فصلنامه پژوهشی خون

---

  چکید ه

  سابقه و هدف

  تضمین سلامتی خون از اهداف اساسی سازمان‌های انتقال خون در دنیاست. در همین راستا، در سازمان انتقال خون ایران از سیستم‌های غربالگری اضافی مانند خود حذفی محرمانه ( Confidential Self Exclusion ) و حذف ( Failed ) در کنار آزمایش‌های تشخیص عفونت‌های قابل سرایت کمک گرفته شده است. هدف از این تحقیق بررسی کارآیی این دو سیستم در بهبود و ارتقای ایمنی خون‌های اهدایی می‌باشد.

  مواد وروش‌ها

  این مطالعه مقطعی گذشته‌نگر، بر روی کلیه افرادی که در سال ۱۳۸۴ به پایگاه‌های انتقال خون ساری و بهشهر مراجعه نموده بودند، انجام شد. اطلاعات مربوط به مشخصات فردی و نتایج آزمایش‌های سرولوژیکی افراد از رایانه مرکزی سازمان مرکزی انتقال خون ساری جمع‌آوری و در سه گروه اهداکنندگان سالم، خود حذفی محرمانه و حذف مورد بررسی قرار گرفت. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار ۱۲ SPSS و آزمون مجذور کای‌( Chi-square ) مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.

  یافته‌ها

  در طی ۱۲ ماه، از مجموع ۱۷۰۳۶ نفر اهداکننده خون، ۱۶۶۹۴ نفر(۹۸%) از گروه اهداکنندگان سالم، ۲۲۵ نفر(۵/۱%) از گروه حذف و ۸۷ نفر(۵/۰%) از گروه خود حذفی محرمانه بودند. درصد آلودگی با ویروس‌های مختلف(ایدز، هپاتیت B و هپاتیت C ) در آن‌ها به ترتیب ۰۴/۳، ۹/۳ و ۲/۹ درصد بود. درصد آزمایش الیزا مثبت برای HBs-Ag ، HCV-Ab و HIV-Ab به ترتیب در گروه کنترل ۷۴/۰، ۹/۱ و ۲۹/۰ درصد، در گروه حذف ۴/۰، ۵/۳ و ۰ درصد و در گروه خود حذفی محرمانه ۶/۴، ۶/۴ و ۰ درصد بود.

  نتیجه گیری

  نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که درصد آلودگی در گروه خود حذفی محرمانه تقریباًَ ۱/۳ برابر گروه کنترل یعنی اهداکنندگان سالم بوده است و می‌تواند تاییدی بر مفید بودن روش خود حذفی محرمانه و احتمال حذف افراد آلوده در مرحله پنجره باشد. هم چنین به نظر می‌رسد در مورد سیستم حذف باید مطالعات بیشتری صورت گیرد.

  کلمات کلیدی : اهداکننده، HIV ، آنتی‌ژن هپاتیت B ، آنتی‌بادی هپاتیت C

 

---

  چکید ه

  سابقه و هدف

  امروزه در بسیاری از اعمال جراحی، به علت وجود احتمال خونریزی، رزرو خون انجام می‌شود که با توجه به محدودیت فرآورده‌های خونی، میزان رزرو باید تحت دستورالعمل استانداردی باشد تا از ذخیره بی‌مورد خون جلوگیری گردد. به همین دلیل در اکثر مراکز درمانی از روش حداکثر میزان رزرو خون لازم استفاده می‌شود. در این مطالعه به بررسی میزان و علت عدم مصرف خون‌های بانک درخواست شده در اعمال جراحی الکتیو بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) در تهران پرداخته شد.

  مواد وروش‌ها

  در مطالعه توصیفی انجام شده، فرم‌های پرسشنامه تهیه شده، در پرونده کلیه کسانی که در طول سال ۸۳ کاندید عمل جراحی الکتیو در اتاق عمل‌های بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) بودند گذاشته شد و توسط پزشک درخواست دهنده خون، فرم‌ها پس از ترخیص از اتاق عمل تکمیل و در نهایت توسط منشی بخش‌ها، فرم‌های پر شده به کمیته انتقال خون فرستاده ‌شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات، داده‌ها به کمک روش‌های آمار توصیفی(درصد فراوانی) و نرم‌افزار ۵/۱۱ SPSS مورد تحلیل قرار گرفت.

  یافته‌ها

  تعداد کل کیسه‌های خون رزرو شده جهت اعمال جراحی الکتیو در طول یک سال، ۸۳۸۵ کیسه بود که از این تعداد ۱۴۶۰ کیسه خون(۴/۱۷ درصد)، تزریق شد. نسبت خون کراس‌مچ شده که تزریق شده بود، ۱۲/۳ محاسبه گردید. بیشترین علت عدم مصرف خون‌های درخواست شده، تخمین اشتباه گروه‌های جراحی(۶/۴۴ درصد) بود.

  نتیجه گیری

  این پژوهش نشان می‌دهد که رزرو خون بر اساس دستورالعمل مشخصی انجام نمی‌شود و نیاز به کنترل کمی و کیفی در زمینه رزرو و مصرف خون در مراکز درمانی امری لازم می‌باشد.

  کلمات کلیدی : گروه خون و کراس‌مچ، جراحی، بانک‌های خون

---

  چکید ه

  خون بند ناف منبعی غنی از سلول‌های بنیادی و پیش‌ساز سلول‌های خونی است که توانایی بازسازی سیستم خونساز را در مبتلایان به بیماری‌های بدخیم و غیر بدخیم دارا می‌باشد. سهل‌الوصول بودن، جمع‌آوری بدون خطر نمونه، بروز کمتر GVHD و توانایی بیشتر سلول‌های بنیادی آن جهت تکثیر، از ویژگی‌های بارز این سلول‌ است. این ویژگی‌ها سبب تاسیس بانک‌های خون بند ناف عمومی و خصوصی به منظور جمع‌آوری، ذخیره و سپس پیوند این سلول‌ها گردید. پس از تاسیس این بانک‌ها،‌ شبکه‌های اطلاعاتی متعددی در جهت سازماندهی برنامه جهانی نگهداری خون بند ناف ایجاد شد. این مقاله ضمن آن که به وضعیت بانک خون بند ناف در جهان می‌پردازد، در مورد روند تشکیل بانک خون بند ناف ملی در ایران نیز اطلاعاتی را در اختیار خواننده قرار می‌دهد.

  کلمات کلیدی: بانک‌های خون، خون بند ناف، ایران

 

---

  چکید ه

  سابقه و هدف

  پلاسمای تازه منجمد( FFP ) حاوی تمام فاکتورهای انعقادی بوده و برای درمان اختلالات انعقادی در بیماران استفاده می‌شود. مصرف خون و فرآورده‌های آن، خالی از عارضه نبوده و نیاز به پرسنل متخصص و صرف هزینه قابل توجهی می‌باشد. در این مطالعه نحوه مصرف فرآورده در مرکز طبی کودکان از نظر اندیکاسیون درخواست، مصرف و عدم مصرف آن مورد بررسی قرار گرفت تا در صورت مشاهده درخواست‌های بیش از مورد، اقدامات توجیهی صورت گیرد.

  مواد و روش‌ها

  در یک مطالعه گذشته‌نگر، به روش سرشماری تعداد ۱۲۶۲ درخواست تزریق و رزرو FFP در فاصله زمانی خرداد ۸۵ تا خرداد ۸۶ مربوط به ۷۳۵ بیمار بررسی شد. نتایج به کمک آزمون آماری کای‌دو و نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید.

  یافته‌ها

  از ۱۲۶۲ درخواست FFP ، ۹۵۲(۴/۷۵%) واحد تزریق شده، ۹۰ واحد(۱۳/۷%) با درخواست تزریق پس از ذوب فرآورده از مصرف آن انصراف داده شده و ۲۲۰ واحد نیز درخواست رزرو بوده که ۲۲ واحد آن تزریق شده است. هم چنین در سه مورد(۳/۳%) خطای پرسنل آزمایشگاه در تغییر شیفت کاری مشاهده شد.

  نتیجه گیری

  دقت نظر بیشتر پزشکان معالج جهت درخواست فرآورده خونی موجب جلوگیری از عوارض مصرف آن و صرفه‌جویی اقتصادی خواهد بود. در حال حاضر بانک خون این مرکز قبل از اطمینان نسبی از مصرف FFP ، به ذوب آن اقدام نمی‌نماید و در صورت عدم استفاده، موضوع در کمیته انتقال خون بیمارستان مطرح و با پزشک یا پرسنل مرتبط با بیمار جهت آگاهی از علت این امر تماس برقرار می‌شود. با اقدامات فوق از مصرف نامناسب فرآورده کاسته خواهد شد.

  کلمات کلیدی : FFP ، پلاسمای تازه منجمد، کودکان، عوارض

 

---

  چکید ه

  سابقه و هدف

  از آن جایی که خطر خون‌ریزی در مبتلایان به فقر فاکتور VIII ، وابسته به فعالیت فاکتور VIII تزریق شده است، انتخاب روش مناسب برای اندازه‌گیری فعالیت این فاکتور در کرایو، امری ضروری به نظر می‌رسد. در این مطالعه فعالیت فاکتور VIII در کرایو به دو روش تشکیل لخته و رنگ‌زایی مقایسه شد.

  مواد و روش‌ها

  در یک مطالعه تحلیلی، میانگین فعالیت فاکتور VIII در ۴۸ نمونه کرایواز گروه‌های مختلف خونی به دو روش تشکیل لخته و رنگ‌زایی بررسی شد. سپس دو روش با یکدیگر به کمک آزمون‌های paired t test و Reliability و نرم‌افزار ۱۶ SPSS مقایسه گردیدند.

  یافته‌ها

  میانگین فعالیت فاکتور VIII به روش تشکیل لخته، ۷۴/۱۲ ± ۱۹/۷۶ و به روش رنگ‌زایی ۱۸/۱۲ ± ۷۱/۹۱ بود. هم چنین اختلاف معنا‌داری بین نتایج به دست آمده از دو روش دیده شد و دو روش از همبستگی بالایی برخوردار بودند(۹۲/۰ r= و ۰۰۰۱/۰ p= ).

  نتیجه گیری

  اگر چه روش تشکیل لخته روشی مناسب برای اندازه‌گیری فعالیت فاکتور VIII در پلاسماهای تولیدی می‌باشد، اما روش رنگ‌زایی نیز از همبستگی بالایی با آن برخوردار است. ضمن این که اختلاف معنا‌داری بین فعالیت فاکتور VIII اندازه‌گیری شده با دو روش وجود دارد.

 

---

  چکید ه

  سابقه و هدف

  یخچال‌های بانک خون دارای نقش اساسی در حفظ کیفیت خون و فرآورده‌های خونی در فرآیند ذخیره هستند. هدف این مطالعه، بررسی عملکرد و اجزای مختلف تعدادی از یخچال‌های بانک خون ساخت داخل موجود در پایگاه‌های گیلان، مازندران، تبریز، شیراز، یزد، اهواز و تهران تحت شرایط مختلف جوی و شرایط نگهداری و پشتیبانی آن‌ها بود.

  مواد و روش‌ها

  در یک مطالعه مقطعی، با انتخاب ۸۵ دستگاه از یخچال‌ها در ۷ پایگاه، میزان مقاومت عایق بین لایه در، بدنه و شیشه، اثر رطوبت محل استقرار بر روی هر یک از این عوامل، نوع و کیفیت نوار دور در و هم چنین میزان پشتیبانی و نگهداری از آن‌ها تحت شرایط جوی هر منطقه انجام و اطلاعات به دست آمده با آزمون کای‌دو و ۱۸ SPSS مورد ارزیابی آماری قرار گرفت.

  یافته‌ها

  مقدار نشتی دما بر روی در و بدنه یخچال‌ها تحت تاثیر دما و رطوبت محل آن‌ها در اثر نحوه چینش، عدم گردش هوا، محدودیت فضای محل استقرار و غیره متفاوت بود. تغییر دما و رطوبت محل استقرار در برخی مناطق به صورت تجمع قطرات آب بر روی در، دیواره و شیشه یخچال‌ها و با تغییر در کیفیت نظافت نوارها، منجر به تغییر در شرایط فیزیکی نوارها نظیر خشک، پرس، مواج شدن و حتی انباشتگی جرم علی‌رغم رعایت مستمر PM و OQ در اثر بازدیدهای نامنظم و غیره می‌گردد.

  نتیجه گیری

  برحسب نتایج به دست آمده لازم است، ضمن رعایت کلیه موارد پشتیبانی از یخچال‌ها به وسیله نیروهای فنی پایگاه‌ها، تولیدکنندگان یخچال‌ها نیز از ابزار و وسایل متناسب با شرایط آب و هوایی مناطق مختلف کشور استفاده کنند.

 

---

چکیده سابقه و هدف امروزه درخواست بیش از حد خون، از مشکلات شایع در جراحی‌های انتخابی است. این مطالعه با هدف تعیین شاخص تزریق خون در بیمارستان امام رضا بیرجند در سه ماهه اول سال ۱۳۹۰ انجام شد. مواد و روش‌ها مطالعه انجام شده از نوع توصیفی ـ مقطعی به روش گذشته‌نگر بود که بر روی بیماران بستری در بیمارستان امام رضا شهر بیرجند انجام گرفت. در این پژوهش میزان خون درخواست شده برای ذخیره، تعداد واحدهای کراس‌مچ شده و تعداد واحدهای ترانسفوزیون شده بررسی شد. اطلاعات در نرم‌افزار SPSS وارد شد و با روش‌های آماری توصیفی بررسی گردید. سپس شاخص عمده نسبت کراس‌مچ به ترانسفوزیون و شاخص احتمال ترانسفوزیون محاسبه گردید. یافته‌ها میانگین سنی در بیماران ۴/۲۳ ± ۳/۴۰ سال بود و در این مطالعه ۸۵۷ بیمار بررسی شدند. شاخص عمده نسبت کراس‌مچ به ترانسفوزیون(C/T ratio) برای مجموع بیماران ۲/۴ و شاخص احتمال ترانسفوزیون(%T) برای مجموع بیماران ۲۰ به دست آمد. نتیجه گیری در این مطالعه شاخص مصرف در بخش سوختگی و آی‌سی‌یو مناسب بود اما به علت بالا بودن شاخص عمده نسبت کراس‌مچ به ترانسفوزیون برای کل بیماران ۲/۴ و مصرف پایین خون‌های کراس‌مچ شده ۴/۲۳%، نیاز است تغییر اساسی در برنامه درخواست خون این بیمارستان داده شود.

---

  چکید ه

  سابقه و هدف

  بررسی تعداد، توانایی بالقوه و قابلیت‌های عملکردی سلول‌های بنیادی خون بند ناف پس از ذخیره‌سازی طولانی مدت برای استفاده آن‌ها در درمان بیماری‌های بدخیم خونی و غیرخونی ضروری است. لذا هدف این مطالعه، بررسی کیفیت واحدهای خونی ذخیره شده در بانک خون بند ناف عمومی رویان قبل و بعد از انجماد بود.

  مواد و روش‌ها

  در این مطالعه تجربی، به منظور بررسی کیفیت نمونه‌های خون بند ناف طی فرآیند انجماد، تعداد کل سلول‌ها، درصد زنده‌مانی، قابلیت تشکیل کلونی، تعداد سلول‌های CD۳۴⁺ قبل و بعد از پردازش و پس از انجمادزدایی بر روی ۵۰ نمونه مورد بررسی قرار گرفت.

  یافته‌ها

  نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین تعداد سلول‌های هسته‌دار در ۵۰ واحد مورد آزمایش، ۱۰^۸ * ۱۲/۱ ± ۱۰^۸ * ۶/۷ بود. تعداد و درصد زنده‌مانی سلول‌های تک هسته‌ای هم چنین قابلیت کلونی‌زایی آن‌ها به صورت معناداری متاثر از فرآیند انجماد، کاهش پیدا می‌کند در حالی که تعداد مطلق سلول‌های CD۳۴⁺ ۱۲ ماه پس از انجماد، تغییر معناداری را نشان نداد. بین تعداد سلول‌های هسته‌دار و تعداد سلول‌های CD۳۴⁺ رابطه معناداری یافت نشد.

  نتیجه گیری

  افزایش زمان ذخیره‌سازی به صورت معناداری سبب کاهش تعداد سلول‌های هسته‌دار و نیز پتانسیل تکثیر و تمایز آن‌ها می‌گردد. در حالی که در تعداد مطلق سلول‌های CD۳۴⁺ تغییری ایجاد نمی‌نماید. با این وجود بهبود روش‌های نگهداری برای حفظ عملکرد سلول‌های ذخیره شده ضروری می‌باشد.

 

---

چکیده

سابقه و هدف

منابع خون تنها انسان­ها هستند. چگونگی درخواست خون دارای اهمیت به سزایی است تا علاوه بر نجات جان‌ انسان‌، با درخواست غیر ضروری، زندگی بیماران دیگر به مخاطره نیفتد. هدف این پژوهش،                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          بررسی روند درخواست و تزریق خون در بخش زنان و زایمان بود.

مواد و روش‌ها

پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- مقطعی بوده و تمامی بیماران مراجعه‌کننده به بخش زنان و زایمان بیمارستان شریعتی از فروردین ۱۳۹۲ تا آخر شهریور ۱۳۹۳ (۱۰۹۷ بیمار با ۱۱۰۸ نوع عمل جراحی)، چگونگی درخواست و تزریق خون در آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت و سپس یافته‌ها توسط آزمون فرض با استفاده از ۲۲ SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند.

یافته‌ها

بیشتر مراجعه­کنندگان به بخش زنان و زایمان در رنج سنی ۲۶ تا ۴۰ سال(۹۵/۵۰%) و ۴۱ تا ۶۰ سال(۹۹/۳۴%) قرار داشتند. از میان درخواست‌های خون برای ۱۱۰۸ عمل جراحی، ۹۷۴۷ واحد خون کراس مچ و از این تعداد فقط ۱۳۸۹ (۲۵/۱۴%) واحد تزریق شده بود. در سزارین از ۱۷۸۰ واحد تنها ۲۵۰(۱۴%) واحد گلبول قرمز فشرده مصرف شده بودند. نظر به این که گروه خون O منفی دهنده عمومی بوده و برای مواقع اورژانس و بحرانی نگهداری می­شود، اما از ۴۳۰ واحد خونO  منفی کراس‌مچ شده برای ۴۲ بیمار، تنها از(۱۲%) ۵۲ واحد آن استفاده و ۸۸% آن مورد مصرف قرار نگرفته بود.

نتیجه گیری

تفاوت زیاد میان تعداد کراس­مچ و تزریق خون در این پژوهش نشان داد که اکثر خون­های ذخیره شده برای بیماران، مورد استفاده قرار نگرفته است.

---

---

---

---

---