استاد گروه زیست شناسی و پژوهشکده فناوری زیستی ـ دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده: (3256 مشاهده)
چکیده سابقه و هدف در سالهای اخیر، سلولهای بنیادی مزانشیمی توجه بسیاری را در حیطه پزشکی بازساختی به خود جلب کرده‌اند. تمایز به دودمانهای سلولی مختلف، ایمنیزایی اندک و به ویژه فعالیت ضد التهابی و سرکوب‌کننده/ تعدیل کننده سیستم ایمنی در این سلولها، از مهم‌ترین علل توجه محققین به آنها بوده است. مواد و روش‌ها در این مقاله مروری پس از جمع‌آوری بیش از 150 مقاله، به بررسی جامع فعالیتهای ضد التهابی و سرکوب‌کننده/ تعدیل‌کننده سیستم ایمنی سلولهای بنیادی مزانشیمی و پتانسیل درمانی آنها پرداخته شد. یافته‌ها سلولهای بنیادی مزانشیمی با ریختشناسی شبه فیبروبلاستی، از منابع مختلفی هم چون مغز استخوان، بافت چربی، ماهیچه اسکلتی، ژله وارتون، بند ناف، جفت و مایع آمنیوتیک به دست میآیند. عملکرد سرکوب/ تعدیل‌کنندگی سلولهای بنیادی مزانشیمی به واسطه اثر مهـاری آنها بر روی سلولهای سیستم ایمنی ذاتـی و اکتسابی اعمال میشود. چنین عملکردی ناشی از ارتباطات این سلولها با سلولهای ایمنی به صورت تماس مستقیم سلول - سلول و یا به واسطه عوامل ترشحی پاراکراین میباشد. مجموعه این ترشحات یا سکرتوم این سلولها شامل اجزای مختلفی هم چون عوامل رشد، سایتوکاینها، کموکاینها، واسطههای ضد التهابی و اگزوزومها است. بسیاری از مطالعه‌های درون تنی در مدلهای حیوانی، توانایی باز‌ساخت و ترمیم سلولهای بنیادی مزانشیمی در بافتها را اغلب به جای ویژگی تکثیری، ناشی از عملکرد سرکوب/ تعدیل‌کنندگی آنها توسط همین عوامل ترشحی میدانند. نتیجه گیری درک ساز‌و‌کارهای تعامل این سلولها با عوامل سیستم ایمنی میتواند در استفاده از آنها به عنوان یک رویکرد درمانی امید بخـش در آینده در رابطه با بیماریهای ایمونولوژیک و هم چنین در زمینه پزشکی بازساختی مؤثر باشد.
