جلد 13، شماره 3 - ( پاييز 1395 )
جلد 13 شماره 3 صفحات 247-243 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Razeghi M, Chatr Abnous N, Soleimani S, Kafi E. Evaluation of Bacterial contamination of platelet products by triple packs with and without sampling pouch in two different periods in Kerman Blood Center. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2016; 13 (3) :243-247
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-871-fa.html
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-871-fa.html
رازقی محمد صادق، چترآبنوس نازنین، سلیمانی سعید، کافی احسان. آلودگی باکتریایی فرآورده‌های پلاکتی تهیه شده با کیسه جانبی (همراه و بدون کیسه نمونه‌گیری) در دو مقطع زمانی مختلف در مرکز انتقال خون کرمان. فصلنامه پژوهشی خون. 1395; 13 (3) :243-247
بلوار 22 بهمن ـ کرمان ـ ایران ـ کدپستی: 7616859979
متن کامل [PDF 203 kb]
(1698 دریافت)
| چکیده (HTML) (6456 مشاهده)
مقدمه
آلودگی باکتریایی در پلاکت‌های کنسانتره (PC)، از عوارض نسبتاً شایع و بسیار خطرناک انتقال خون در جهان است(2، 1).
باکتری منتقل شده از طریق انتقال خون، بیشتر توسط پلاکت‌های تزریقی صورت می‌گیرد تا سایر فرآورده‌ها، چرا که این محصولات بایستی در دمای 20 الی 24 درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند و این دما شرایط مناسب جهت زیست و عملکرد باکتری‌ها می‌باشد(4، 3).
اکثر باکتری‌های جدا شده از واحدهای پلاکتی آلوده شده با عوامل باکتریایی، جزیی از فلور طبیعی پوست می‌باشند. تصور بر این است که این ارگانیسم‌ها در هنگام سوزن زدن جهت خونگیری به کیسه خون وارد می‌شوند. عوامل میکروبی مانند استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس، استافیلوکوکوس اورئوس و گونه‌های مختلف جنس باسیلوس به عنوان عوامل آلوده کننده در کشت‌های خون مورد مطالعه مطرح می‌باشند(3).
افزایش احتمال رشد عمده باکتری‌ها با افزایش تعداد روزهای نگهداری و ذخیره‌سازی همراه با گزارش ثانویه مرگ و میر مرتبط با آلودگی پلاکت‌ها، موجب بازنگری و تجدید نظر در دستورالعمل‌ها و مقررات اداره کل غذا و دارو جهت کم کردن زمان نگهداری پلاکت‌ها از 7 روز به 5 روز گردید(6، 5).
با توجه به این که در پایگاه انتقال خون کرمان، فرآورده‌های پلاکتی تهیه شده تا سه روز تاریخ مصرف دارند و هم چنین نظر به عوارض خطرناک آلودگی باکتریایی این فرآورده‌ها، بر آن شدیم تا با بررسی و ارزیابی میزان آلودگی باکتریایی فرآورده‌های پلاکتی تهیه شده در پایگاه انتقال خون کرمان و عوامل مرتبط به آن، نتایج را با موارد سال 86-1385 مقایسه و نتایج کاربردی آن را مورد استفاده قرار دهیم.
مواد و روش‌ها
مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی(Cross-sectional) بود. تعداد 630 نمونه پلاکتی در دو مقطع زمانی طی سال‌های 1386-1385 و 1391-1390 به ترتیب 360 نمونه(با استفاده از کیسه جانبی بدون کیسه نمونه‌گیری) و 270 نمونه با استفاده از کیسه‌های جدید خونگیری همراه با کیسه نمونه‌گیری در پایگاه مرکزی انتقال خون کرمان که با روش PRP-PC (Platelet Rich Plasma-Platelet Concentrate) تهیه و به صورت تصادفی جمع‌آوری شده بودند، کشت داده شدند. آلودگی باکتریایی در کیسه‌ها به طور مستقیم مورد بررسی قرار گرفت. محیط‌های کشت مورد نیاز به صورت هفتگی و با توجه به آمار پلاکت‌های دریافتی از واحد پخش خون تهیه گردید که این محیط‌های کشت شامل محیط تیوگلیکولات، بلادآگار، EMB و محیط‌های افتراقی مورد نیاز جهت شناسایی باکتری مورد نظر بود. مراحل خونگیری طبق دستورالعمل سازمان انتقال خون انجام گردید.
نمونه‌ها در محیط‌های ائوزین‌بلو و بلادآگار کشت داده شدند. هم چنین به طور هم زمان نمونه‌ها به محیط تیوگلیکولات به نسبت 1:10 منتقل شدند.
پلیت‌ها بعد از 48 ساعت از لحاظ رشد کلونی بررسی شدند که در صورت کشت مثبت، نوع باکتری با استفاده از آزمایش‌های باکتری‌شناسی و بیوشیمیایی استاندارد مشخص گردید. جهت شناسایی استاف اورئوس از سایر استافیلوکوک‌ها، از آزمایش کواگولاز استفاده شد. برای افتراق استاف‌های اپیدرمیدیس و ساپروفیتیکوس با توجه به این که هر دو کواگولاز منفی هستند، بر اساس واکنش نسبت به آنتی‌بیوتیک نووبیوسین از یکدیگر تمیز داده شدند(استاف اپیدرمیدیس نسبت به آنتی‌بیوتیک حساس و استاف ساپروفیتیکوس نسبت به آن مقاوم است). لوله‌های تیوگلیکولات در طول 7 روز از لحاظ کدورت و تغییر رنگ بررسی شدند که در صورت تغییر به محیط‌های بلادآگار و ائوزین‌بلو انتقال داده شدند و بعد از 48 ساعت در 37 درجه سانتی‌گراد مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته‌ها
طبق نتایج، میزان آلودگی در پلاکت‌های کنسانتره مورد بررسی 39/1% (5 مورد آلوده) بود که همگی مربوط به نمونه‌های پلاکت تهیه شده از کیسه جانبی بدون کیسه نمونه‌گیری بودند(جـدول 1). باکتری‌های جدا شده عبارت
بودند از:
1- استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس (3 مورد)
2- استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس (2 مورد)
هم چنین طبق نتایج، در نمونه‌های پلاکت تهیه شده از کیسه جانبی همراه با کیسه نمونه‌گیری، هیچ‌گونه آلودگی مشاهده نشد(جدول 1).
جدول 1: مقایسه توزیع فراوانی آلودگی
بحث
باکتری‌ها به عنوان مهم‌ترین عامل عفونی در انتقال خون شناخته شده‌اند و آلودگی باکتریایی فرآورده‌های خونی و مخصوصاً پلاکت‌ها، خطر جدی در طب انتقال خون هستند. تخمین زده می‌شود میزان شیوع آلودگی در پلاکت 1 در 2000 تا 3000 واحد پلاکتی باشد(3). اکثر باکتری‌های جدا شده از واحدهای پلاکتی آلوده شده با عوامل باکتریایی، جزئی از فلور طبیعی پوست می‌باشند. تصور بر این است که این ارگانیسم‌ها در هنگام سوزن زدن جهت خونگیری به کیسه خون وارد می‌شوند. عوامل میکروبی مانند استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس، استافیلوکوکوس اورئوس و گونه‌های مختلف جنس باسیلوس به عنوان عوامل آلوده کننده در کشت‌های خون مورد مطالعه مطرح می‌باشند(3). در سال‌های گذشته، با وجود تمامی تمهیداتی که در مراحل تهیه پلاکت انجام می‌گرفت تا از آلودگی میکروبی جلوگیری شود، با این حال به دلیل این که پلاکت تغلیظ شده از اهداکنندگان متعددی تهیه می‌شود که ممکن است باکتریمی بدون علامت داشته باشند و از طرفی دیگر شرایط نگهداری پلاکت بایستی در حرارت محیط باشد، بنابراین احتمال آلودگی میکروبی در روند تولید و به دنبال آن تکثیر باکتری‌ها در حرارت محیط زیاد بود(7).
در این مطالعه، با توجه به مقایسه نتایج با یافته‌های قبلی در این مرکز، کنترل کیفی سازمان انتقال خون رشد چشمگیری در کیفیت فرآیندهای انتقال خون را نشان می‌دهد به طوری که میزان آلودگی با رعایت استاندارهای بین‌المللی GMP (Good Manufacturing Practice) که در تمام پایگاه‌های انتقال خون سراسر کشور به صورت یکسان اعمال می‌شود در مقایسه با قبل، به طور چشمگیری کاهش(صفر درصد) یافته است.
بیشتر باکتری‌های جدا شده فلور نرمال پوست بوده که در اثر ناکافی بودن و استاندارد نبودن عمل ضد عفونی محل خونگیری، وارد کیسه می‌شوند(8، 3). هم چنین در مواردی به علت باکتریمی در دهنده خون، پلاکت‌ها آلوده می‌شوند. منابع دیگر آلودگی، آلودگی‌های اتفاقی است که در طی مراحل تهیه فرآورده به وجود می‌آید(9).
روش‌های مختلفی برای تشخیص آلودگی باکتریایی در پلاکت‌های کنسانتره وجود دارد از جمله؛ روش کشت گلد استاندارد، رنگ‌آمیزی گرم، اندازه‌گیری pH ، سنجش میزان گلوکز و روش‌های مولکولی(1). در ایران با توجه به این که اغلب اوقات کیسه‌های ذخیره خون CLX (The Clorox Company) وجود ندارد، نیمه عمر پلاکت‌ها 3 روزه است(9). موارد مثبت کاذب می‌تواند به دلیل آلودگی هنگام کشت ایجاد شود. در این مطالعه با توجه به آلودگی مشاهده شده(5 مورد) در بررسی انجام گرفته در سال 1386-1385 بر روی 360 نمونه پلاکتی(با استفاده از کیسه جانبی بدون کیسه نمونه‌گیری)، برای کاهش موارد فوق، علاوه بر استفاده از هودهای بیولوژیک، به کار بردن سرنگ‌های استریل یک بار مصرف، استفاده از محیط‌های کشت تجارتی و استریل، پلیت‌های پلاستیکی یک بار مصرف، استفاده از الکل به منظور از بین بردن میکرو ارگانیسم‌های احتمالی روی سطوح کیسه‌ها، روش‌های زیر نیز به کار رفت: استفاده از ظروف استریل یک بار مصرف جهت نگهداری محلول‌های ضد عفونی کننده دست اهداکنندگان و دور ریختن این ظروف بعد از اتمام هر شیفت کاری و هم چنین کیسه‌های خونگیری همراه با کیسه نمونه‌گیری(sampling pouch) جهت حذف 30 میلی‌لیتر اول خون و نتایج آن با یافته‌های بررسی قبلی مقایسه گردید. این نوع کیسه علاوه بر دارا بودن کیسه‌های اصلی و جانبی که به منظور جدا کردن و نگهداری گلبول قرمز متراکم، پلاسمای تازه منجمد شده و پلاکت به کار می‌رود، شامل یک کیسه فرعی کوچک به نام sampling pouch یا کیسه نمونه‌گیری به حجم تقریبی 30 میلی‌لیتر می‌باشند که وجود این کیسه فرعی به دو علت بود، اول این که چند میلی‌لیتر خونی که در ابتدا گرفته می‌شود ممکن است به دلیل آلودگی سطح پوست به میکروارگانیسم‌های موجود در محل خونگیری و ورود سوزن، هم چنین ضد عفونی نکردن درست محل خونگیری، باعث رشد و تکثیر عوامل عفونت‌زا شده که به این وسیله این مقدار خون از مسیر اصلی جمع‌آوری خارج گشته و در نهایت به بیمار هم تزریق نمی‌شود. دوم این که جهت نمونه‌گیری، از کیسه‌ی فرعی مزبور استفاده می‌شود که روشی کاملا بی‌خطر و مطمئن از نظر آلودگی پرسنل خونگیری در اثر تماس با خون اهداکننده می‌باشد.
نتیجه‌گیری
با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه جمع‌آوری، تهیه و
ذخیره پلاکت‌های کنسانتره به وجود آمده است، عفونت باکتریایی ناشی از انتقال پلاکت‌های آلوده به طور چشمگیری کاهش یافته که در واقع ارتقاء فرآیندها و رعایت بالاترین استاندارهای بین‌المللی GMP ، نقش عمده‌ای در کاهش چشمگیر آلودگی در میان اهداکنندگان خون نسبت به سال‌های قبل داشته است. با این حال، با اجرای برگزاری دوره‌های آموزش خونگیری و نحوه اجرای صحیح استاندارد ضدعفونی دست پرسنل خونگیر، استفاده از ظروف استریل یکبار مصرف جهت نگهداری محلول‌های ضدعفونی کننده دست اهداکنندگان، دور ریختن این ظروف بعد از اتمام هر شیفت کاری و هم‌چنین استفاده از کیسه‌های خونی جدید، می‌توان گام‌های مؤثرتری در افزایش ضریب سلامت محصولات خونی برداشت.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله نویسندگان مقاله، مراتب تقدیر و تشکر خود را از پشتیبانی مدیر سازمان انتقال خون کرمان آقای دکتر محمدرضا مهدی‌زاده و پرسنل آن مجموعه خانم عزیزه پورجعفری اظهار می‌نمایند.
متن کامل: (7975 مشاهده)
آلودگی باکتریایی فرآورده‌های پلاکتی تهیه شده با کیسه جانبی
(همراه و بدون کیسه نمونه‌گیری) در دو مقطع زمانی مختلف در مرکز
انتقال خون کرمان
محمد صادق رازقی1، نازنین چترآبنوس2، سعید سلیمانی3، احسان کافی2
چکیده
سابقه و هدف
آلودگی باکتریایی در پلاکت‌های کنسانتره، از عوارض شایع و خطرناک انتقال خون در جهان است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی آلودگی باکتریایی فرآورده‌های پلاکتی تهیه شده در پایگاه انتقال خون کرمان با روش کشت بود.
مواد و روش‌ها
در یک مطالعه توصیفی- مقطعی به صورت تصادفی، 630 نمونه فرآورده پلاکتی در دو گروه (360 نمونه با استفاده از کیسه جانبی بدون کیسه نمونه‌گیری و 270 نمونه با استفاده از کیسه جانبی همراه با کیسه نمونه‌گیری) وارد مطالعه گردید. این نمونه‌ها در محیط‌های ائوزین متیلن بلو و بلادآگار کشت و پس از 48 ساعت انکوباسیون در 37 درجه سانتی‌گراد، بررسی شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار 19 SPSS و آزمون‌های آمار توصیفی انجام شد.
یافته‌ها
از مجموع 630 نمونه کشت داده شده، تعداد 5 مورد(39/1%) آلوده تشخیص داده شد که همگی مربوط به نمونه‌های پلاکت تهیه شده از کیسه‌های جانبی، بدون کیسه نمونه‌گیری بود. باکتری‌های استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس(3 مورد) و استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس(2 مورد) از نمونه‌ها جدا شدند.
نتیجه‌گیری
با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه جمع‌آوری، تهیه و ذخیره پلاکت‌های کنسانتره به وجود آمده است، عفونت باکتریایی ناشی از انتقال پلاکت‌های آلوده به طور چشمگیری کاهش یافته که ارتقاء فرآیندها و استقرار GMP ، نقش عمده‌ای در این کاهش داشته است.
کلمات کلیدی: خون، انتقال پلاکت، انتقال خون، اهداکنندگان خون
تاریخ دریافت : 6 /2 /94
تاریخ پذیرش : 12/3/95
1- کارشناس ارشد ایمونولوژی ـ مربی دانشکده علوم پزشکی سیرجان ـ دانشگاه علوم پزشکی کرمان ـ کرمان ـ ایران
2- کارشناس ارشد ایمونولوژی ـ دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان ـ کرمان ـ ایران
3- مؤلف مسئول: کارشناس ارشد ایمونولوژی ـ دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان و مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و پایگاه منطقه‌ای آموزشی انتقال خون کرمان ـ بلوار 22 بهمن ـ کرمان ـ ایران ـ کدپستی: 7616859979
(همراه و بدون کیسه نمونه‌گیری) در دو مقطع زمانی مختلف در مرکز
انتقال خون کرمان
محمد صادق رازقی1، نازنین چترآبنوس2، سعید سلیمانی3، احسان کافی2
چکیده
سابقه و هدف
آلودگی باکتریایی در پلاکت‌های کنسانتره، از عوارض شایع و خطرناک انتقال خون در جهان است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی آلودگی باکتریایی فرآورده‌های پلاکتی تهیه شده در پایگاه انتقال خون کرمان با روش کشت بود.
مواد و روش‌ها
در یک مطالعه توصیفی- مقطعی به صورت تصادفی، 630 نمونه فرآورده پلاکتی در دو گروه (360 نمونه با استفاده از کیسه جانبی بدون کیسه نمونه‌گیری و 270 نمونه با استفاده از کیسه جانبی همراه با کیسه نمونه‌گیری) وارد مطالعه گردید. این نمونه‌ها در محیط‌های ائوزین متیلن بلو و بلادآگار کشت و پس از 48 ساعت انکوباسیون در 37 درجه سانتی‌گراد، بررسی شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار 19 SPSS و آزمون‌های آمار توصیفی انجام شد.
یافته‌ها
از مجموع 630 نمونه کشت داده شده، تعداد 5 مورد(39/1%) آلوده تشخیص داده شد که همگی مربوط به نمونه‌های پلاکت تهیه شده از کیسه‌های جانبی، بدون کیسه نمونه‌گیری بود. باکتری‌های استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس(3 مورد) و استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس(2 مورد) از نمونه‌ها جدا شدند.
نتیجه‌گیری
با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه جمع‌آوری، تهیه و ذخیره پلاکت‌های کنسانتره به وجود آمده است، عفونت باکتریایی ناشی از انتقال پلاکت‌های آلوده به طور چشمگیری کاهش یافته که ارتقاء فرآیندها و استقرار GMP ، نقش عمده‌ای در این کاهش داشته است.
کلمات کلیدی: خون، انتقال پلاکت، انتقال خون، اهداکنندگان خون
تاریخ دریافت : 6 /2 /94
تاریخ پذیرش : 12/3/95
1- کارشناس ارشد ایمونولوژی ـ مربی دانشکده علوم پزشکی سیرجان ـ دانشگاه علوم پزشکی کرمان ـ کرمان ـ ایران
2- کارشناس ارشد ایمونولوژی ـ دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان ـ کرمان ـ ایران
3- مؤلف مسئول: کارشناس ارشد ایمونولوژی ـ دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان و مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و پایگاه منطقه‌ای آموزشی انتقال خون کرمان ـ بلوار 22 بهمن ـ کرمان ـ ایران ـ کدپستی: 7616859979
مقدمه
آلودگی باکتریایی در پلاکت‌های کنسانتره (PC)، از عوارض نسبتاً شایع و بسیار خطرناک انتقال خون در جهان است(2، 1).
باکتری منتقل شده از طریق انتقال خون، بیشتر توسط پلاکت‌های تزریقی صورت می‌گیرد تا سایر فرآورده‌ها، چرا که این محصولات بایستی در دمای 20 الی 24 درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند و این دما شرایط مناسب جهت زیست و عملکرد باکتری‌ها می‌باشد(4، 3).
اکثر باکتری‌های جدا شده از واحدهای پلاکتی آلوده شده با عوامل باکتریایی، جزیی از فلور طبیعی پوست می‌باشند. تصور بر این است که این ارگانیسم‌ها در هنگام سوزن زدن جهت خونگیری به کیسه خون وارد می‌شوند. عوامل میکروبی مانند استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس، استافیلوکوکوس اورئوس و گونه‌های مختلف جنس باسیلوس به عنوان عوامل آلوده کننده در کشت‌های خون مورد مطالعه مطرح می‌باشند(3).
افزایش احتمال رشد عمده باکتری‌ها با افزایش تعداد روزهای نگهداری و ذخیره‌سازی همراه با گزارش ثانویه مرگ و میر مرتبط با آلودگی پلاکت‌ها، موجب بازنگری و تجدید نظر در دستورالعمل‌ها و مقررات اداره کل غذا و دارو جهت کم کردن زمان نگهداری پلاکت‌ها از 7 روز به 5 روز گردید(6، 5).
با توجه به این که در پایگاه انتقال خون کرمان، فرآورده‌های پلاکتی تهیه شده تا سه روز تاریخ مصرف دارند و هم چنین نظر به عوارض خطرناک آلودگی باکتریایی این فرآورده‌ها، بر آن شدیم تا با بررسی و ارزیابی میزان آلودگی باکتریایی فرآورده‌های پلاکتی تهیه شده در پایگاه انتقال خون کرمان و عوامل مرتبط به آن، نتایج را با موارد سال 86-1385 مقایسه و نتایج کاربردی آن را مورد استفاده قرار دهیم.
مواد و روش‌ها
مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی(Cross-sectional) بود. تعداد 630 نمونه پلاکتی در دو مقطع زمانی طی سال‌های 1386-1385 و 1391-1390 به ترتیب 360 نمونه(با استفاده از کیسه جانبی بدون کیسه نمونه‌گیری) و 270 نمونه با استفاده از کیسه‌های جدید خونگیری همراه با کیسه نمونه‌گیری در پایگاه مرکزی انتقال خون کرمان که با روش PRP-PC (Platelet Rich Plasma-Platelet Concentrate) تهیه و به صورت تصادفی جمع‌آوری شده بودند، کشت داده شدند. آلودگی باکتریایی در کیسه‌ها به طور مستقیم مورد بررسی قرار گرفت. محیط‌های کشت مورد نیاز به صورت هفتگی و با توجه به آمار پلاکت‌های دریافتی از واحد پخش خون تهیه گردید که این محیط‌های کشت شامل محیط تیوگلیکولات، بلادآگار، EMB و محیط‌های افتراقی مورد نیاز جهت شناسایی باکتری مورد نظر بود. مراحل خونگیری طبق دستورالعمل سازمان انتقال خون انجام گردید.
نمونه‌ها در محیط‌های ائوزین‌بلو و بلادآگار کشت داده شدند. هم چنین به طور هم زمان نمونه‌ها به محیط تیوگلیکولات به نسبت 1:10 منتقل شدند.
پلیت‌ها بعد از 48 ساعت از لحاظ رشد کلونی بررسی شدند که در صورت کشت مثبت، نوع باکتری با استفاده از آزمایش‌های باکتری‌شناسی و بیوشیمیایی استاندارد مشخص گردید. جهت شناسایی استاف اورئوس از سایر استافیلوکوک‌ها، از آزمایش کواگولاز استفاده شد. برای افتراق استاف‌های اپیدرمیدیس و ساپروفیتیکوس با توجه به این که هر دو کواگولاز منفی هستند، بر اساس واکنش نسبت به آنتی‌بیوتیک نووبیوسین از یکدیگر تمیز داده شدند(استاف اپیدرمیدیس نسبت به آنتی‌بیوتیک حساس و استاف ساپروفیتیکوس نسبت به آن مقاوم است). لوله‌های تیوگلیکولات در طول 7 روز از لحاظ کدورت و تغییر رنگ بررسی شدند که در صورت تغییر به محیط‌های بلادآگار و ائوزین‌بلو انتقال داده شدند و بعد از 48 ساعت در 37 درجه سانتی‌گراد مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته‌ها
طبق نتایج، میزان آلودگی در پلاکت‌های کنسانتره مورد بررسی 39/1% (5 مورد آلوده) بود که همگی مربوط به نمونه‌های پلاکت تهیه شده از کیسه جانبی بدون کیسه نمونه‌گیری بودند(جـدول 1). باکتری‌های جدا شده عبارت
بودند از:
1- استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس (3 مورد)
2- استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس (2 مورد)
هم چنین طبق نتایج، در نمونه‌های پلاکت تهیه شده از کیسه جانبی همراه با کیسه نمونه‌گیری، هیچ‌گونه آلودگی مشاهده نشد(جدول 1).
جدول 1: مقایسه توزیع فراوانی آلودگی
| نتیجه کشت | نمونه پلاکت | |
| کیسه جانبی بدون کیسه Sampling pouch (سال 1386-1385) |
کیسه جانبی همراه با کیسه Sampling pouch (سال 1391) |
|
| منفی | 355 | 270 |
| درصد فراوانی | 61/98 | 100 |
| مثبت | 5 | 0 |
| درصد فراوانی | 39/1 | 0 |
| جمع | 360 | 270 |
بحث
باکتری‌ها به عنوان مهم‌ترین عامل عفونی در انتقال خون شناخته شده‌اند و آلودگی باکتریایی فرآورده‌های خونی و مخصوصاً پلاکت‌ها، خطر جدی در طب انتقال خون هستند. تخمین زده می‌شود میزان شیوع آلودگی در پلاکت 1 در 2000 تا 3000 واحد پلاکتی باشد(3). اکثر باکتری‌های جدا شده از واحدهای پلاکتی آلوده شده با عوامل باکتریایی، جزئی از فلور طبیعی پوست می‌باشند. تصور بر این است که این ارگانیسم‌ها در هنگام سوزن زدن جهت خونگیری به کیسه خون وارد می‌شوند. عوامل میکروبی مانند استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس، استافیلوکوکوس اورئوس و گونه‌های مختلف جنس باسیلوس به عنوان عوامل آلوده کننده در کشت‌های خون مورد مطالعه مطرح می‌باشند(3). در سال‌های گذشته، با وجود تمامی تمهیداتی که در مراحل تهیه پلاکت انجام می‌گرفت تا از آلودگی میکروبی جلوگیری شود، با این حال به دلیل این که پلاکت تغلیظ شده از اهداکنندگان متعددی تهیه می‌شود که ممکن است باکتریمی بدون علامت داشته باشند و از طرفی دیگر شرایط نگهداری پلاکت بایستی در حرارت محیط باشد، بنابراین احتمال آلودگی میکروبی در روند تولید و به دنبال آن تکثیر باکتری‌ها در حرارت محیط زیاد بود(7).
در این مطالعه، با توجه به مقایسه نتایج با یافته‌های قبلی در این مرکز، کنترل کیفی سازمان انتقال خون رشد چشمگیری در کیفیت فرآیندهای انتقال خون را نشان می‌دهد به طوری که میزان آلودگی با رعایت استاندارهای بین‌المللی GMP (Good Manufacturing Practice) که در تمام پایگاه‌های انتقال خون سراسر کشور به صورت یکسان اعمال می‌شود در مقایسه با قبل، به طور چشمگیری کاهش(صفر درصد) یافته است.
بیشتر باکتری‌های جدا شده فلور نرمال پوست بوده که در اثر ناکافی بودن و استاندارد نبودن عمل ضد عفونی محل خونگیری، وارد کیسه می‌شوند(8، 3). هم چنین در مواردی به علت باکتریمی در دهنده خون، پلاکت‌ها آلوده می‌شوند. منابع دیگر آلودگی، آلودگی‌های اتفاقی است که در طی مراحل تهیه فرآورده به وجود می‌آید(9).
روش‌های مختلفی برای تشخیص آلودگی باکتریایی در پلاکت‌های کنسانتره وجود دارد از جمله؛ روش کشت گلد استاندارد، رنگ‌آمیزی گرم، اندازه‌گیری pH ، سنجش میزان گلوکز و روش‌های مولکولی(1). در ایران با توجه به این که اغلب اوقات کیسه‌های ذخیره خون CLX (The Clorox Company) وجود ندارد، نیمه عمر پلاکت‌ها 3 روزه است(9). موارد مثبت کاذب می‌تواند به دلیل آلودگی هنگام کشت ایجاد شود. در این مطالعه با توجه به آلودگی مشاهده شده(5 مورد) در بررسی انجام گرفته در سال 1386-1385 بر روی 360 نمونه پلاکتی(با استفاده از کیسه جانبی بدون کیسه نمونه‌گیری)، برای کاهش موارد فوق، علاوه بر استفاده از هودهای بیولوژیک، به کار بردن سرنگ‌های استریل یک بار مصرف، استفاده از محیط‌های کشت تجارتی و استریل، پلیت‌های پلاستیکی یک بار مصرف، استفاده از الکل به منظور از بین بردن میکرو ارگانیسم‌های احتمالی روی سطوح کیسه‌ها، روش‌های زیر نیز به کار رفت: استفاده از ظروف استریل یک بار مصرف جهت نگهداری محلول‌های ضد عفونی کننده دست اهداکنندگان و دور ریختن این ظروف بعد از اتمام هر شیفت کاری و هم چنین کیسه‌های خونگیری همراه با کیسه نمونه‌گیری(sampling pouch) جهت حذف 30 میلی‌لیتر اول خون و نتایج آن با یافته‌های بررسی قبلی مقایسه گردید. این نوع کیسه علاوه بر دارا بودن کیسه‌های اصلی و جانبی که به منظور جدا کردن و نگهداری گلبول قرمز متراکم، پلاسمای تازه منجمد شده و پلاکت به کار می‌رود، شامل یک کیسه فرعی کوچک به نام sampling pouch یا کیسه نمونه‌گیری به حجم تقریبی 30 میلی‌لیتر می‌باشند که وجود این کیسه فرعی به دو علت بود، اول این که چند میلی‌لیتر خونی که در ابتدا گرفته می‌شود ممکن است به دلیل آلودگی سطح پوست به میکروارگانیسم‌های موجود در محل خونگیری و ورود سوزن، هم چنین ضد عفونی نکردن درست محل خونگیری، باعث رشد و تکثیر عوامل عفونت‌زا شده که به این وسیله این مقدار خون از مسیر اصلی جمع‌آوری خارج گشته و در نهایت به بیمار هم تزریق نمی‌شود. دوم این که جهت نمونه‌گیری، از کیسه‌ی فرعی مزبور استفاده می‌شود که روشی کاملا بی‌خطر و مطمئن از نظر آلودگی پرسنل خونگیری در اثر تماس با خون اهداکننده می‌باشد.
نتیجه‌گیری
با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه جمع‌آوری، تهیه و
ذخیره پلاکت‌های کنسانتره به وجود آمده است، عفونت باکتریایی ناشی از انتقال پلاکت‌های آلوده به طور چشمگیری کاهش یافته که در واقع ارتقاء فرآیندها و رعایت بالاترین استاندارهای بین‌المللی GMP ، نقش عمده‌ای در کاهش چشمگیر آلودگی در میان اهداکنندگان خون نسبت به سال‌های قبل داشته است. با این حال، با اجرای برگزاری دوره‌های آموزش خونگیری و نحوه اجرای صحیح استاندارد ضدعفونی دست پرسنل خونگیر، استفاده از ظروف استریل یکبار مصرف جهت نگهداری محلول‌های ضدعفونی کننده دست اهداکنندگان، دور ریختن این ظروف بعد از اتمام هر شیفت کاری و هم‌چنین استفاده از کیسه‌های خونی جدید، می‌توان گام‌های مؤثرتری در افزایش ضریب سلامت محصولات خونی برداشت.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله نویسندگان مقاله، مراتب تقدیر و تشکر خود را از پشتیبانی مدیر سازمان انتقال خون کرمان آقای دکتر محمدرضا مهدی‌زاده و پرسنل آن مجموعه خانم عزیزه پورجعفری اظهار می‌نمایند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
