جلد 12، شماره 4 - ( زمستان 1394 )
جلد 12 شماره 4 صفحات 310-303 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Azarkeivan A, Hadavand Khani M, Moghadam M, Shabeh pour Z, Alizadeh S, Zareie M. Frequency of Kell antigen in donor blood bags used in Adult Thalassemia Center. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2016; 12 (4) :303-310
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-933-fa.html
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-933-fa.html
آذرکیوان آزیتا، هداوند خانی معصومه، مفدم مصطفی، شابه‌پور زهرا، علیزاده سمانه، زارعی محسن. شیوع آنتی‌ژن Kell در کیسه‌های خون اهدایی مورد استفاده در درمانگاه بیماران بزرگسال تالاسمی. فصلنامه پژوهشی خون. 1394; 12 (4) :303-310
تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 1157-14166
متن کامل [PDF 239 kb]
(1844 دریافت)
| چکیده (HTML) (9097 مشاهده)
مقدمه
بیماری تالاسمی شایع‌ترین کم خونی ارثی در کشور ما است. در این بیماری به دلیل اختلال ژنتیکی در ساختمان هموگلوبین و عدم تعادل زنجیره‌ای، همولیز زودرس و تخریب گلبول‌های قرمز را داریم. کم خونی شدید در این بیماران با تزریق خون منظم درمان می‌شود(2، 1). اما از آن جایی که این درمان باید مادام‌العمر باشد، لذا در تزریق خون در بیماران تالاسمی باید به عوارض طولانی مدت آن، توجه داشته باشیم. یکی از این عوارض، واکنش‌های همولیتیک تأخیری است(4، 3). حدود 33 گروه خونی مختلف در سطح گلبول قرمز تعریف شده است و به هر حال هر کدام بالقوه یک آنتی‌ژن محسوب می‌شوند. در یک تزریق خون معمولی، در کراس مچ(آزمایش سازگاری خون) کیسه خون از نظر گروه‌های اصلی ABO و (D) Rh کنترل و با بیمار آزمایش سازگاری می‌شود ولی سایر زیر گروه‌های خونی کنترل نمی‌گردد(6-4)، اما در بیماران تالاسمی که به طور مداوم خون می‌گیرند؛ در تزریق هر واحد خون تعدادی از این آنتی‌ژن‌های گروه‌های خونی (که برای بیمار بیگانه تلقی می‌شود) وارد بدن بیمار شده و به مرور زمان آنتی‌بادی علیه این آنتی‌ژن‌های غیر خودی به وجود می‌آید(آنتی‌بادی‌های نامنظم) و همین باعث بروز واکنش‌های خونی(واکنش همولیتیک تاخیری یا آلوایمیونیزاسیون) می‌گردد(8، 7). مطالعه‌ها نشان می‌دهد که بیشترین آنتی‌بادی‌های تولید شده مربوط به زیر گروه‌های Rh و گروه خونی Kell است(14-9). مطالعه‌های موجود در درمانگاه بیماران بزرگسال تالاسمی هم مؤید این نظریه است. در مطالعه‌ای در این مرکز که روی 441 بیمار انجام شد، شیوع آلوآنتی‌بادی‌ها 3/11% بود که anti – Kell در 28% و در 6% هم آنتی‌بادی‌های ترکیبی از زیر گروه‌های Rh و Kell بودند(12).
آنتی‌ژن Kell که نام دقیق آنK یا KEL 1 است، در واقع آنتی‌ژن اصلی سیستم Kell بوده و اولین آنتی‌ژنی در سیستم گروه خونی بود که در سال 1964 توسط آزمایش آنتی‌گلوبولین شناسایی شد. نام‌گذاری این سیستم گروه خونی در ارتباط با فردی به نام خانم Kelleher بود. در سـرم خـون وی آنتی‌بادی‌هایـی یافـت شـد که باعث بروز
یک بیماری همولیتیک در نوزاد این خانم شده بود. این آنتی‌بادیanti-Kell یا anti-K نامیده شد. آنتی‌ژن بعدی این گروه با نام k یا 2 KELسه سال بعد شناسایی شد(14). ژن Kell بر روی کروموزوم 7 قرار دارد(7q34) و خاصیت پلی‌مورفیسم بالایی دارد. سیستم Kell هم اکنون 35 آنتی‌ژن دارد که از KEL1 تا KEL38 نام‌گذاری شده است. این سیستم شامل شش آلل دوتایی و یک آلل سه تایی است(15).
آنتی‌ژن Kell روی گلیکوپروتئین غشاء گلبول قرمز (CD238) قرار داشته و در بین آنتی‌ژن‌های گروه خونی به نوعی منحصر به فرد است چون روی تیپ II گلیکوپروتئین غشای گلبول قرمز قرار دارد. آنتی‌ژن K پس از آنتی‌ژن Rh(D) ، از قابلیت ایمونوژنیک بالایی برخوردار است و آنتی‌بادی‌های مرتبط با آن به عنوان آنتی‌بادی‌هایی با اهمیت بالینی تلقی می‌شوند. آنتی‌بادی‌های Kell عمدتاً از کلاس IgG هستند. این آنتی‌بادی‌ها منجر به ایجاد بیماری همولیتیک نوزاد یا جنین و هم چنین بروز واکنش‌های ناشی از تزریق خون می‌شوند(16).
درمانگاه بیماران بزرگسال تالاسمی زیر نظر سازمان انتقال خون ایران، از سال 1374 افتتاح و در حال ارایه خدمت به بیماران گروه تالاسمی است. خون‌های این مرکز که برای تزریق خون بیماران استفاده می‌شود، روزانه از واحد انتقال خون پایگاه وصال آورده شده و کمتر از یک هفته از تولید آن‌ها گذشته است. از آن جایی که درمانگاه بیماران بزرگسال تالاسمی؛ بزرگترین مرکز بیماران بزرگسال تالاسمی در ایران است و با بیش از 3500 بیمار ارجاعی از شهرستان‌ها؛ یک مرکز ارجاع محسوب شده و بسیاری از بیماران با واکنش‌های خونی و به خصوص آلوایمیونیزاسیون به این مرکز مراجعه می‌نمایند، لذا امنیت در تزریق خون به ویژه برای این بیماران ارجاعی اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه به بالا بودن آمارanti-Kell در بیماران، از سال 1386 خون‌هایی که برای تزریق خون از پایگاه انتقال خون به درمانگاه تالاسمی اختصاص داده می‌شد از نظر آنتی‌ژن Kell مورد بررسی و در صورت منفی بودن مورد استفاده قرار می‌گرفت. مطالعه حاضر یک بررسی مقطعی یک ساله برروی کیسه‌های خون از نظر شیوع آنتی‌ژن Kell بود. با توجه به حجم نمونه، این شیوع را شاید بتوان به شیوع این آنتی‌ژن در جمعیت اهداکنندگان نیز تعمیم داد.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه؛ در یک بررسی مقطعی در سال 1392، کلیه کیسه خون‌هایی که برای تزریق خون به درمانگاه تالاسمی آورده می‌شد، ثبت و وجود آنتی‌ژن Kell بر روی آن‌ها بررسی گردید. روش مطالعه بدین ترتیب بود که ابتدا مشخصات هر کیسه خون شامل گروه خون، شماره کیسه، سن و جنس اهداکننده ثبت می‌شد و سپس از هر کیسه یک کورد جدا و با کیت آنتی Kell بررسی می‌شد. هر نمونه کورد در سه نوبت با استفاده از محلول نرمالین سالین شستشو شده و پس از اتمام شستشو یک سوسپانسیون 3% تا 5% آماده و یک قطره از آن داخل لوله آزمایش ریخته و یک قطره از آنتی Kell به آن اضافه گردید و سپس عمل سانتریفوژ انجام شد. نتیجه آزمایش بر روی لام و با میکروسکوپ مشاهده گردید. وجود آگلوتیناسیون یا لخته دال بر مثبت بودن کیسه خون و نمونه کورد آن از لحاظ آنتی‌ژن Kell بود. در درمانگاه تالاسمی، کیسه‌های خون مثبت از نظر آنتی‌ژن Kell برای بیماران تالاسمی استفاده نمی‌شود و این خون‌ها از چرخه مصرف در درمانگاه خارج می‌گردد. نتایج این اطلاعات جمع‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار 18 SPSS و آزمون آماری کای‌دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها
تعداد 11557 کیسه خون در طول یکسال بررسی شد. اهداکنندگان این خون‌ها شامل 11405 (7/98%) نفر مرد و 152 نفر(3/1%) زن بودند.
کمترین سن اهدا 17 سال و مسن‌ترین اهداکننده 65 سال بود(جدول 1). در میان اهداکنندگان، 2268 نفر(6/19%) اهداکننده بار اول بودند، 3172 نفر(4/27%) قبلاً سابقه اهدا داشتند و 6117 نفر(9/52%) اهداکننده مستمر بودند(جدول 2). شیوع گروه‌های خونی نیز در اهداکنندگان بررسی شد(جدول 3). در بررسی فراوانی آنتی‌ژن Kell (آنتی‌ژنK KEL1;) در زیر گروه‌های خونی کیسه‌های ارجاعی به درمانگاه بیماران تالاسمی، از مجموع 11557 کیسه؛ 2/96% (11118) آنتی‌ژن Kell منفی و 8/3% (439) آنتی‌ژن Kellمثبت بودند(جدول 4).
جدول 1: فراوانی گروه‌های سنی اهداکنندگان بر حسب جنس
جدول 2: فراوانی گروه‌های سنی اهداکنندگان بر حسب دفعات اهدا
جدول 5: فراوانی آنتی‌ژن‌های سیستم گروه خونی Kell در جوامع مختلف(16)
است. علاوه بر آنتی‌ژن‌های KEL1 و KEL2 ، آنتی‌ژن‌های دیگـر ایـن سیستم با فراوانی کمتر و متفـاوت در جمعیت‌ها و نـژادهای مختلف مشاهده می‌شود. برای مثـال Kpa (KEL3) در 2% از قفقازی‌ها گزارش شده است.Kpb KEL4)) در تمام جمعیت‌ها شیوع بالایی دارد، آنتی‌ژنJsb (KEL7) عمدتاً در جمعیت‌های اصیل آفریقایی با شیوع بالا و بر عکس آنتی‌ژن Jsa (KEL6) با فراوانی کمتر یافت می‌شود)جدول 5)(16).
شاید اولین مطالعه انجام شده در ایران در رابطه با گروه‌های خونی؛ توسط دکتر فرهود و دکتر افتخاری در سال 1373 (1994) انجام شد که بر روی 291857 اهداکننده از 24 استان بود. در رابطه با گروه خونی سیستم Kell نتایج(66/93%) kk ، (47/0%) KK و (87/5%) Kk را به دست آورده و در کل فراوانی KEL1 را در جمعیت تحت مطالعه حدود 405/3% و فراوانی KEL2 را حدود 595/96% ذکر کرد(17).
در مطالعه‌ای که درسال 2009 در نیجریه انجام گرفت، شیوع آنتی‌ژن Kell در بین 200 بیمار مراجعه‌کننده به بیمارستان بررسی شد. دراین مطالعه شیوع آنتی ژن Kell برابر 2% و منفی بودن این آنتی‌ژن در 98% بیماران به دست آمد(18). در مطالعه دیگری که در سال‌های 2003 تا 2008 انجام شد، شیوع گروه خونی kell در 1600 واحد خون اهدایی مورد بررسی قرارگرفت. در این مطالعه فراوانی کلی آنتی‌ژن K ، 4/6% و فراوانی فنوتیپ‌های Kell بــه شکـل زیـر بـه دست آمد: 25/0% K+k-: ، 18/6% K+k+: و 6/93% K-k+ بود. همین مطالعه هم زمان در سرم 150 بیماری که تزریق مکرر خون و آزمایش‌های غربالگری آنتی‌بادی مثبت یا کراس‌مچ مثبت داشتند، از لحاظ تعیین نـوع آنتی‌بـادی انجام شـد و از 81 آنتی‌بادی تعیین شده در این 150 بیمار،
شیوع Anti-Kell 32% گزارش شد(19).
مطالعه‌ای بر روی 651 اهداکننده در غرب آفریقا فراوانی آنتی‌ژن Kرا 77/0% گزارش نمود(20). در مطالعه دیگری در هلند، شیوع KEL1در 407 اهداکننده، 4/7% گزارش شده که البته واریانت‌های ژنتیکی این گروه را نیز استخراج کرده است(21). در هند بررسی روی خون 100 اهداکننده، فراوانی آنتی‌ژن k را در 100% آن‌ها گزارش کرده و در واقع آنتی‌ژن K یا فنوتیپ K+k- را در گروه مورد مطالعه به دست نیاورده است(22). اما مطالعه دیگری در دهلی در یک بررسی یک ساله بر روی 3073 اهداکننده، شیوع 97/99% k و 5/3% K به دست آمد(23).
همان طور که ذکر شد؛ آنتی‌ژن K از قابلیت آنتی‌ژنسیتی بالایی برخوردار است و آنتی‌بادی‌های مرتبط با آن به عنوان آنتی‌بادی‌های با اهمیت بالینی تلقی می‌شوند. آلوآنتی‌بادی‌های Kell عمدتاً از نوع IgG بوده و می‌توانند از جفت رد شده و در جنین ایجاد بیماری همولیتیک نوزادی یا جنینی کنند، هم چنین باعث بروز واکنش‌های ناشی از تزریق خون به خصوص در بیماران با تزریق خون مزمن مثل بیماران تالاسمی شوند(24). بر اساس آمارهای موجود در مطالعه‌های مختلف، دوسوم آلوآنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن این بیماران مربوط به زیر گروه‌های Rh و Kell است(14-9).
از آن جایی که در این مطالعه نشان داده شد که کمتر از
4% افراد اهداکننده(که نشان‌دهنده نمونه‌ای از افراد جامعه ایرانی هستند) از لحاظ آنتی‌ژن Kellمثبت هستند و با توجه به عواقب یک واکنش همولیتیک در یک بیمار با تزریق خون مزمن، بهتر است که کیسه‌های خون برای این مصرف‌کنندگان خون غربال شده و با توجه به این که بیش از 96% کیسه‌ها آنتی‌ژن منفی هستند، لذا کیسه‌های آنتی‌ژن Kell مثبت از چرخه تزریق خون برای این بیماران حذف گردد.
نتیجه‌گیری
با توجه به شیوع آلوایمیونیزاسیون در بیماران تالاسمی
کـه بیشتـر از دو سـوم آن‌ها مربوط به زیر گروه‌های Rh و
Kell هستند و با در نظر گرفتن عوارض شدید آن که گاهی مرگبار هم می‌تواند باشد، هم چنین این مطلب که یک بیمار تالاسمی باید تا آخر عمر تزریق خون داشته باشد و بروز آلوآنتی‌بادی در بدن بیمار باعث می‌شود که یافتن خون مناسب و سازگار برای بیمار سخت شود؛ اساس کار، پیشگیری از بروز این آلوآنتی‌بادی‌ها است. با غربالگری کیسه‌ها برای آنتی‌ژن Kell و حذف کیسه‌های آنتی‌ژن Kell مثبت، می‌توان تا حد زیادی از خطر بروز آلوآنتی‌بادی‌ها کاست.
متن کامل: (10716 مشاهده)
شیوع آنتی‌ژن Kell در کیسه‌های خون اهدایی مورد استفاده در درمانگاه
بیماران بزرگسال تالاسمی
آزیتا آذرکیوان1، معصومه هداوندخانی2، مصطفی مقدم3، زهرا شابه‌پور4، سمانه علیزاده4، محسن زارعی4
چکیده
سابقه و هدف
یکی از مشکلات تزریق خون مزمن؛ آلوایمیونیزاسیون یا به وجود آمدن آنتی‌بادی علیه زیرگروه‌های خونی است. یکی از این زیرگروه‌ها ، آنتی‌ژن‌های سیستم Kell می‌باشد. در این مطالعه بر آن شدیم که درصد فراوانی گروه خونی Kell را در کیسه خون های اهدایی که در درمانگاه تالاسمی مصرف می‌شود تعیین نماییم.
مواد و روش‌ها
در یک مطالعه مقطعی در سال 1392 ، بر روی کلیه کیسه خون‌هایی که برای تزریق خون به درمانگاه تالاسمی آورده می‌شد، ابتدا مشخصات هر کیسه خون شامل گروه خون، شماره کیسه خون، سن و جنس اهدا کننده ثبت شده و سپس از هر کیسه یک کورد جدا و با کیت آنتی Kell بررسی شد. نتایج با استفاده از نرم‌افزار 18SPSS و آزمون کای‌دو مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.
یافته‌ها
تعداد 11557 کیسه خون در طول یک سال بررسی شد، 7/98% مربوط به مردان و 3/1% زنان بودند. کمترین سن اهدا 17 سال و مسن‌ترین اهداکننده 65 سال بود. در میان اهداکنندگان؛ 6/19% اهداکننده بار اول، 4/27% با سابقه و 9/52% اهداکننده مستمر بودند. 11118 (2/96%) کیسه، آنتی‌ژن Kellمنفی و 439 (8/3%) کیسه، آنتی‌ژن Kellمثبت بودند.
نتیجه گیری
در این مطالعه نشان داده شد که کمتر از 4% افراد اهداکننده از لحاظ آنتی‌ژن Kell مثبت هستند و با توجه به عواقب یک واکنش همولیتیک در یک بیمار با تزریق خون مزمن، بهتر است که کیسه‌های خون برای این مصرف‌کنندگان غربال شود و چون بیش از 96% کیسه‌ها آنتی‌ژن منفی هستند، لذا می‌توان کیسه‌های آنتی‌ژن Kell مثبت را از چرخه تزریق خون حذف کرد.
کلمات کلیدی: تالاسمی، اهداکنندگان خون، فراوانی
تاریخ دریافت : 1/11/93
تاریخ پذیرش : 18/6/94
1ـ مؤلف مسئول: فوق تخصص هماتولـوژی و انکولـوژی کودکـان ـ دانشیار مرکـز تحقیقـات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و درمانگاه تالاسمی ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 1157-14665
2ـ پزشک عمومی ـ مرکـز تحقیقـات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و درمانگاه تالاسمی ـ تهران ـ ایران
3- کارشناس ارشد ایمونوهماتولوژی ـ مرکـز تحقیقـات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران
4- کارشناس بانک خون ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و درمانگاه تالاسمی ـ تهران ـ ایران
بیماران بزرگسال تالاسمی
آزیتا آذرکیوان1، معصومه هداوندخانی2، مصطفی مقدم3، زهرا شابه‌پور4، سمانه علیزاده4، محسن زارعی4
چکیده
سابقه و هدف
یکی از مشکلات تزریق خون مزمن؛ آلوایمیونیزاسیون یا به وجود آمدن آنتی‌بادی علیه زیرگروه‌های خونی است. یکی از این زیرگروه‌ها ، آنتی‌ژن‌های سیستم Kell می‌باشد. در این مطالعه بر آن شدیم که درصد فراوانی گروه خونی Kell را در کیسه خون های اهدایی که در درمانگاه تالاسمی مصرف می‌شود تعیین نماییم.
مواد و روش‌ها
در یک مطالعه مقطعی در سال 1392 ، بر روی کلیه کیسه خون‌هایی که برای تزریق خون به درمانگاه تالاسمی آورده می‌شد، ابتدا مشخصات هر کیسه خون شامل گروه خون، شماره کیسه خون، سن و جنس اهدا کننده ثبت شده و سپس از هر کیسه یک کورد جدا و با کیت آنتی Kell بررسی شد. نتایج با استفاده از نرم‌افزار 18SPSS و آزمون کای‌دو مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.
یافته‌ها
تعداد 11557 کیسه خون در طول یک سال بررسی شد، 7/98% مربوط به مردان و 3/1% زنان بودند. کمترین سن اهدا 17 سال و مسن‌ترین اهداکننده 65 سال بود. در میان اهداکنندگان؛ 6/19% اهداکننده بار اول، 4/27% با سابقه و 9/52% اهداکننده مستمر بودند. 11118 (2/96%) کیسه، آنتی‌ژن Kellمنفی و 439 (8/3%) کیسه، آنتی‌ژن Kellمثبت بودند.
نتیجه گیری
در این مطالعه نشان داده شد که کمتر از 4% افراد اهداکننده از لحاظ آنتی‌ژن Kell مثبت هستند و با توجه به عواقب یک واکنش همولیتیک در یک بیمار با تزریق خون مزمن، بهتر است که کیسه‌های خون برای این مصرف‌کنندگان غربال شود و چون بیش از 96% کیسه‌ها آنتی‌ژن منفی هستند، لذا می‌توان کیسه‌های آنتی‌ژن Kell مثبت را از چرخه تزریق خون حذف کرد.
کلمات کلیدی: تالاسمی، اهداکنندگان خون، فراوانی
تاریخ دریافت : 1/11/93
تاریخ پذیرش : 18/6/94
 |
1ـ مؤلف مسئول: فوق تخصص هماتولـوژی و انکولـوژی کودکـان ـ دانشیار مرکـز تحقیقـات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و درمانگاه تالاسمی ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 1157-14665
2ـ پزشک عمومی ـ مرکـز تحقیقـات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و درمانگاه تالاسمی ـ تهران ـ ایران
3- کارشناس ارشد ایمونوهماتولوژی ـ مرکـز تحقیقـات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران
4- کارشناس بانک خون ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و درمانگاه تالاسمی ـ تهران ـ ایران
مقدمه
بیماری تالاسمی شایع‌ترین کم خونی ارثی در کشور ما است. در این بیماری به دلیل اختلال ژنتیکی در ساختمان هموگلوبین و عدم تعادل زنجیره‌ای، همولیز زودرس و تخریب گلبول‌های قرمز را داریم. کم خونی شدید در این بیماران با تزریق خون منظم درمان می‌شود(2، 1). اما از آن جایی که این درمان باید مادام‌العمر باشد، لذا در تزریق خون در بیماران تالاسمی باید به عوارض طولانی مدت آن، توجه داشته باشیم. یکی از این عوارض، واکنش‌های همولیتیک تأخیری است(4، 3). حدود 33 گروه خونی مختلف در سطح گلبول قرمز تعریف شده است و به هر حال هر کدام بالقوه یک آنتی‌ژن محسوب می‌شوند. در یک تزریق خون معمولی، در کراس مچ(آزمایش سازگاری خون) کیسه خون از نظر گروه‌های اصلی ABO و (D) Rh کنترل و با بیمار آزمایش سازگاری می‌شود ولی سایر زیر گروه‌های خونی کنترل نمی‌گردد(6-4)، اما در بیماران تالاسمی که به طور مداوم خون می‌گیرند؛ در تزریق هر واحد خون تعدادی از این آنتی‌ژن‌های گروه‌های خونی (که برای بیمار بیگانه تلقی می‌شود) وارد بدن بیمار شده و به مرور زمان آنتی‌بادی علیه این آنتی‌ژن‌های غیر خودی به وجود می‌آید(آنتی‌بادی‌های نامنظم) و همین باعث بروز واکنش‌های خونی(واکنش همولیتیک تاخیری یا آلوایمیونیزاسیون) می‌گردد(8، 7). مطالعه‌ها نشان می‌دهد که بیشترین آنتی‌بادی‌های تولید شده مربوط به زیر گروه‌های Rh و گروه خونی Kell است(14-9). مطالعه‌های موجود در درمانگاه بیماران بزرگسال تالاسمی هم مؤید این نظریه است. در مطالعه‌ای در این مرکز که روی 441 بیمار انجام شد، شیوع آلوآنتی‌بادی‌ها 3/11% بود که anti – Kell در 28% و در 6% هم آنتی‌بادی‌های ترکیبی از زیر گروه‌های Rh و Kell بودند(12).
آنتی‌ژن Kell که نام دقیق آنK یا KEL 1 است، در واقع آنتی‌ژن اصلی سیستم Kell بوده و اولین آنتی‌ژنی در سیستم گروه خونی بود که در سال 1964 توسط آزمایش آنتی‌گلوبولین شناسایی شد. نام‌گذاری این سیستم گروه خونی در ارتباط با فردی به نام خانم Kelleher بود. در سـرم خـون وی آنتی‌بادی‌هایـی یافـت شـد که باعث بروز
یک بیماری همولیتیک در نوزاد این خانم شده بود. این آنتی‌بادیanti-Kell یا anti-K نامیده شد. آنتی‌ژن بعدی این گروه با نام k یا 2 KELسه سال بعد شناسایی شد(14). ژن Kell بر روی کروموزوم 7 قرار دارد(7q34) و خاصیت پلی‌مورفیسم بالایی دارد. سیستم Kell هم اکنون 35 آنتی‌ژن دارد که از KEL1 تا KEL38 نام‌گذاری شده است. این سیستم شامل شش آلل دوتایی و یک آلل سه تایی است(15).
آنتی‌ژن Kell روی گلیکوپروتئین غشاء گلبول قرمز (CD238) قرار داشته و در بین آنتی‌ژن‌های گروه خونی به نوعی منحصر به فرد است چون روی تیپ II گلیکوپروتئین غشای گلبول قرمز قرار دارد. آنتی‌ژن K پس از آنتی‌ژن Rh(D) ، از قابلیت ایمونوژنیک بالایی برخوردار است و آنتی‌بادی‌های مرتبط با آن به عنوان آنتی‌بادی‌هایی با اهمیت بالینی تلقی می‌شوند. آنتی‌بادی‌های Kell عمدتاً از کلاس IgG هستند. این آنتی‌بادی‌ها منجر به ایجاد بیماری همولیتیک نوزاد یا جنین و هم چنین بروز واکنش‌های ناشی از تزریق خون می‌شوند(16).
درمانگاه بیماران بزرگسال تالاسمی زیر نظر سازمان انتقال خون ایران، از سال 1374 افتتاح و در حال ارایه خدمت به بیماران گروه تالاسمی است. خون‌های این مرکز که برای تزریق خون بیماران استفاده می‌شود، روزانه از واحد انتقال خون پایگاه وصال آورده شده و کمتر از یک هفته از تولید آن‌ها گذشته است. از آن جایی که درمانگاه بیماران بزرگسال تالاسمی؛ بزرگترین مرکز بیماران بزرگسال تالاسمی در ایران است و با بیش از 3500 بیمار ارجاعی از شهرستان‌ها؛ یک مرکز ارجاع محسوب شده و بسیاری از بیماران با واکنش‌های خونی و به خصوص آلوایمیونیزاسیون به این مرکز مراجعه می‌نمایند، لذا امنیت در تزریق خون به ویژه برای این بیماران ارجاعی اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه به بالا بودن آمارanti-Kell در بیماران، از سال 1386 خون‌هایی که برای تزریق خون از پایگاه انتقال خون به درمانگاه تالاسمی اختصاص داده می‌شد از نظر آنتی‌ژن Kell مورد بررسی و در صورت منفی بودن مورد استفاده قرار می‌گرفت. مطالعه حاضر یک بررسی مقطعی یک ساله برروی کیسه‌های خون از نظر شیوع آنتی‌ژن Kell بود. با توجه به حجم نمونه، این شیوع را شاید بتوان به شیوع این آنتی‌ژن در جمعیت اهداکنندگان نیز تعمیم داد.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه؛ در یک بررسی مقطعی در سال 1392، کلیه کیسه خون‌هایی که برای تزریق خون به درمانگاه تالاسمی آورده می‌شد، ثبت و وجود آنتی‌ژن Kell بر روی آن‌ها بررسی گردید. روش مطالعه بدین ترتیب بود که ابتدا مشخصات هر کیسه خون شامل گروه خون، شماره کیسه، سن و جنس اهداکننده ثبت می‌شد و سپس از هر کیسه یک کورد جدا و با کیت آنتی Kell بررسی می‌شد. هر نمونه کورد در سه نوبت با استفاده از محلول نرمالین سالین شستشو شده و پس از اتمام شستشو یک سوسپانسیون 3% تا 5% آماده و یک قطره از آن داخل لوله آزمایش ریخته و یک قطره از آنتی Kell به آن اضافه گردید و سپس عمل سانتریفوژ انجام شد. نتیجه آزمایش بر روی لام و با میکروسکوپ مشاهده گردید. وجود آگلوتیناسیون یا لخته دال بر مثبت بودن کیسه خون و نمونه کورد آن از لحاظ آنتی‌ژن Kell بود. در درمانگاه تالاسمی، کیسه‌های خون مثبت از نظر آنتی‌ژن Kell برای بیماران تالاسمی استفاده نمی‌شود و این خون‌ها از چرخه مصرف در درمانگاه خارج می‌گردد. نتایج این اطلاعات جمع‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار 18 SPSS و آزمون آماری کای‌دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها
تعداد 11557 کیسه خون در طول یکسال بررسی شد. اهداکنندگان این خون‌ها شامل 11405 (7/98%) نفر مرد و 152 نفر(3/1%) زن بودند.
کمترین سن اهدا 17 سال و مسن‌ترین اهداکننده 65 سال بود(جدول 1). در میان اهداکنندگان، 2268 نفر(6/19%) اهداکننده بار اول بودند، 3172 نفر(4/27%) قبلاً سابقه اهدا داشتند و 6117 نفر(9/52%) اهداکننده مستمر بودند(جدول 2). شیوع گروه‌های خونی نیز در اهداکنندگان بررسی شد(جدول 3). در بررسی فراوانی آنتی‌ژن Kell (آنتی‌ژنK KEL1;) در زیر گروه‌های خونی کیسه‌های ارجاعی به درمانگاه بیماران تالاسمی، از مجموع 11557 کیسه؛ 2/96% (11118) آنتی‌ژن Kell منفی و 8/3% (439) آنتی‌ژن Kellمثبت بودند(جدول 4).
جدول 1: فراوانی گروه‌های سنی اهداکنندگان بر حسب جنس
| گروه سنی | جنسیت | فراوانی | درصد | |
| زن | مرد | |||
| 20 < | 14 | 524 | 538 | 7/4 |
| 25-21 | 31 | 1216 | 1247 | 8/10 |
| 30-26 | 20 | 1829 | 1849 | 16 |
| 35-31 | 13 | 1605 | 1618 | 14 |
| 40-36 | 17 | 1842 | 1859 | 1/16 |
| 45-41 | 17 | 1687 | 1704 | 7/14 |
| 50-46 | 17 | 1336 | 1353 | 7/11 |
| 55-51 | 14 | 811 | 825 | 1/7 |
| 60-56 | 8 | 453 | 461 | 4 |
| 65-61 | 1 | 102 | 103 | 9/0 |
| جمع(درصد) | 152 (3/1) | 11405 (7/98) | 11557 | 100 |
| گروه‌های سنی | اهداکنندگان | ||
| اولین اهدا (درصد) | اهداکنندگان مثبت (درصد) | اهداکنندگان مکرر (درصد) | |
| 20 < | 64 (2/7) | 96 (2/6) | 178 (9/2) |
| 25-21 | 381 (8/16) | 257 (1/8) | 609 (10) |
| 30-26 | 458 (2/20) | 459 (5/14) | 932 (2/15) |
| 35-31 | 339 (9/14) | 446 (1/14) | 833 (6/13) |
| 40-36 | 322 (2/14) | 545 (2/17) | 992 (2/16) |
| 45-41 | 234 (3/10) | 491 (5/15) | 979 (16) |
| 50-46 | 185 (2/8) | 378 (9/11) | 790 (9/12) |
| 55-51 | 114 (5) | 236 (4/7) | 475 (8/7) |
| 60-56 | 71 (1/3) | 132 (2/4) | 258 (2/4) |
| 65-61 | 0 (0) | 32 (1) | 71 (2/1) |
| جمع (درصد) | 2268 (6/19) | 3172 (4/27) | 6117 (9/52) |
جدول 3: فراوانی گروه‌های خونی اهداکنندگان
جدول 4: فراوانی آنتی‌ژن Kell در زیر گروه‌های خونی اهداکنندگان
بحث
در این تحقیق، در بررسی فراوانی آنتی‌ژن Kellدر زیر گروه‌های خونی کیسه‌های اهداکنندگان؛ 11118 (2/96%) کیسه، آنتی‌ژن Kell منفی و 439 (8/3%) کیسه، آنتی‌ژن Kell مثبت بودند. سیستم گروه خونی Kell بعد از Rh ، یکی از مهم‌ترین زیر گروه‌های خونی محسوب می‌شود. این سیستم 35 آنتی‌ژن و آلل‌های متفاوتی دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌هاK/k می‌باشد که به نام KEL1 یا K و KEL2 یا k نام‌گذاری می‌شود. K و k آلل‌های اتوزوم هم زمان(Co dominant) هستند و تنها در یک نوکلئوتید با هم فرق دارند. در اگزون 6 در جایگاه 193 در آلل K متیونین و در آلل k تیروزین است. آلل K دارای خاصیت آنتی‌ژنسیتی بالایی است و در افرادی که این آنتی‌ژن را ندارند، قادر به تحریک تولید آنتی‌بادی است(15).
فراوانی آنتی‌ژن‌های سیستم Kell در مناطق مختلف جغرافیایی و جوامع متفاوت است. تقریباً 9% سفیدپوستان و 2% سیاه‌پوستان از نظر K مثبت هستند(Kk ، KK). سایرین از نظر K منفی می‌باشند(kk). شیوع آنتی‌ژن(KEL1) K در شمال اروپا حدود 9% ذکر شده است و در جمعیت‌های آفریقایی حدود 5/1% می‌باشد. آنتی‌ژن (KEL2) k در مناطـق مختلف جهان دارای فراوانی بالاتری
| گروه خونی | فراوانی | درصد |
| A منفی | 413 | 6/3 |
| A مثبت | 3405 | 5/29 |
| AB منفی | 407 | 5/3 |
| AB مثبت | 782 | 8/6 |
| B منفی | 160 | 4/1 |
| B مثبت | 2155 | 6/18 |
| O منفی | 828 | 2/7 |
| O مثبت | 3406 | 5/29 |
| Group Mismatch | 1 | 0/0 |
| جمع | 11557 | 100 |
جدول 4: فراوانی آنتی‌ژن Kell در زیر گروه‌های خونی اهداکنندگان
| آنتی‌ژن Kell | فراوانی | درصد |
| منفی | 11118 | 2/96 |
| مثبت | 439 | 8/3 |
| جمع | 11557 | 100 |
در این تحقیق، در بررسی فراوانی آنتی‌ژن Kellدر زیر گروه‌های خونی کیسه‌های اهداکنندگان؛ 11118 (2/96%) کیسه، آنتی‌ژن Kell منفی و 439 (8/3%) کیسه، آنتی‌ژن Kell مثبت بودند. سیستم گروه خونی Kell بعد از Rh ، یکی از مهم‌ترین زیر گروه‌های خونی محسوب می‌شود. این سیستم 35 آنتی‌ژن و آلل‌های متفاوتی دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌هاK/k می‌باشد که به نام KEL1 یا K و KEL2 یا k نام‌گذاری می‌شود. K و k آلل‌های اتوزوم هم زمان(Co dominant) هستند و تنها در یک نوکلئوتید با هم فرق دارند. در اگزون 6 در جایگاه 193 در آلل K متیونین و در آلل k تیروزین است. آلل K دارای خاصیت آنتی‌ژنسیتی بالایی است و در افرادی که این آنتی‌ژن را ندارند، قادر به تحریک تولید آنتی‌بادی است(15).
فراوانی آنتی‌ژن‌های سیستم Kell در مناطق مختلف جغرافیایی و جوامع متفاوت است. تقریباً 9% سفیدپوستان و 2% سیاه‌پوستان از نظر K مثبت هستند(Kk ، KK). سایرین از نظر K منفی می‌باشند(kk). شیوع آنتی‌ژن(KEL1) K در شمال اروپا حدود 9% ذکر شده است و در جمعیت‌های آفریقایی حدود 5/1% می‌باشد. آنتی‌ژن (KEL2) k در مناطـق مختلف جهان دارای فراوانی بالاتری
جدول 5: فراوانی آنتی‌ژن‌های سیستم گروه خونی Kell در جوامع مختلف(16)
| پلی‌مورفیسم | تشخیص مولکولی | فراوانی نسبی | |||
| پایین | زیاد | ||||
| Caucasian, Africans | Thr193Met | KEL1 | K | KEL2 | k |
| Caucasians | Arg281Trp | KEL3 | Kpa | KEL4 | Kpb |
| Not polymorphic | Arg281Gin | KEL21 | Kpc | ||
| Africans | Leu597Pro | KEL6 | Jsa | KEL7 | Jsb |
| Not polymorphic | Val302Ala | KEL17 | K17 | KEL11 | K11 |
| Not polymorphic | Arg180Pro | KEL24 | K24 | KEL14 | K14 |
| Not polymorphic | Arg248Gin | KEL25 | VLAN | Not identified | |
| Arg248Trp | KEL28 | VONG | |||
است. علاوه بر آنتی‌ژن‌های KEL1 و KEL2 ، آنتی‌ژن‌های دیگـر ایـن سیستم با فراوانی کمتر و متفـاوت در جمعیت‌ها و نـژادهای مختلف مشاهده می‌شود. برای مثـال Kpa (KEL3) در 2% از قفقازی‌ها گزارش شده است.Kpb KEL4)) در تمام جمعیت‌ها شیوع بالایی دارد، آنتی‌ژنJsb (KEL7) عمدتاً در جمعیت‌های اصیل آفریقایی با شیوع بالا و بر عکس آنتی‌ژن Jsa (KEL6) با فراوانی کمتر یافت می‌شود)جدول 5)(16).
شاید اولین مطالعه انجام شده در ایران در رابطه با گروه‌های خونی؛ توسط دکتر فرهود و دکتر افتخاری در سال 1373 (1994) انجام شد که بر روی 291857 اهداکننده از 24 استان بود. در رابطه با گروه خونی سیستم Kell نتایج(66/93%) kk ، (47/0%) KK و (87/5%) Kk را به دست آورده و در کل فراوانی KEL1 را در جمعیت تحت مطالعه حدود 405/3% و فراوانی KEL2 را حدود 595/96% ذکر کرد(17).
در مطالعه‌ای که درسال 2009 در نیجریه انجام گرفت، شیوع آنتی‌ژن Kell در بین 200 بیمار مراجعه‌کننده به بیمارستان بررسی شد. دراین مطالعه شیوع آنتی ژن Kell برابر 2% و منفی بودن این آنتی‌ژن در 98% بیماران به دست آمد(18). در مطالعه دیگری که در سال‌های 2003 تا 2008 انجام شد، شیوع گروه خونی kell در 1600 واحد خون اهدایی مورد بررسی قرارگرفت. در این مطالعه فراوانی کلی آنتی‌ژن K ، 4/6% و فراوانی فنوتیپ‌های Kell بــه شکـل زیـر بـه دست آمد: 25/0% K+k-: ، 18/6% K+k+: و 6/93% K-k+ بود. همین مطالعه هم زمان در سرم 150 بیماری که تزریق مکرر خون و آزمایش‌های غربالگری آنتی‌بادی مثبت یا کراس‌مچ مثبت داشتند، از لحاظ تعیین نـوع آنتی‌بـادی انجام شـد و از 81 آنتی‌بادی تعیین شده در این 150 بیمار،
شیوع Anti-Kell 32% گزارش شد(19).
مطالعه‌ای بر روی 651 اهداکننده در غرب آفریقا فراوانی آنتی‌ژن Kرا 77/0% گزارش نمود(20). در مطالعه دیگری در هلند، شیوع KEL1در 407 اهداکننده، 4/7% گزارش شده که البته واریانت‌های ژنتیکی این گروه را نیز استخراج کرده است(21). در هند بررسی روی خون 100 اهداکننده، فراوانی آنتی‌ژن k را در 100% آن‌ها گزارش کرده و در واقع آنتی‌ژن K یا فنوتیپ K+k- را در گروه مورد مطالعه به دست نیاورده است(22). اما مطالعه دیگری در دهلی در یک بررسی یک ساله بر روی 3073 اهداکننده، شیوع 97/99% k و 5/3% K به دست آمد(23).
همان طور که ذکر شد؛ آنتی‌ژن K از قابلیت آنتی‌ژنسیتی بالایی برخوردار است و آنتی‌بادی‌های مرتبط با آن به عنوان آنتی‌بادی‌های با اهمیت بالینی تلقی می‌شوند. آلوآنتی‌بادی‌های Kell عمدتاً از نوع IgG بوده و می‌توانند از جفت رد شده و در جنین ایجاد بیماری همولیتیک نوزادی یا جنینی کنند، هم چنین باعث بروز واکنش‌های ناشی از تزریق خون به خصوص در بیماران با تزریق خون مزمن مثل بیماران تالاسمی شوند(24). بر اساس آمارهای موجود در مطالعه‌های مختلف، دوسوم آلوآنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن این بیماران مربوط به زیر گروه‌های Rh و Kell است(14-9).
از آن جایی که در این مطالعه نشان داده شد که کمتر از
4% افراد اهداکننده(که نشان‌دهنده نمونه‌ای از افراد جامعه ایرانی هستند) از لحاظ آنتی‌ژن Kellمثبت هستند و با توجه به عواقب یک واکنش همولیتیک در یک بیمار با تزریق خون مزمن، بهتر است که کیسه‌های خون برای این مصرف‌کنندگان خون غربال شده و با توجه به این که بیش از 96% کیسه‌ها آنتی‌ژن منفی هستند، لذا کیسه‌های آنتی‌ژن Kell مثبت از چرخه تزریق خون برای این بیماران حذف گردد.
نتیجه‌گیری
با توجه به شیوع آلوایمیونیزاسیون در بیماران تالاسمی
کـه بیشتـر از دو سـوم آن‌ها مربوط به زیر گروه‌های Rh و
Kell هستند و با در نظر گرفتن عوارض شدید آن که گاهی مرگبار هم می‌تواند باشد، هم چنین این مطلب که یک بیمار تالاسمی باید تا آخر عمر تزریق خون داشته باشد و بروز آلوآنتی‌بادی در بدن بیمار باعث می‌شود که یافتن خون مناسب و سازگار برای بیمار سخت شود؛ اساس کار، پیشگیری از بروز این آلوآنتی‌بادی‌ها است. با غربالگری کیسه‌ها برای آنتی‌ژن Kell و حذف کیسه‌های آنتی‌ژن Kell مثبت، می‌توان تا حد زیادی از خطر بروز آلوآنتی‌بادی‌ها کاست.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
