Aldaghi T, Kargari M, Chegini A, Kargar S. Evaluation of blood request and transfusion in the Obstetrics and Gynecology Department. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2016; 13 (3) :170-175
URL:
http://bloodjournal.ir/article-1-999-fa.html
تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 111-14115
متن کامل [PDF 242 kb]
(1474 دریافت)
|
چکیده (HTML) (5008 مشاهده)
متن کامل: (4910 مشاهده)
میزان درخواست و تزریق خون در بخش زنان و زایمان
تهمینه سادات الداغی1، مهرداد کارگری2، آزیتا چگینی3، سیامک کارگر4
چکیده
سابقه و هدف
منابع خون تنها انسانها هستند. چگونگی درخواست خون دارای اهمیت به سزایی است تا علاوه بر نجات جان انسان، با درخواست غیر ضروری، زندگی بیماران دیگر به مخاطره نیفتد. هدف این پژوهش، بررسی روند درخواست و تزریق خون در بخش زنان و زایمان بود.
مواد و روشها
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- مقطعی بوده و تمامی بیماران مراجعهکننده به بخش زنان و زایمان بیمارستان شریعتی از فروردین 1392 تا آخر شهریور 1393 (1097 بیمار با 1108 نوع عمل جراحی)، چگونگی درخواست و تزریق خون در آنها مورد بررسی قرار گرفت و سپس یافتهها توسط آزمون فرض با استفاده از 22 SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند.
یافتهها
بیشتر مراجعهکنندگان به بخش زنان و زایمان در رنج سنی 26 تا 40 سال(95/50%) و 41 تا 60 سال(99/34%) قرار داشتند. از میان درخواستهای خون برای 1108 عمل جراحی، 9747 واحد خون کراس مچ و از این تعداد فقط 1389 (25/14%) واحد تزریق شده بود. در سزارین از 1780 واحد تنها 250(14%) واحد گلبول قرمز فشرده مصرف شده بودند. نظر به این که گروه خون O منفی دهنده عمومی بوده و برای مواقع اورژانس و بحرانی نگهداری میشود، اما از 430 واحد خونO منفی کراسمچ شده برای 42 بیمار، تنها از(12%) 52 واحد آن استفاده و 88% آن مورد مصرف قرار نگرفته بود.
نتیجه گیری
تفاوت زیاد میان تعداد کراسمچ و تزریق خون در این پژوهش نشان داد که اکثر خونهای ذخیره شده برای بیماران، مورد استفاده قرار نگرفته است.
کلمات کلیدی: خون، انتقال، بخش زنان و زایمان بیمارستان
تاریخ دریافت : 3 /9/94
تاریخ پذیرش : 19/4/95
1- دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی صنایع ـ دانشکده مهندسی صنایع و سیستم دانشگاه تربیت مدرس ـ تهران ـ ایران
2- مؤلف مسئول: دکترای مهندسی صنایع ـ استادیار دانشکده صنایع و سیستم دانشگاه تربیت مدرس ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 111-14115
3- متخصص بیهوشی ـ استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران
4- دکترای فناوری اطلاعات ـ مشاور فناوری اطلاعات بیمارستان شریعتی ـ تهران ـ ایران
مقدمه
خونریزی ناشی از عوارض بارداری، یک علت مرگ و میر و از کارافتادگی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است(1). هر ساله بیشتر از 528000 زن در سرتاسر دنیا از عوارض حاملگی میمیرند و بالای 80% این مرگها به دلیل 5 عارضه بزرگ خونریزی، عفونت خون، اکلامپسی، پارگی رحم به دنبال زایمان طولانی و عوارض سقط است(2). خونریزی در طی دردهای زایمانی، زایمان و مرحله پس از زایمان علت حدود یک سوم تمامی مرگهای مامایی در افریقا(34%) و آسیا(31%) است(3).
علیرغم پیشرفتهایی که در تشخیص، پیشگیری و درمان بیماریها به وجود آمده، از دست دادن خون طی حاملگی و زایمان هنوز یک خطر جدی باقی مانده است. اگر چه این بیماران اکثراً جوان بوده و بیماری قلبی- عروقی و ریوی ندارند ولی از دست دادن خون در آنها ممکن است همراه با مکانیسمهای جبرانی، هیپوولمی، شوک و خطراتی برای مادر و جنین باشد(5، 4). با تزریق به موقع خون و فرآوردههای آن میتوان جان این بیماران را نجات داد به گونهای که هر ساله در سراسر جهان با استفاده از انواع فرآوردههای خونی، میتوان از خطر مرگ در 15000 حاملگی جلوگیری کرد(6). نظر به آن که منابع خون تنها انسانها بوده و این بافت حیاتی دارای گروههای خونی متفاوت و گاه کمیاب است، چگونگی درخواست آن نیز دارای اهمیت به سزایی است و نیاز به مدیریت مناسبی دارد که در صورت عدم رعایت، سبب بروز مشکلات عدیده مانند تأخیر و یا لغو برخی از اعمال جراحی میگردد(7). از طرف دیگر، مصرف خون سالانه در حال افزایش است به گونهای که در ایران هر سه ثانیه به فرآوردههای خونی نیاز است(8). در این راستا میزان درخواست و مصرف خون در یکی از بیمارستانهای شهر تهران، در بخش زنان زایمان مورد بررسی قرارگرفت.
مواد و روشها
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی ـ مقطعی بود و بر پایه بررسی میزان درخواست و مصرف خون در بخش زنان زایمان طراحی گردید. دادههای مورد نیاز این پژوهش از سیستم اطلاعات بیمارستان جمعآوری گردیده و در آن متغیرهایی همانند: سن بیمار، نام عمل جراحی، فرآورده خونی و پزشک معالج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
به منظور تحلیل، عملهای جراحی بر مبنای کتاب کالیفرنیا کدبندی گردید که مطابق دستهبندی موجود در این کتــاب، عملهای صورت گرفته در بخش زنان در 43 گروه کلی گنجانده شده و برای کدبندی پزشکان، از درجـه علمــی پزشک به عنوان ملاک کدبندی استفاده شده است(9). اطلاعات تمامی بیماران مراجعهکننده به بخش زنان و زایمان از فروردین 1392 تا آخر شهریور 1393، با استفاده از آزمون فرض و 22 SPSS، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافتهها
در بخش زنان از فروردین 1392 تا آخر شهریور 1393، میزان واحد درخواست خون در 1097 بیمار با 1108 عمل جراحی بررسی شد. طبق نتایج استخراج شده از سیستم اطلاعاتی بیمارستان، در طی مدت پژوهش میزان 9747 واحد گلبول قرمز متراکم، 1548 واحد پلاسمای تازه منجمد و 1240 واحد پلاکت درخواست شده بود.
بیشترین تعداد مراجعهکنندگان به این بخش، در رنج سنی 26 تا 40 سال(95/50%) و 41 تا 60 سال(99/34%) قرار داشتند(جدول 1).
جدول 1: چگونگی توزیع سنی بیماران مراجعهکننده به بخش زنان و زایمان
گروه سنی |
فراوانی(درصد) |
[14-0] |
3 (27/0) |
[25-15] |
110 (92/9) |
[40-26] |
565 (95/50) |
[60-41] |
388 (99/34) |
[80-61] |
41 (69/3) |
81 به بالا |
2 (18/0) |
طبق بررسیهای صورت گرفته، 572 عمل توسط پزشکان با رتبه علمی استاد صورت پذیرفته بود(جدول 2).
جدول 2: فراوانی انجام عمل توسط هر گروه پزشک
گروه پزشک |
فراوانی(درصد) |
استاد |
572 (39/59) |
دانشیار |
190 (73/19) |
استادیار |
201 (88/20) |
دستیار |
145 (13) |
جدول 3: شایعترین عملهای جراحی و میزان فراوانی آنها
نوع عمل جراحی |
فراوانی(درصد) |
هیسترکتومی(برداشتن کامل جسم و گردن رحم) |
305 (27/34) |
سزارین |
202 (70/22) |
میومکتومی منفرد یا متعدد برداشت تومور فیبروئید رحم از راه شکم |
187 (01/21) |
سقط قانونی به کمک دیلاتاسیون و کورتاژ |
100 (24/11) |
دیلاتاسیون و کورتاژ تشخیصی و یا درمانی |
48 (39/5) |
هیسترکتومی و (اووفورکتومی) برداشتن تخمدان |
48 (39/5) |
68 نوع عمل جراحی طی این مدت انجام شده، که از این تعداد، حدود یک پنجم آنها وفور بسیار کمی داشتند (جدول 3).
از میان درخواستهای خون برای 1108 عمل جراحی، 9747 واحد خون کراسمچ و از این تعداد فقط 1389(25/14%) واحد تزریق شده بود(جدول 4).
در ادامه متوسط میزان رزرو، تزریق و p-value به تفکیک پرمصرفترین عمل و گروه خونی محاسبه شد.
از میان عملهای صورت گرفته برای 1097 بیمار، عملهای صورت گرفته برای 13/81% آنها در زمره پرمصرفترین عملها قرار داشت(جداول 5 و 6).
جدول 4: مصرف خون به تفکیک هر فرآورده خونی
|
رزرو |
تزریق(درصد) |
گلبول قرمز متراکم |
9747 |
1389 (25/14) |
پلاکت |
1240 |
1240 (100) |
پلاسما |
1548 |
1548 (100) |
جدول 5: بررسی توزیع فراوانی میزان خونهای کراسمچ تزریق شده بر اساس پر مصرفترین نوع عمل جراحی
نوع عمل جراحی |
تعداد بیمار |
میزان کراسمچ |
میزان تزریق |
متوسط کراسمچ |
متوسط تزریق |
p- value |
تزریق ـ کراسمچ (درصد مازاد) |
هیسترکتومی |
305 |
3379 |
501 |
57475/10 |
54817/1 |
001/0 < |
2878 (17/85) |
دیلاتاسیون و کورتاژ |
48 |
353 |
48 |
35417/7 |
0000/1 |
001/0 < |
305 (40/86) |
سقط |
100 |
657 |
73 |
57000/6 |
73000/0 |
001/0 < |
584 (88/88) |
هیسترکتومی و اووفورکتومی |
48 |
464 |
80 |
04348/7 |
80435/0 |
001/0 < |
384 (76/82) |
سزارین |
202 |
1780 |
250 |
52000/8 |
10500/1 |
001/0 < |
1530 (95/85) |
میومکتومی |
187 |
1836 |
307 |
36559/9 |
53763/1 |
001/0 < |
1529 (28/83) |
جدول 6: بررسی توزیع فراوانی میزان خونهای کراسمچ و تزریق شده بر اساس گروه خونی
گروه خونی |
تعداد عمل (درصد) |
تعداد بیمار (درصد) |
میزان کراسمچ |
میزان تزریق |
متوسط کراسمچ |
متوسط تزریق |
تزریق شده ـ کراسمچ شده (درصد مازاد) |
O+ |
25 (88/14) |
240 (62/21) |
2086 |
298 |
24034/8 |
09871/1 |
1788 (71/85) |
O- |
10 (95/5) |
42 (78/3) |
430 |
52 |
68182/9 |
15909/1 |
378 (91/87) |
A+ |
39 (21/23) |
331 (82/29) |
3184 |
517 |
16418/9 |
46866/1 |
2667 (76/83) |
A- |
14 (33/8) |
27 (43/24) |
260 |
33 |
77419/8 |
09677/1 |
227 (31/87) |
B+ |
45 (78/26) |
361 (52/32) |
3593 |
533 |
87017/8 |
24586/1 |
3060 (16/85) |
B- |
14 (33/8) |
47 (23/4) |
406 |
55 |
50000/8 |
02273/1 |
351 (45/86) |
AB+ |
14 (33/8) |
51 (59/4) |
502 |
92 |
24490/8 |
16327/1 |
410 (67/81) |
AB- |
7 (16/4) |
11 (99/0) |
70 |
3 |
36364/6 |
27273/0 |
67 (71/95) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
بحث
این پژوهش نشان داد که بیشترین تعداد بیماران این بخش در رنج سنی 26 تا 40 سال و 41 تا 60 سال قرار داشتند. در این پژوهش، 1097 بیمار با 1108 نوع عمل مورد بررسی قرار گرفتند. این تفاوت در تعداد بیمار و عمل نشاندهنده این مسأله است که 11 بیمار دو نوع عمل متفاوت داشتهاند و از میان 1108 عمل ثبت شده، 572 عمل(4/59%) آنها توسط اساتید، انجام شده بود.
میزان مازاد درخواست خون به ازای عمل و گروههای خونی بیش از 80% بود و از میان عملهای جراحی پرمصرف، هیسترکتومی بیشترین حجم بیماران نیازمند خون در این بخش را داشت(جداول 5 و 6). تعداد واحدهای کراسمچ شده برای این عمل به طور تقریبی 6 برابر میزان تزریق بود. این امر باعث ایجاد یک درصد بالایی از تفاضل کراسمچ و میزان تزریق شده است. چنانچه در هیسترکتومی از 3379 واحد کراسمچ شده، تنها 501 واحد آن تزریق و 85% خونهای ذخیره شده مورد استفاده قرار نگرفتند و در سزارین از 1780 واحد تنها 250 (14%) کیسه خون مصرف شده بودند. نظر به این که گروه خون O منفی دهنده عمومی بوده و جهت مواقع اورژانس و بحرانی نگهداری میشود، اما از 430 واحد خون O منفی کراس مچ شده برای 42 بیمار، تنها از(12%) 52 واحد آن استفـاده و 88% آن مـورد مصرف قـرار نگرفتـه اسـت. در
خصوص گروه خونی کمیاب ABمنفی، از 70 واحد کراس مچ شده، تنها 3 (4%) واحد آن مصرف و 96% آن استفاده نشده است. در این مطالعه انحراف معناداری میان میزان درخواست و تزریق به ازای تمامی عملها و گروههای خونی مشاهده میگردد. گروه سنی مد نظر این پژوهش از ترکیب گروههای سنی موجود در مقاله شالتون و همکاران و سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1390به دست آمده است(10، 9). در واقع با ترکیب گروههای سنی موجود در این دو مقاله، ترکیب جدیدی از گسستهسازی سن حاصل شده است.
خلیلی و همکاران در بیمارستان فیروزگر تهران و امام رضا(ع) مشهد و کوشش و همکاران در بیمارستانهای تخصصی نیروگاه اتمی و تامین اجتماعی بوشهر در بخش زنان زایمان نیز به نتایج مشابهی مبنی بر تفاوت فراوان میان میزان رزرو و تزریق دست یافتند(12، 11). در مطالعه دیگری نسبت C/T در سزارین 9/18 ودر هیسترکتومی 46/2 و در میومکتومی 12 گزارش گردید(13). در این مطالعه، نسبت فوق در سزارین 12/7 و در هیسترکتومی 7/6 دیده شد. بلاینه و همکاران در بخش زنان و زایمان بررسی انجام دادند که نسبت کلی C/T در اعمال جراحی انتخابی 3/2 و در اعمال جراحی اورژانسی 9/2 و درصد کلی تزریق 2/48 % بود، 4/56% کراسمچ شدهها مصرف نگردیدند(14).
فولی و همکاران میان میزان رزرو و درخواست خون اختلافی مشابه تحقیق حاضر گزارش نمودند(15). ولی در طی سالهای 1999 تا 2001 در بیمارستانهای دانشگاهی لندن(انگلستان) توانستند با اجرای سیستم MSBOS در بخشهای جراحی، میزان رزرو خون در مقایسه با میزان تزریق را بسیار کاهش دهند(15).
ناکامورا و همکاران در ژاپن تحقیقی بر روی 60 بیمار بخش زنان انجام دادهاند که نتایجی مشابه این پژوهـش گـزارش نمـوده و با اجرای سیستم T & S مقدار رزرو بیش از حد خون را کاهش دادهاند(16).
نتیجهگیری
تفـاوت زیاد میان تعداد کراسمچ و تزریق خون در این
پژوهش نشان داد که اکثر خونهای ذخیره شده برای بیماران مورد استفاده قرار نگرفته است.
تشکر و قدردانی
بدین وسیله از رئیس بیمارستان شریعتی آقای دکتر سروش، بانک خون بیمارستان وکلیه اساتید بخش زنان و زایمان که در تحقیق فوق نهایت همکاری را به عمل آوردهاند تقدیر و تشکر میگردد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
بانك خون انتشار: 1395/6/17