها و قابلیت باروری و تنظیم خانواده تأثیر می­گذارد که اغلب در نتیجه اضطراب، انزوا و افسردگی بیمار است(1). دلایل بسیاری از جمله مزمن شدن بیماری، هزینه‌های درمان و انتظار مرگ، باعث ایجاد مشکلات روانی در بیماران مبتلا به تالاسمی شده است(8). مطالعه محمدی و همکاران نشان داد که 8/18% از بیماران تالاسمی از افسردگی و 49% از اضطراب و بی‌خوابی رنج می‌برند و 5/87% دچار اختلال در عملکرد اجتماعی هستند. این مطالعه نشان داد در کل 5/62% از بیماران دچار اختلال در سلامت روان هستند و 5/72% نیز کیفیت زندگی متوسطی را گزارش دادند(12). سایر مطالعه‌ها نیز نشان دادند که بیماران تالاسمی ماژور، افسردگی و اختلالات روانی بیشتر و کیفیت زندگی ضعیفتری نسبت به افراد سالم دارند(15-13، 3).
    سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را به عنوان "درک افراد از وضعیت زندگی، در قالب فرهنگ و ارزش‌های حاکم بر جامعه و در ارتباط با اهداف، انتظارات و علایق خود " تعریف می‌کند. بر اساس این تعریف، کیفیت زندگی، ارتباط تنگاتنگی با وضعیت حسی، روانی، اعتقادات شخصی، میزان خود اتکایی، ارتباطات اجتماعی و محیط زیست دارد(16). اگر چه مطالعات متعددی در زمینه کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور در دسترس هستند، ولی اکثر این مطالعه‌ها به بررسی کیفیت زندگی یا تفاوت­های بین کیفیت زندگی این بیماران و گروه شاهد می‌پردازند و کمتر به بررسی پارامتر­های روانی از جمله افسردگی، اضطراب و استرس که خود تاثیر­گذار بر کیفیت زندگی بیماران است، پرداخته شده است(20-17، 15-13، 9، 8، 1). بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به تالاسمی ماژور و تدوین سیاست­های بهداشتی و اجتماعی به ­منظور برنامه­ریزی صحیح جهت پیشگیری، تشخیص و درمان به موقع مشکلات جنبه‌های مختلف زندگی این بیماران و ارتقای سطح سلامت آن‌ها، مستلزم داشتن اطلاعات کافی در مورد ابعاد مختلف زندگی و به ویژه وضعیت روحی روانی این افراد است لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین کیفیت زندگی، افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران بالای 18 سال مبتلا به تالاسمی ماژور در شهر اهواز انجام شد.
 
مواد و روش‌ها
    این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی بود که در درمانگاه تالاسمی بیمارستان شفا اهواز در سال 1393 جهت تعیین کیفیت زندگی، افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور بالای 18 سال انجام شد. این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی کاشان تصویب شد(کد اخلاق: 4850 ( و تمام شرکت‌کننده­ها رضایت کتبی و شفاهی خود را جهت شرکت در پژوهش اعلام نمودند. معیارهای ورود به مطالعه شامل کلیه بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور بالای 18 سال بود(224 نفر) و جمع‌آوری داده­ها به­ روش سرشماری از کل جمعیت صورت گرفت. به ­این ­منظور، محقق پس از کسب اجازه از معاون پژوهشی دانشکده پرستاری- مامایی و دانشگاه علوم پزشکی اهواز و رئیس بیمارستان شفا و پس از هماهنگی‌های لازم، به درمانگاه تالاسمی واقع در بیمارستان شفا مراجعه کرد. جهت دستیابی به نمونه­ها، پرونده کلیه بیماران مبتلا به بیماری تالاسمی که سن آن‌ها بالای 18 سال بود استخراج شد، سپس از اول اردیبهشت تا پایان خرداد 1393 به مدت دو ماه، محقق در درمانگاه حضور یافته ضمن معرفی خود و بیان هدف پژوهش به این بیماران و جلب رضایت ایشان اقدام به تکمیل پرسشنامه‌ها نمود. در طی 2 ماه مراجعه روزانه به درمانگاه، به 175 بیمار از کل جامعه پژوهش دسترسی پیدا شد که از این تعداد حدود 18 بیمار راغب به همکاری نبودند لذا جمعاً 157 پرسشنامه توزیع گردید که از این تعداد نیز حدود 15 پرسشنامه ناقص تحویل داده شد که قابل استفاده نبود. بنابراین نمونه‌های این پژوهش را 142 بیمار مبتلا به تالاسمی ماژور بالای 18 سال تشکیل دادند که با رضایت خود در پژوهش شرکت نمودند.
    ابزار جمع‌آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه کیفیت زندگی 36 SF و پرسشنامه 21 DASS بود. پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک شامل سن، جنس، وضعیت تاهل، سطح تحصیلات، شغل و تبعیت از درمان با داروهای آهن‌زدا بود. جهت سنجش کیفیت زندگی از پرسشنامه 36 SF استفاده شد. این پرسشنامه توسط سازمان جهانی بهداشت جهت بررسی ابعاد کیفیت زندگی طراحی شده و به زبان فارسی برگردانده شده است که هشت بعد کیفیت زندگی شامل عملکرد جسمی، محدودیت جسمی، درد جسمانی، سلامت عمومی، نشاط، عملکرد اجتماعی، مشکلات روانی و سلامت روان را بررسی می‌کند و دارای دو سنجش خلاصه نیز می‌باشد که از ادغام مقیاس­ها به شرح زیر به دست می­آیند: سلامت جسمی(عملکرد جسمی + محدودیت جسمی + درد جسمی+  سلامت عمومی) و سلامت روانی(عملکرد اجتماعی + مشکلات روانی + سلامت روان + نشاط). هر سؤال پرسشنامه از یک مقیاس کمی پیوسته برخوردار بوده که از 0 تا 100 امتیاز دهی می‌شود و امتیاز بالاتر نشان‌دهنده وضعیت بهتر می‌باشد. بر اساس تحقیقات انجام شده، پرسشنامه 36 SF مقیاس معتبر و قابل اعتمادی است و مقیاس‌های گونه فارسی 36 SF ، از حداقل ضرایب استاندارد پایایی در محدوده 77/0 تا 9/0 برخوردارند. روایی و پایایی آن نیز در بیماران تالاسمی ماژور مورد تایید قرار گرفته است(915/0 α=)(22، 21). جهت سنجش میزان افسردگی، استرس و اضطراب در بیماران از پرسشنامه 21DASS  استفاده شد که در سال 1995 توسط لویباند و لویباند تهیه شده است (23). این فرم دارای 21 عبارت می­باشد که هر یک از سازه­های روانی افسردگی، اضطراب و استرس را توسط 7 عبارت متفاوت مورد ارزیابی قرار می­دهد. این مقیاس توانایی تشخیص و غربالگری نشانه‌های اضطراب، افسردگی و استرس را در طی یک هفته گذشته دارد. نحوه پاسخ‌دهی به پرسش‌ها به صورت 4 گزینه­ای است که به صورت خود سنجی تکمیل می‌شود. دامنه پاسخ‌ها از "هیچ وقت"  تا " همیشه" متغیر است و نمره­گذاری از صفر تا سه در نظر گرفته شده است. مجموع نمرات به دست آمده جهت هر مقیاس جمع‌بندی شده و جهت مقیاس افسردگی نمرات صفر تا 4 نشان‌دهنده وضعیت طبیعی، 6-5 افسردگی خفیف، 10-7 افسردگی متوسط، 13-11 افسردگی شدید و بیشتر یا مساوی 14 افسردگی خیلی شدید در نظر گرفته می‌شود. جهت مقیاس اضطراب نمرات صفر تا 3 نشان‌دهنده وضعیت طبیعی، 5-4 اضطراب خفیف، 7-6 اضطراب متوسط، 9-8 اضطراب شدید و بیشتر یا مساوی 10 اضطراب خیلی شدید در نظر گرفته می‌شود. جهت مقیاس استرس نمرات صفر تا 7 نشان‌دهنده وضعیت طبیعی، 9-8 استرس خفیف، 12-10 استرس متوسط، 16-13 استرس شدید و بیشتر یا مساوی 17 استرس خیلی شدید در نظر گرفته می‌شود. فرم کوتاه 21 عبارتی توسط لویباند و لویباند) 1995) اعتبار سنجی شده است و ضریب آلفای کرونباخ  DASSبرای مقیاس های افسردگی، اضطراب و استرس به ترتیب 81/0 ،73/0 و 81/0 گزارش شده است(23). در ایران نیز توسط صاحبی و همکاران ضریب آلفای کرونباخ نسخه فارسی DASS در یک نمونه 400  نفری برای افسردگی، اضطراب و استرس به ترتیب 7/0، 66/0 و 76/0 گزارش شده است(24). این پرسشنامه‌ها در حضور پژوهشگر توسط بیماران و در مواردی که بیماران بی‌سواد بودند توسط پژوهشگر و با رعایت اصول اخلاقی تکمیل گردید.
 
تجزیه و تحلیل داده‌ها:
    پس از جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل آن‌ها با نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 19 انجام شد و از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) جهت بررسی شاخص‌ها و تعیین مشخصات نمونه پژوهش و از آزمون t مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه جهت مقایسه کیفیت زندگی و افسردگی، اضطراب و استرس به تفکیک عوامل دموگرافیک استفاده شد. از آزمون همبستگی جهت سنجش ارتباط بین کیفیت زندگی و افسردگی، اضطـراب و
استرس استفاده شد.
یافته‌ها
    142 بیمار بالای 18 سال مبتلا به تالاسمی ماژور شامل 77 زن (2/54%) و 65 مرد (8/45%) در این مطالعه شرکت داشتند. میانگین سن شرکت‌کنندگان در مطالعه 13/5 ± 25 سال بود(جدول 1).
 
جدول 1: اطلاعات دموگرافیک شرکت‌کنندگان در مطالعه
 

مشخصات دموگرافیک		فراوانی	درصد
جنس	زن	77	2/54
	مرد	65	8/45
سن	25-18	82	7/57
	26 ≥	60	3/42
وضعیت تاهل	مجرد	129	8/90
	متاهل	13	2/9
وضعیت تحصیلی	بیسواد	1	7/0
	ابتدایی	11	7/7
	دیپلم ≤	71	50
	دانشگاهی	59	5/41
وضعیت اشتغال	بیکار	79	6/55
	شاغل	23	2/16
	محصل	40	2/28
ابتلا به عوارض	بله	104	2/73
	خیر	38	8/26

 
    چنانچه نتایج نشان می‌دهد، کیفیت زندگی بیماران در تمامی ابعاد مخصوصاً ابعاد محدودیت جسمی، مشکلات روانی، نشاط و سلامت عمومی به حد قابل توجهی پایین گزارش شده است(جدول 2).
    میانگین حاصل از نمرات افسردگی، اضطراب و استرس بیماران نیز نشان می­دهد بیماران از نظر این مشکلات در وضعیت متوسطی هستند (جدول 3). چنانچه نتایج نشان می‌دهد، حدود 60% از بیماران از افسردگی و اضطراب و حدود 52% از بیماران از استرس مرتبط با بیماری رنج می‌برند.
    در بررسی کیفیت زندگی و افسردگی، اضطراب و استـرس بـه تفکیـک عـوامل دمـوگرافیک، یافته‌ها اختلاف
جدول 2: میانگین نمرات کیفیت زندگی، افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران تالاسمی ماژور بالای 18 سال مراجعه‌کننده به درمانگاه تالاسمی بیمارستان شفا اهواز در سال 1393
 

متغیر	انحراف معیار ± میانگین
عملکرد جسمی	92/24 ± 85/70
محدودیت جسمی	90/37 ± 94/51
مشکلات روانی	76/38 ± 28/57
نشاط	82/20 ± 60
سلامت روان	80/20 ± 96/62
عملکرد اجتماعی	74/22 ± 18/72
درد جسمانی	17/25 ± 22/72
سلامت عمومی	92/22 ± 01/59
حیطه سلامت جسمی	96/20 ± 50/63
حیطه سلامت روان	07/20 ± 10/63
کیفیت زندگی(نمره کل)	12/18 ± 53/63
افسردگی	07/5 ± 64/6
اضطراب	95/3 ± 03/5
استرس	98/4 ± 68/7

 
معناداری بین دو گروه سنی زیر 26 سال و بالای 26 سال و هم چنین بین دو گروه زن و مرد نشان نداد. در این مطالعه افراد متأهل کیفیت زندگی بهتر و افسردگی، اضطراب و استرس کمتری را نسبت به افراد مجرد گزارش کردند، هر چند این اختلاف‌ها به جز در حیطه روانی کیفیت زندگی در سایر موارد معنادار نبود(04/0= p). هم چنین از نظر وضعیت اشتغال، نتایج مطالعه نشان داد افراد شاغل کیفیت زندگی بهتر و افسردگی، اضطراب و استرس کمتری نسبت به افراد بی‌کار و حتی محصل دارند با این حال این اختلاف‌ها فقط در حیطه جسمی کیفیت زندگی  و نمره کل کیفیت زندگی معنادار بوده است(04/0= p). نتایج مطالعه در زمینه کیفیت زندگی و مشکلات روانی در افراد با تحصیلات دانشگاهی و افراد با تحصیلات دیپلم و پایین‌تر نیز نشان داد افراد با تحصیلات دانشگاهی از کیفیت زندگی بهتر و افسردگی، اضطراب و استرس کمتری برخوردارند و این اختلاف در حیطه جسمی کیفیت زندگی(001/0 p<)، حیطـه روانـی(004/0= p)، نمره کل کیفیت زندگی(001/0 p<)، افسردگی(04/0= p) و اضطراب (004/0= p) معنادار بوده است. نتایج مطالعه نشان داد بیماران تالاسمی که از داروهای آهن‌زدا به صورت منظم استفاده می‌کردند، کیفیت زندگی بهتر و افسردگی، اضطراب و استرس کمتری در مقایسه با سایر بیماران داشتند و این اختلاف‌ها در هر دو حیطه جسمی و روانی و نمره کل کیفیت زندگی و هم چنین اضطراب و استرس معنادار بوده است(01/0= p).
 
جدول 3: میانگین امتیاز افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران تالاسمی ماژور بالای 18 سال مراجعه‌کننده به درمانگاه تالاسمی بیمارستان شفا اهواز در سال 1393
 

		فراوانی	درصد
افسردگی	طبیعی(4-0)	57	1/40
	خفیف(6-5)	16	3/11
	متوسط(10-7)	32	5/22
	شدید(13-11)	23	2/16
	خیلی شدید(14 ≥)	14	9/9
اضطراب	طبیعی(3-0)	57	1/40
	خفیف(5-4)	24	9/16
	متوسط(7-6)	24	9/16
	شدید(9-8)	15	6/10
	خیلی شدید(10 ≥)	22	5/15
استرس	طبیعی(7-0)	68	9/47
	خفیف(7-0)	22	5/15
	متوسط(12-10)	32	5/22
	شدید(16-13)	14	9/9
	خیلی شدید(17 ≥)	6	2/4

 
هم چنین نتایج نشان داد در بیمارانی که عوارض بیماری در آن‌ها وجود دارد، شیوع افسردگی، اضطراب و استرس بیشتر و از کیفیت زندگی پایین‌تری برخوردارند که به جز حیطه روانی کیفیت زندگی، اختلاف در سایر موارد معنادار بوده است(05/0 p<)(جدول 4). در زمینه ارتباط کیفیت زندگی با افسردگی، اضطراب و استـرس، آزمـون همبستگـی پیرسـون نشان داد بین کیفیت زندگـی و ابعـاد تشکیل‌دهنده آن با افسردگی، اضطـراب واستـرس ارتبـاط
معنادار و معکوس وجـود دارد (جدول 5).
 

جدول 4: مقایسه کیفیت زندگی، افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران تالاسمی ماژور بالای 18 سال مراجعه‌کننده به درمانگاه تالاسمی بیمارستان شفا اهواز در سال 1393 به تفکیک عوامل دموگرافیک(05/0 p<)^*
 

متغیرها

حیطه جسمی

حیطه روانی

کیفیت زندگی (نمره کل)

افسردگی

اضطراب

استرس

انحراف معیار ± میانگین

انحراف معیار ± میانگین

انحراف معیار ± میانگین

انحراف معیار ± میانگین

انحراف معیار ± میانگین

انحراف معیار ± میانگین

جنس

مرد

02/22 ±  1/63

02/22 ± 1/63

5/19 ± 41/63

26/5 ± 9/6

02/4 ± 07/5

1/5 ± 44/7

زن

17/20 ±  85/63

17/20 ± 85/63

99/16 ± 64/63

92/4 ± 42/6

92/3 ± 5

9/4 ± 88/7

سن

25-18

47/20 ±  25/63

47/20 ± 25/63

23/18 ± 28/63

93/4 ± 36/6

98/3 ± 91/4

25/5 ± 15/7

26 ≥

78/21±  85/63

78/21 ± 85/63

11/18 ± 88/63

26/5 ± 03/7

93/3 ± 2/5

54/4 ± 4/8

وضعیت تاهل

مجرد

77/20±  93/62

77/20 ± 93/62

95/17 ± 84/62

02/5 ± 84/6

01/4 ± 13/5

04/5 ± 79/7

متاهل

88/22±  23/69

88/22 ± 23/69

09/19 ± 44/70

36/5 ± 69/4

32/3 ± 07/4

37/4 ± 53/6

وضعیت تحصیل

دیپلم ≤

17/20±  46/57*

17/20 ± 46/57*

5/16 ± 37/58*

97/4 ± 37/7*

1/4 ± 83/5*

9/4 ± 25/8

دانشگاه

17/19±  72

17/19 ± 72

91/17 ± 81/70

07/5 ± 62/5

46/3 ± 91/3

03/5 ± 88/6

وضعیت اشتغال

بیکار

17/21±  77/59*

17/21 ± 77/59*

77/17 ± 47/60*

07/5 ± 27/7

009/4 ± 64/5

66/4 ± 49/8

شاغل

43/17±  76/70

43/17 ± 76/70

8/14 ± 25/70

99/4 ± 26/5

76/3 ± 56/4

21/5 ± 65/6

محصل

25/21±  7/66

25/21 ± 7/66

52/19 ± 72/65

02/5 ± 2/6

82/3 ± 1/4

28/5 ± 67/6

استفاده منظم از داروی آهن‌زدا (تزریقی یا خوراکی)

بله

78/20±  98/64*

78/20 ± 98/64*

89/17 ± 87/64*

06/5 ± 38/6

87/3 ± 75/4*

98/4 ± 31/7*

خیر

93/18±  21/51

93/18 ± 21/51

52/16 ± 2/52

7/4 ± 86/8

97/3 ± 4/7

85/3 ± 8/10

ابتلا به عوارض

خیر

9/19± 87/69*

9/19 ± 87/69*

97/16 ± 42/68*

64/4 ± 84/4*

69/3 ± 63/3*

16/5 ± 23/6*

بله

95/20 ± 18/61

95/20 ± 18/61

27/18 ± 75/61

08/5 ± 3/7

94/3 ± 54/5

83/4 ± 21/8

 
جدول 5: ارتباط کیفیت زندگی و حیطه‌های تشکیل‌دهنده آن با افسردگی، اضطراب، استرس در بیماران تالاسمی ماژور بالای 18 سال مراجعه‌کننده به درمانگاه تالاسمی بیمارستان شفا اهواز در سال 1393
 

حیطه‌های کیفیت زندگی	افسردگی	اضطراب	استرس
	p value (r)	p value (r)	p value (r)
حیطه جسمی	(61/0-) 001/0 <	(48/0-) 001/0 <	(35/0-) 001/0 <
حیطه روانی	(5/0-) 001/0 <	(49/0-) 001/0 <	(53/0-) 001/0 <
کیفیت زندگی (نمره کل)	(58/0-) 001/0 <	(52/0-) 001/0 <	(45/0-) 001/0 <