جلد 21، شماره 4 - ( زمستان 1403 )                   جلد 21 شماره 4 صفحات 319-307 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Pourmohammad Pournaki M, Niroumand L, Maghsudloo M, Hashemi S. Investigating the media attachment factors of Public Relations of Iranian Blood Transfusion Organization (IBTO) in crisis. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2024; 21 (4) :307-319
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1548-fa.html
پورمحمد پورناکی مدینه، نیرومند لیلا، مقصودلو مهتاب، هاشمی شهناز. عوامل پیوست رسانه ای روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران در بحران. فصلنامه پژوهشی خون. 1403; 21 (4) :307-319

URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1548-fa.html


دانشیار گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق
واژه‌های کلیدی: انتقال خون، اضطراب، روابط عمومی
متن کامل [PDF 492 kb]   (186 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (337 مشاهده)
متن کامل:   (108 مشاهده)
عوامل پیوست رسانه ای روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران در بحران

مدینه پورمحمد پورناکی1، لیلا نیرومند2، مهتاب مقصودلو3، شهناز هاشمی4

چکیده
سابقه و هدف
وجود پیوست رسانه‌ای در مواقع بحران برای پیشگیری از هرگونه تشویش افکار‌ عمومی و سوء برداشت نسبت به عملکرد سازمان‌ها ضروری است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر پیوست رسانه­ای در روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران برای مدیریت مناسب و بهینه افکار عمومی بود، که از طریق رسانه‌ها انجام شده است.
مواد و روش‌ها
روش تحقیق در این پژوهش آمیخته (ترکیبی) بود و در این مقاله داده‌های بخش کمی ارائه شده است. مطالعه به صورت توصیفی- پیمایشی انجام شد. تعداد کل مشارکت‌کنندگان 483 نفر از مدیران کل و کارکنان سازمان انتقال خون ایران بودند. با استفاده از نمونه‌گیری تمام شماری، پرسشنامه محقق ساخته برای 103 نفر به شیوه حضوری و از طریق پست الکترونیکی ارسال شد. به ­منظور تحلیل داده­های پژوهش از نسخه 26 نرم­افزار SPSS و نسخه 4.3.3 نرم­افزار R استفاده گردید و آزمون‌های تحلیل عاملی تاییدی، آزمون t و آزمون فریدمن استفاده شد.
یافته‌ها
یافته‌ها نشان داد که عوامل پیوست رسانه­ای در روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران در مواجهه با بحران عبارتند از اطلاع­رسانی (بار عاملی92/0)، مدیریت (بار عاملی 72/0) و آموزش (بار عاملی 59/0). با تحلیل وضعیت موجود به این نکته دست یافتیم که عوامل و شاخص­های الگوی پیوست رسانه­ای به طور کلی در حد متوسط است؛ البته عامل اطلاع­رسانی از وضعیت بهتری نسبت به مدیریت و آموزش برخوردار بود.
نتیجه گیری                                                                                                
برای ارتقای عملکرد روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران، ارتقای عوامل مدیریتی و آموزشی به­ منظور همسویی با استانداردهای فعلی اطلاع­رسانی ضروری است. این امر باعث بهبود فعالیت­های سازمان خواهد شد.
کلمات کلیدی: انتقال خون، اضطراب، روابط عمومی










تاریخ دریافت: 30/05/1403
تاریخ پذیرش:‌  13/08/1403


1- دانشجوی دکترای ارتباطات اجتماعی ـ گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم ـ قشم ـ ایران
2- مؤلف مسئول: دکترای ارتباطات اجتماعی ـ دانشیار گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 33584911
3- متخصص پزشکی اجتماعی ـ استاد مرکز تحقیقات انتقال خون‌ ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون‌ ـ تهران ‌ـ ایران‌
4- دکترای ارتباطات اجتماعی ـ دانشیار مرکز آموزش علمی کاربردی فرهنگ و هنر ـ دانشگاه جامع علمی کاربردی ـ تهران ـ ایران ـ  
 
 

مقدمه
    روابط عمومی هنر و علم اجتماعی است که به تحلیل تمایلات، خواسته‌ها، پیش‌بینی نتایج آن‌ها، مشورت با رهبران سازمان و تکمیل برنامه‌ای طراحی شده و اجرایی مربوط می‌شود و به علایق و خواسته‌های سازمان و مردم خدمت می‌کند (1).
    پیوست رسانه­ای، سندی است که به منظور پوشش خبری، اطلاع­رسانی و اقناع افکار عمومی درباره اقدامات و طرح­های مهم یک سازمان، شرکت، یا مؤسسه از سوی واحد روابط عمومی، طراحی، تدوین، تنظیم، اجرا و ارزیابی می­شود. این سند شامل برنامه­ها، طرح­ها، فعالیت‌ها، تولید محتوا، عرضه و انتشار اطلاعات، بودجه، زمان­بندی و اولویت­بندی هر فعالیت رسانه­ای است و هدف آن اطلاع­رسانی درباره اقدامات و طرح­ها، ارتباط تعاملی و اقناع افکار عمومی است، به­گونه­ای که عموم مردم یا مخاطبان و بهره­برداران از طرح یا پروژه خاصی از کم ­و کیف اجرای آن، دستاوردها یا تبعات و فواید و ویژگی‌های آن طرح مطلع باشند و قادر باشند ایده­ها، نظرات و دیدگاه­های خود را درباره طرح مطرح سازند (2). روابط عمومی و رسانه‌ها به عنوان ابزار نوین بشری، از طریق اطلاع‌رسانی، آموزش و توسعه ارتباطات در سه مرحله پیشگیری، هدایت و مقابله با بحران مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین میزان دسترسی به رسانه‌ها، دسترسی به تکنولوژی و روش‌های جدید و پیشرفته، می‌تواند در مدیریت سه گانه بحران مؤثر باشد (3). همه سازمان‌ها هر روز و هر لحظه تحت تأثیر بحران‌های کوچک و بزرگ قرار دارند؛ بنابراین، مدیران سازمان‌ها باید پیوسته آماده رویارویی با بحران‌ها باشند و برای پیشگیری از آن‌ها و کاستن تأثیرشان بر سازمان خود چاره‌اندیشی نمایند. آن‌ها باید این نکته را درک کنند که سازمان‌های تحت مدیریت‌شان باید تا سرحد ممکن از بروز بحران‌ها ایمن باشند (4).
    رسالت اصلی سازمان انتقال خون ایران، تهیه خون و فرآورده­های سالم و کافی برای بیماران است. با وجود پیشرفت علم و فناوری، هنوز هیچ جایگزین مناسبی برای خون انسانی ساخته نشده است. از طرف­ دیگر، مشارکت افراد در فعالیت­های اجتماعی از جمله اهدای خون داوطلبانه نیز تحت تأثیر کارکرد نهادهای اجتماعی مثل روابط عمومی است (5). سازمان انتقال خون ایران با محوریت اطلاع‌رسانی در مواجهه با بحران می تواند با کمک رسانه‌های جمعی به نحو شایسته‌ای در کنترل بحران موفق عمل کند. روابط عمومی با کمک رسانه‌ها می‌تواند با آگاهی بخشی و اطلاع رسانی دقیق و موثق، در خصوص بحران به وجود آمده؛ از بروز بسیاری از مخاطرات پیشگیری کند. استفاده از رسانه‌های جمعی یکی از کارآمد‌ترین و مهم‌ترین ابزار انتقال اطلاعات و تأمین نیازها و خواسته‌های افکار عمومی محسوب می‌شود. سازمان انتقال خون ایران در سال­های ابتدایی تأسیس، برای نخستین بار با بحران تأمین خون برای مجروحان انقلاب مواجه شد.
    پس از آن، بحران­های متعدد از جمله هشت سال دفاع مقدس، مشکلات منطقه­ای، زیست­ محیطی، حوادث و بلایای طبیعی و غیر طبیعی از جمله چالش­هایی است که دستگاه خون­رسانی کشور با آن مواجه است. تمام تجربیات پیشین بیانگر این موضوع است که در هر بحران با جمع­بندی و درس گرفتن از راه‌کارهای بحران­های پیشین، می­توان از هر چالشی به سادگی گذر کرد. فقدان برنامه استراتژیک رسانه­ای و مدیریت افکار عمومی در بحران، حلقه گمشده واحد روابط عمومی این سازمان است که در سازمان انتقال خون ایران مغفول مانده است. لذا، در این پژوهش برآنیم تا با تدوین بهترین راه‌کارهای مدیریتی رسانه و افکار عمومی در بحران­ها به کمک مدیران و خبرگان این سازمان، به بهترین الگوی پیوست رسانه­ای بحران دست یابیم.

مواد و روش‌ها
    روش این تحقیق آمیخته بود که در این مقاله بخش کمی ارائه شده است؛ لذا روش تحقیق این مطالعه کمی بوده و به ­صورت توصیفی- پیمایشی انجام شده است. ابزار جمع­آوری اطلاعات در پژوهش حاضر، پرسشنامه محقق ساخته است که محتوای پرسشنامه متشکل از مجموعه‌ای از سؤالات هدفمند با بهره‌گیری از طیف گزینه‌ای لیکرت از «خیلی زیاد مرتبط» (یعنی 5) تا «خیلی کم مرتبط» (یعنی1) تدوین شد، شامل دو بخش سؤالات ویژگی‌های فردی و اطلاعاتی، برای توصیف جامعه مورد مطالعه و 29 سؤال تخصصی در زمینه اطلاع‌رسانی، مدیریت و آموزش روابط عمومی در بحران است؛ که این سؤالات از نتایج داده‌های بخش کیفی استخراج شده است.
در روش کمی، پس از استخراج مؤلفه‌های مؤثر اطلاع‌رسانی، مدیریت و آموزش در بحران در سازمان انتقال خون ایران (به کمک تجزیه و تحلیل مصاحبه‌های تحقیق) و طراحی الگوی اولیه، فرضیات مطرح شد و برای آزمون فرضیات پایایی پرسشنامه، پیش آزمون انجام شده و سپس اجرای نهایی حاصل گردید. سنجه مذکور در ابتدا با 130 شاخص بر اساس ابعاد مختلف: مدیریت روابط عمومی، ارتباط با رسانه، آموزش و پژوهش، پرتال و فضای مجازی، سمعی و بصری و تبلیغات و انتشارات در مراحل سه گانه بحران طراحی و پرسشنامه جهت تدوین الگوی پیوست رسانه‌ای سازمان انتقال خون در مواجهه با بحران، بین نمونه مورد مطالعه، توزیع و پاسخ‌ها جمع‌آوری شد.
    نمونه آماری مورد مطالعه در این تحقیق 483 نفر شامل مدیران کل، مدیران میانی، مدیران و کارشناسان روابط عمومی ادارات سازمان انتقال خون ایران در سراسر کشور بود که به صورت نمونه‌گیری تمام شماری، پرسش­نامه‌ها برای 103 نفر به دو شیوه حضوری و الکترونیکی ارسال شد.
    از بین پرسشنامه‌های دریافت شده، تنها 101 پرسشنامه قابل استفاده بود. پس از تکمیل پرسشنامه‌ها توسط مشارکت‌کنندگان، داده‌ها توسط محقق وارد نرم‌افزار 26SPSS گردید.
    برای تجزیه ­و تحلیل داده‌های تحقیق، از 3 شیوه مختلف تحلیل عاملی تأییدی، آزمون t تک‌ نمونه‌ای و آزمون فریدمن بهره گرفته شد. در این پژوهش به­ خاطر ساختار عاملی ابزار مورد استفاده، که شامل 3 خرده‌ مقیاس است، تحلیل عاملی مرتبه دوم به کار رفته است (7، 6). نکته قابل ذکر این است که به دلیل ترتیبی بودن مقیاس اندازه‌گیری متغیرها، از برآوردگر DWLS (یک روش قدرتمند و انعطاف­پذیر برای تحلیل داده­های رتبه­ای است که با وزن‌دهی به رتبه­ها، کاهش اثر نویز، قابلیت انعطاف و سادگی محاسبات می­تواند در بسیاری از زمینه­ها استفاده شود) در این فرآیند استفاده شده است (8).
    برای انجام تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم در مطالعه حاضر از نسخه 4.3.3 نرم­افزار R (یک نظام متن­ باز بسیار موفق مبتنی ­بر زبان S است. پشتیبانی بین­المللی از R و حضور هزاران بسته و موارد دیگر، آن را به یک استاندارد برای محاسبات آماری در پژوهش و آموزش تبدیل کرده است‌؛ نام این زبان از ابتدای اسامی توسعه ­دهندگان خود، راس ایهاکا و رابرت جنتلمن برگرفته شده است) بهره گرفته شده است (9). تحلیل‌های مربوط به آزمون­های t و فریدمن نیز، هر دو، در نسخه 26 نرم­افزار  SPSSانجام گرفته است (10).

یافته‌ها
    اطلاعات جمعیت شناختی مشارکت کنندگان در پژوهش حاضر به تعداد 101 نفر که شامل : 43 نفر (58/42%)، مـرد و 58 نفـر (42/57%) زن بودنــد. 24 نفـر
جدول 1: مشخصات دموگرافیک شرکت‌کنندگان در مطالعه (76/23%) از افراد نمونه تحت بررسی در سنین 35-25 سال، 30 نفر (7/29%) در سنین 45-36 سال، 27 نفر (73/26%) در سنین 55-46 سال و 20 نفر (8/19%) در بازه سنی 65-56 سال قرار داشتند. 3 نفر (97/2%) از افراد نمونه دارای سطح تحصیلی دیپلم، 8 نفر (92/7%) دارای سطح تحصیلی فوق دیپلم، 36 نفر (64/35%) دارای لیسانس، 29 نفر (71/28%) دارای فوق لیسانـس و 25 نفـر
(75/24%) دارای سطح تحصیلی دکترا بودند.
    در توصیف سابقه شغلی نمونه­های تحت بررسی لازم به ذکر است که 8 نفر (92/7%) دارای سابقه شغلی کم­تر از 5 سال، 13 نفر (87/12%) دارای سابقه بین 5 تا 10 سال، 15 فرد (85/14%) دارای سابقه بین 11 تا 15 سال، 20 نفر (8/19%) دارای سابقه بین 16 تا 20 سال و 45 نفر (55/44%) واجد سابقه شغلی بیشتر از 20 سال بودند. در حیطه کاری از 101 نمونه تحت بررسی، 75 نفر (25/74%) را پرسنل روابط عمومی، 26 نفر (74/25%) را پرسنل غیر مرتبط با روابط عمومی تشکیل دادند (جدول 1).


    در این پژوهش، برای محاسبه پایایی مقیاس کل (عملکرد و پیوست رسانه‌ای) از ضریب آلفای کرونباخ [T1] [T2] و برای محاسبه پایایی خرده‌مقیاس‌ها (خرده ­مقیاس مؤلفه کوچکتری از یک مقیاس بزرگتر است که برای اندازه­گیری جنبه یا بعد خاصی از یک مفهوم به کار می­رود)، از شیوه پایایی [T3] مرکب که برابر با مجذور (مربع) بارهای عاملی استاندارد است، استفاده شده است (11). مفروضه این ضریب پایایی، تجانس گویه‌ها یا سؤالات آزمون با یکدیگر است. پس از محاسبه، مقدار پایایی مقیاس کل، برابر با 96/0 و مقدار 3 شاخص اطلاع‌رسانی، مدیریت و آموزش، به ترتیب، برابر با 65/0، 88/0 و 79/0 به دست آمد. به سبب بالاتر بودن تمام مقادیر حاصل از 6/0، نتیجه­گیری شد که ابزار از پایایی قابل قبولی برخوردار است.
    بـرای بـررسـی روایـی پرسشنـامـه بـه ­عنـوان ابـــزار
اندازه‌گیری، از روایی سازه استفاده شد. بدین منظور، شیوه تحلیل عاملی تأییدی برای تأیید ساختار عاملی سنجه مورد نظر به کار گرفته شد، چرا که مؤلفه­های عملکرد و پیوست رسانه­ای و شاخص­های آن­ها با مطالعه مبانی نظری و مصاحبه تکمیلی با خبرگان تهیه شدند و بدین­ ترتیب ساختار عاملی مورد نظر نیز با تحلیل عاملی تأییدی مورد ارزیابی قرار گرفت. ساختار متغیرهای پژوهشی که حاوی مقیاس کل، به­ عنوان عامل مرتبه دوم، و خرده ­مقیاس «اطلاع­رسانی» با 9 سؤال، خرده ­مقیاس «مدیریت» با 13 سؤال و خرده­ مقیاس «آموزش» با 7 سؤال، به­ عنوان عوامل مرتبه اول، است، ایجاب می­کرد که از تحلیل عاملی مرتبه دوم استفاده شود. در واقع، مقیاس کل (عملکرد و پیوست رسانه­ای) ازطریق 3 متغیر مرتبۀ اول (اطلاع­رسانی، مدیریت و آموزش) و هرکدام از این متغیرهای مرتبۀ اول از طریق سؤالات (شاخص­های) مخصوص به خود، اندازه‌گیری می­شوند (نمودار 1). با در نظر گرفتن مثبت و معنادار بودن بارهای عاملی استاندارد شده و شاخص­های برازش مدل (که در بخش یافته­ها مفصلاً مورد بحث قرار گرفته­اند)، می­توان نتیجه گرفت که ابزار اندازه­گیری تحقیق از روایی لازم برخوردار است.
    با توجه به نمودار 1 در مرتبه اول، بُعد «مدیریت» دارای وزن بیشتری، نسبت به سایر ابعاد، است و درنتیجه سهم مضاعفی در نمایش عملکرد پیوست رسانه­ای روابط عمومی سازمان دارد.
    بارهای عاملی استاندارد شده و سطح معناداری سؤالات مربوط به هر سه بعد عملکرد و پیوست رسانه­ای روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران به همراه ضریب پایایی مرکب آن‌ها در جدول فراهم آمده است (جدول 2):
    جدول 2 نشان می­دهد که مهم­ترین شاخص در بخش مدیریت (براساس بارهای عاملی) داشتن دستورالعمل براساس شدت و نوع بحران با بار عاملی 82/0 است و بعد از آن، به ­ترتیب، عضویت روابط عمومی در کمیته بحران با بار عاملی 81/0، استفاده از اندوخته‌های علمی و تجارب ارزشمند کارکنان در برنامه‌های راهبردی 80/0، وجود سیاست­گذاری بحران در قبل، حین و پس از بحران و برنامـه زمانـی مـدون بحـران بـا بـار عاملی 75/0، جایگاه




   مشورتی روابط عمومی مدیریت سازمان و ثبت تجارب با بار عاملی 74/0، به کارگیری کارکنان آموزش دیده در روابط عمومی و تقدیر و تشکر از رسانه­های همراه با بار عاملی 72/0، اهمیت حوزه روابط عمومی در مدیریت بحران با بار عاملی 71/0، تدوین پیوست رسانه­ای با بار عاملی 63/0، تجهیزات ادوات ارتباطی با بار عاملی 57/0، مدیریت افکار عمومی با بار عاملی 48/0 و  عضو کمیته پدافند غیر عامل با بار عاملی 43/0 در رتبه­های بعدی تأثیر
و اهمیت قرار دارند.
    مهم­ترین شاخص در مورد آموزش و پژوهش در جهت شناسایی نیازهای جامعه و مخاطبان (عام و خاص) در راستای اهداف سازمان در مدیریت بحران با بار عاملی 75/0 است و پس از آن، به­ترتیب، آموزش به سخنگویان و پاسخگویان سازمان با تأثیر بر اقناع افکار عمومی با بار عاملی 70/0، پخش فیلم­های مرتبط و آموزشی در سالن‌های انتظار در حین بحران به مخاطبان خود در شناسایی سازمان و مأموریت‌های آن‌ها با بار عاملی 64/0، انجام تبلیغات محیطی در هنگام بحران، کمک به مدیریت افکار عمومی با بار عاملی 59/0، مانورهای اطلاع‌رسانی در بحران با بار عاملی 50/0 و آموزش مخاطبان از طریق رسانه ملی با بار عاملی 49/0 در رتبه­های بعدی اهمیت در سنجش عملکرد آموزش روابط عمومی سازمان قرار می‌گیرند.
    در مورد سؤالات مؤلفه اطلاع­رسانی بایستی اشاره کرد که پایش رسانه­ها با بار عاملی 92/0 و پایایی 84/0 در صدر شاخص­های اطلاع­رسانی قرار دارد. نشر مداوم اخبار در فضای اطلاع­رسانی با بار عاملی 85/0، تعامل مناسب با اصحاب رسانه با بار عاملی 77/0، اطلاع­رسانی در شبکه‌های اجتماعی و اطلاع­رسانی به سازمان­ها و ارگان‌های همسو و بالادستی با بار عاملی 76/0، شناسایی کانال­های ارتباطی با بار عاملی 69/0، شناسایی و گزینش رسانه­های مناسب با بار عاملی 65/0، پاسخگویی سریع، دقیق و شفاف با بار عاملی 59/0 و اطلاع­رسانی سریع و دقیق با بار عاملی 46/0، به­ترتیب، از بالاترین بار عاملی (اهمیت در اندازه­گیری عملکرد اطلاع­رسانی) برخوردارند.
بارهای عاملی استاندارد شده و سطح معناداری هر کـدام از
خرده‌ مقیاس‌های تعریف کننده مقیاس کل (عملکرد و پیوست رسانه‌ای) نیز در جدول فراهم آمده است (جدول 3).
    همان ‌طور که در جدول 3  قابل مشاهده است، تمامی بارهای عاملی مثبت و معنادار هستند. پایایی مرکب هر کدام از عوامل نیز در جدول فوق فراهم آمده است.
    مقادیـر محاسبـه ­شده انواع شاخص‌های برازش مطلق و
نسبی مدل تحلیل عاملی تأییدی پژوهش، که ساختار عامل مدل پژوهشی را تأیید می­کنند، در جدول قابل مشاهده است (جدول 4).



    هر دو شاخص برازش مطلق RMSEA (Root  Meansquare Error of Approximation یا ریشه میانگین مربعات خطاهای تخمین) و SRMR (Standardized Root Mean Square Residual یا ریشه میانگین مربعات باقی‌مانده استاندارد شده)، مقادیری زیر 05/0 دارند و بنابراین مدل برازش مطلق بسیار مطلوبی با داده‌ها دارد. درباره شاخص‌های برازش نسبی، هر 4 شاخص CFI (شاخص برازش نسبی)، TLI (شاخص تاکر لوئیز)، GFI (شاخص نیکویی برازش) و AGFI (شاخص نیکویی برازش تعدیل­ شده) با دارا بودن مقداری بالاتر از 9/0، نشانگر برازش مطلوب مدل با داده‌ها هستند. مقیاس کل و تمامی ابعاد زیرمجموعه آن با حجم نمونه 101 نفر تحلیل شدند. در این بین، بعد «اطلاع­رسانی» دارای میانگین 69/3 و انحراف استاندارد 63/0، بعد «مدیریت» دارای میانگین 32/3 و انحراف استاندارد 64/0، بعد «آموزش» دارای میانگین 25/3 و انحراف استاندارد 60/0 و مقیاس کل دارای میانگین 40/3 و انحراف استاندارد 56/0 بود.
    جدول 5 نشان­دهنده این مطلب است که هم عملکرد و پیوست رسانه‌ای و هم هر 3 مؤلفه عملکرد مذکور (اطلاع‌رسانی، مدیریت و آموزش)، با بیش از 99% اطمینان، مقداری فراتر از حد متوسط دارند. یعنی، عملکرد روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران به طور کلی و در مؤلفه‌های اطلاع‌رسانی، مدیریت و آموزش به طور قابل توجهی بالاتر از متوسط و البته پایین­تر از حد خوب یا مطلوب است. هم‌چنین با توجه به بازه اطمینان ذکـر شـده، می­توان مشاهده کرد که مؤلفه­های مدیریت و آموزش همانند هم و در حد متوسط قرار دارند، در حالی­که عامل اطلاع­رسانی بالاتر از آن­ها است. لازم به ذکر است که در آزمون استنباطی فوق، میانگین مؤلفه­ها با عدد 3 (میانگین امتیازات طیف لیکرت 5 نقطه­ای از 1 تا 5) مقایسه گشته و منظور از حد مطلوب، مقدار 5 (بالاترین امتیاز ممکن در طیف لیکرت 5 نقطه­ای از 1 تا 5) است. بنابراین، پر واضح است که با توجه به متوسط­گیری نمره خرده­ مقیاس­ها، تفاوت میانگین حدود 5/0، نیمی از فاصله یک درجه از مقیاس را طی می­نماید. آزمون فریدمن در پژوهش حاضر نشان می‌دهد که کارکرد و رتبه مؤلفه‌های عملکرد مطرح‌شده با بیش از 99% اطمینان با یکدیگر متفاوت است. مقدار کای‌دو حاصل با 2 درجه آزادی برابر با 39/34 است که در سطح خطای کمتر از 01/0 قرار دارد. بنابراین، می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که رتبه‌بندی مؤلفه‌های عملکرد معنادار بوده و کارآیی این مؤلفه‌ها به طور قابل توجهی با یکدیگر متفاوت است. آمارگان توصیفی مربوطه از جمله میانگین و انحراف استاندارد مؤلفه‌ها و هم‌چنین میانگین رتبه آن­ها، در جدول آمده است (جدول 6).
با توجه به اطلاعات مندرج در جدول 6، میانگین مؤلفه اطلاع­رسانی برابر با 69/3، میانگین مؤلفه مدیریت برابر با 32/3 و میانگین مؤلفه آموزش برابر با 25/3 است. انحراف ­معیار مؤلفه اطلاع­رسانی 63/0، انحراف­ معیار مؤلفه
    مدیریت 64/0 و انحراف ­معیار مؤلفه آموزش 60/0 است. مقدار کمینه مؤلفه اطلاع­رسانی 44/2، مقدار کمینه مؤلفه مدیریت 07/2 و مقدار کمینه مؤلفه آموزش 86/1 است.
    هم‌چنین مقدار بیشینه مؤلفه اطلاع­رسانی برابر با 5، بیشینه مؤلفه مدیریت برابر با 93/4 و نهایتاً مقدار بیشینه مؤلفه آموزش برابر با 71/4 است. با مقایسه میانگین مؤلفه‌های عملکرد می‌توان بدین نتیجه رسید که بالاترین میانگین (69/3) متعلق به مؤلفه اطلاع‌رسانی و پایین‌ترین میانگین (25/3) متعلق به مؤلفه آموزش است. مؤلفه مدیریت نیز با میانگین 32/3 بین این دو متغیــر قـرار دارد.
    نتایج رتبه­بندی ابعاد در اطلاع­رسانی روابط عمومی نیز نشان می­دهد که مؤلفه عملکرد اطلاع‌رسانی با میانگین رتبه 46/2 تفاوت معناداری با 2 مؤلفه دیگر دارد، در حالی ­که مؤلفه‌های مدیریت با میانگین رتبه 85/1 و آموزش با میانگین رتبه 69/1، تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.

بحث
    هدف از این پژوهش شناسایی مؤلفه­ها و متغیرهای تأثیرگذار بر پیوست رسانه‌ای (اطلاع رسانی) روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران در مواجهه با بحران است. با توجه به داده­های به­ دست­ آمده، 3 مؤلفه اطلاع‌رسانی، مدیریت و آموزش از رتبه اول تا سوم اولویت­بندی شد و نتایج به ­دست ­آمده، نشان داد که اطلاع­رسانی نسبت به مدیریت و آموزش، به­صورت معناداری عملکرد بهتری داشته و در مراحل سه گانه (قبل، حین و پس از بحران)، نقش اطلاع رسانی پررنگ دیده می‌شد.
    نتایج تحقیق نشان داد که مؤلفه "اطلاع‌رسانی" روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران با میانگین 69/3 بالاترین میانگین را در میان مؤلفه‌های مدیریت و آموزش دارد. در مرحله حین بحران، اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و شفاف و پس از آن، همسوسازی اطلاع‌رسانی در سازمان‌های همکار از اهمیت بالایی برخوردار است. به نحوی که همه تابع مدیریت اطلاع‌رسانی سازمان انتقال خون ایران باشند و رأساً اقدام به اطلاع‌رسانی نکنند تا مانع از تشتت شود. داشتن یک دستورالعمل مختص اطلاع‌رسانی شدت و نوع بحران، برای روابط عمومی در دستیابی به اهداف مقرر و مدیریت افکار‌ عمومی نقش بسزایی دارد و در مرحله پس از بحران ثبت تجارب بحران می‌تواند در موقعیت مشابه جهت مدیریت افکار ‌عمومی مفید واقع شود. مدیریت افکار ‌عمومی در سازمان انتقال خون به خاطر مخاطبان و منابع تأمین‌کننده آن که مردم هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است به گونه‌ای که مأموریت‌های اصلی آن سازمان مستقیماً به جلب افکار‌ عمومی و اعتماد مخاطبان بستگی دارد. پژوهش بر مبنای این عملکرد سازمان در اطلاع‌رسانی به طور قابل توجهی بالاتر از متوسط و البته پایین‌تر از حد مطلوب یا عالی اندازه‌گیری شده است. این نتایج با یافته‌های ملاعلی (1396) درخصوص تأثیر مستقیم اطلاع‌رسانی در عملکرد سازمان انتقال خون، هم‌چنین با تحقیق عیوضی (1388) هم­راستا است که نشان داد اهمیت اطلاع­رسانی در هنگام بحران از همیشه بیشتر است و افکار عمومی در زمان مواجهه با بحران بیش از هر زمان دیگری شکننده می­شوند و در معرض آلودگی به شایعه افکار عمومی قرار می­گیرند (13، 12).
    نتایـج تحقیـق حاکـی از ایـن بود که مؤلفـه "مدیریت"
روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران با میانگین 32/3 میان متغیرهای اطلاع­رسانی و آموزش قرار گرفته است. با توجه به میانگین احتسابی برای مؤلفه مدیریت می­توان این گونه نتیجه گرفت که عملکرد سازمان در بُعد مدیریت روابط عمومی، بالاتر از متوسط است. این نتیجه با پژوهش باقری‌نژاد (1400) همسو است که با هدف بررسی نقش روابط عمومی در مدیریت بحران انجام شده بود و نشان داد روابط عمومی در همسو کردن افکار عمومی با اهداف سازمان نقش هدایت گرانه دارد و می‌تواند از چالش‌ها و بحران‌ها جلوگیری نماید (14). این نتیجه­گیری هم‌چنین با پژوهش فتاحی و همکاران (1399) همسو است که معتقدند توانایی بالقوه رسانه­ها در مدیریت بحران اجتماعی (مورد مطالعه: تلویزیون)، از طریق ابزار ارتباط جمعی و در سایه مدیریت درست آن­ها می­تواند به صورت بالفعل درآید. درصورت فقدان مدیریت درست، بحران میتواند آسیب­های غیرقابل جبرانی پدید آورد (15).
    یافته‌های تحقیق نشان داد که علی­رغم این نکته که متغیر "آموزش" با میانگین 25/3 دارای پایین­ترین میانگین است، عملکرد روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران در مؤلفه مذکور هم‌چنان بالاتر از متوسط قرار دارد. البته لازم به ذکر است که کارکرد بخش روابط عمومی در این حوزه، هنوز با میزان مطلوب فاصله دارد، لذا برای ارتقای عملکرد کلی سازمان، بهبود عملکرد این قسمت نیز ضروری است. روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران برای انجام مدیریت بهتر اطلاع‌رسانی در سه فاز بحران، ضروری است آموزش‌هایی در سطوح مختلف برای کارکنان و نهادهای همکار در این زمینه برگزار کند. با توجه به این موضوع، پیش از بحران، سازمان انتقال خون با ابزارهای مختلفی از طریق روابط عمومی باید این آموزش‌ها را اعمال نماید. بخشی از این آموزش‌ها از طریق وظیفه آگاهی‌بخشی و آموزش رسانه صورت می‌گیرد. اطلاعات مورد نیاز جهت انجام بهترین واکنش در مناسب‌ترین زمان و مراجعه به مرکز اهدای خون اعلام شده، برای کمک به حادثه‌دیدگان باید تبین شود. سطوح آموزش شامل؛ سطح آموزش رسانه‌ها، سطح آموزش مدیران و پاسخگویان سازمان، سطح آموزش سازمان‌های موازی و سطح آموزش پرسنل روابط عمومی می‌باشد. نتیجه تحقیق حاضر با نتایج تحقیق سلطانی‌فر (1399) همسو است. اگر چه بحران‌ها دارای اهمیت چند وجهی بوده و در سطوح مختلف قابل تحلیل‌اند، اما همه آن‌ها با آموزش و ایجاد آگاهی بین مردم و جلب مشارکت آن‌ها برای مواجه عقلانی و مؤثر با آن مرتبط بوده و می‌توان گفت هر بحرانی آموزش و جلب مشارکت مردم را طلب می‌کند (16).
    نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق صفری­فرد و همکاران (1401) همسو است که معتقدند ارائه آموزش مداوم برای کارمندان سازمان در کلیه زمینه‌های خدماتی برای دست­یابی به کارمندان ماهر و ورزیده، اطلاع‌رسانی عمومی در ارتباط با مزایای اهدای خون و نیاز به اهدای خون، تدوین خط مشی‌های آموزشی و پژوهشی و مواردی از این دست جزو مسئولیت‌های سازمان انتقال خون ایران محسوب می‌شوند (17).
    هم‌چنین این نتیجه تحقیق با نتایج پژوهش میررضی (1399) همسو است که نشان داد رسانه با برنامه­ریزی برای ارائه آموزش‌های فرهنگ­سازی، اقدام به ایجاد فرهنگی متعادل، ظرفیت­سازی در جامعه، تربیت مدنی مخاطبان، آموزش مشارکت­های عموم و سایر موارد نماید (18). البته ضروری است که رسانه با توجه به مرجعیت آموزشی خود در جامعه، از طریق افزایش غنای آموزش، افزایش تنوع در آموزش، توجه به جذابیت در آموزش، استفاده از محتوای متنوع و به­کارگیری همزمان آموزش­های مستقیم و غیر مستقیم، اثربخشی آموزش­های خود را برای شرایط بحران افزایش دهد.
    در رابطه با محدودیت‌های مطالعه حاضر، با توجــه به
منحصر به فرد بودن این پژوهش در سازمان انتقال خون ایران می‌توان به مواردی هم‌چون ناآشنایی برخی متخصصان با ادبیات مرتبط با پیوست رسانه­ای و تفاوت در برداشت منابع تخصصی از مفهوم پیوست به عنوان برخی موانع این پژوهش نام برد.
    از جمله نقاط قوت این پژوهش این است که تاکنون پژوهشی در سازمان انتقال خون از منظر "ارائه الگوی پیوست‌رسانه‌ای برای مواجهه با بحران" انجام نشده است و این تحقیق اولین مورد در نوع خود می­باشد و دارای نوآوری بوده و از جمله تحقیقات کاربردی است و می‌تواند زمینه‌های پژوهش‌های کمی و کیفی آینده را، فراهم آورد. به کار گیری نیروهای متخصص در مدیریت روابط عمومی، لزوم مانورهای اطلاع‌رسانی در بحران، برگزاری کلاس‌های آشنایی با نقش و کارکردهای روابط عمومی برای مدیران ارشد و معاونان سازمان می‌تواند در توانمند سازی کارکنان مورد نظر موثر باشد. ایجاد برنامه مدون (پیوست‌رسانه‌ای) برای عملکرد روابط عمومی در بحران نیز به بهبود عملکرد اطلاع‌رسانی این سازمان کمک شایانی می‌کند.

نتیجه‌گیری
    گرچه بحران ذاتاً تهدیدی برای روال طبیعی هر سیستم به شمار می‌رود و می‌تواند بهره‌وری و عملکرد آن را مختل کند اما در عین حال در صورت مدیریت مناسب می‌توان آن را در ابعاد مختلف به فرصت تبدیل کرد. برای مدیریت بهتر و کاهش اثرات بحران‌ها در سازمان انتقال خون ایران لازم است برنامه‌ریزی قبل، حین و پس از وقوع بحران توسط این سازمان مدنظر قرار گرفته شود. سازمان انتقال خون ایران به یک پیوست یا برنامه راهبردی منسجم رسانه نیاز دارد تا بتواند به صورت ساختارمند و مؤثر در سطوح سه گانه بحران با رسانه‌ها ارتباط برقرار کند. برای تقویت عملکرد سازمان لازم است؛ شاخص‌های مدیریت و آموزش ارتقا یابند. روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران در اطلاع‌رسانی هنگام بحران، بر اساس تجربیات وابسته به اشخاص عمل می‌کند و ساختار هدفمندی برای ارتباطات در هنگام بحران ندارد. ارتقای عملکرد روابط عمومی در این زمینه که در این تحقیق نیز به آن پرداخته شده است؛ ضروری است و نتایج این پژوهش می‌تواند در هنگام وقوع بحران، یک برنامه منسجم و هدفمندی در اختیار روابط عمومی سازمان انتقال خون قرار دهد.

حمایت مالی
    این مطالعه بدون حمایت مالی ارگان و یا نهاد خاصی انجام شده است.

ملاحظات اخلاقی
    این مقاله مستخرج از پایان‌نامه مقطع دکترای تخصصی رشته علوم ارتباطات (گرایش بین‌الملل) از دانشگاه آزاد واحد قشم با کد اخلاق IR.IAU.BA.REC.1403.059 است.

عدم تعارض منافع
    نویسندگان اظهار می‌کنند هیچ‌گونه تعارض منافعی در این مطالعه وجود نداشته است.   

نقش نویسندگان
مدینه پورمحمد پورناکی: تهیه پیش‌نویس مقاله و پیشینه تحقیق و اعمال اصلاحات
دکتر لیلا نیرومند: راهنمایی دانشجو در امر انجام روش تحقیق کیفی و کمی، بازنگری و ویرایش مقاله
دکتر مهتاب مقصودلو: مشاور در کمی و کیفی طرح پژوهش، بازخوانی مقاله و اصلاحات، تائید پیش‌نویس مقاله
دکتر شهناز هاشمی: مشاور در اجرای طرح پژوهش و ناظر طرح

 [T1]ضریب الفای کرونباخ
 [T3]پایایی
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار: 1403/10/10

فهرست منابع
1. Hosseini Sh. Media Communications in Public Relations. Tehran: Pars Sina Publications; 2002. p. 8. [Persian]
2. Ziaei Parvar H. Media Appendix. Tehran: Simay Shargh; 2021. p. 17. [Persian]
3. Mortazavi MR. Journalism and Public Relations Organization in Political Crisis. Tehran: Pars Sina Publications 2007; p. 104.
4. Habibzadeh Maleki A, Javadian R. Media strategy in crisis management. Development of Logistics and Human Resource Management 2011; 5(18): 103-23. [Article in Farsi]
5. Vasileh R, Jafari A. The role of public relations of Iranian Blood Transfusion Organization in motivation of Ardabil citizens in blood donation. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2019; 16(3): 208-16. [Article in Farsi]
6. Harrington D. Confirmatory Factor Analysis. USA: Oxford University Press; 2009. p. 87. [DOI:10.1093/acprof:oso/9780195339888.001.0001]
7. Marsh HW, Hocevar D. A new, more powerful approach to multitrait-multimethod analyses: Application of second-order confirmatory factor analysis. Journal of Applied Psychology 1988; 73(1): 107. [DOI:10.1037/0021-9010.73.1.107]
8. Scheff SW. Fundamental statistical principles for the neurobiologist: A survival guide. Philadelphia: Elsevier Inc; 2016. p. 98.
9. Chambers JM. Software for data analysis: programming with R. New York: Springer; 2008. p. 98. [DOI:10.1007/978-0-387-75936-4]
10. Hazarika J. SPSS as a means for Scientific Analysis in Social Science Research. International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering 2019; 8(12): 2043-5. [DOI:10.35940/ijitee.L3252.1081219]
11. Geramipour M. Theoretical foundations and application of measurement theories in behavioral sciences. 1st ed. Tehran: Scientific Civilization; 2014. p. 57-8. [Persian]
12. Mollaali M. Investigating the role of blood transfusion organization's public relations information in attracting donors with the aim of developing a loyalty model. 2016; p. 118.
13. Eyvazi M. Media Management and Public Opinion Engineering. Educational and Psychological Studies of Ferdowsi University of Mashhad; 2009. p. 251.
14. Bagherinejad A. The Role of Public Relations in Crisis Management. Tehran: Siolika Publications; 2018. p. 1.
15. Fattahi A, Bidokhti A, Danaei A. Presenting Mass Media Management Model in Managing Social Crisis (Case Study:TV). Crisis Management Publications 2020; 10(1): 113-25.
16. Soltanifar M, Garanmayehpour A, Hashemi Sh. A case study between education and social participation of individuals using celebrity Instagram pages during the Corona crisis. Quarterly Journal of Educational Psychology 2019; 16(55): 69-94. [Article in Farsi]
17. Safarifard A. Presentation of organizational citizenship behavior development model [Doctoral dissertation]. IBTO; 2022. p. 3. [Persian]
18. Mirrezi SH. Designing an information model in crisis management from the perspective of media experts [PhD Thesis]; 2019. p. 75. [Persian]

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه پژوهشی خون می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Scientific Journal of Iran Blood Transfus Organ

Designed & Developed by : Yektaweb