نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله: هماتولوژي انتشار: 1392/12/25
متن کامل: (4758 مشاهده)
ارتباط پلی‌مورفیسم 4G/5G در ژن مهارکننده فعال‌کننده پلاسمینوژن-1 (PAI-1) با ترومبوز شریانی در عروق کرونر
مریم سخته1، بهزاد پوپک2، ناصر امیری‌زاده3، احمدرضا شمشیری4، عبدالحمید باقری5، محمد فرانوش6
چکیده سابقه و هدف فاکتورهای مستعدکننده ارثی و اکتسابی متعددی برای ترومبوز شریانی که از بارزترین انواع آن انفارکتوس میوکارد است، مطرح می‌باشند. از جمله عوامل ژنتیکی مرتبط، می‌توان به پلی‌مورفیسم PAI-1 4G/5G اشاره کرد. هدف از این مطالعه، بررسی ارتباط این پلی‌مورفیسم با بیماری‌های قلبی- عروقی ناشی از ترومبوز شریانی در عروق کرونری در افراد ایرانی بود. مواد و روش‌ها با طراحی یک مطالعه مورد- شاهد، 61 بیمار مبتلا به ترومبوز در عروق کرونری، شامل 45 مرد و 16 زن و هم‌چنین 92 فرد اهداکننده سالم، شامل 74 مرد و 18 زن از نظر این پلی‌مورفیسم به روش PCR و با روش ARMS ارزیابی شدند. کلیه داده‌ها با برنامه SPSS نسخه 19 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند و نتایج به دست آمده با مطالعه‌های مشابه مقایسه شدند. یافته‌ها شیوع پلی‌مورفیسم‌های 4G/4G، 4G/5G و 5G/5G برای ژن PAI-1 در گروه بیمار به ترتیب 6/24% ، 9/45% و 5/29% و نیز در گروه کنترل 7/20%، 4/42% و 37% بود و از نظر پلی‌مورفیسم مورد بررسی میان گروه بیمار و کنترل تفاوت معناداری مشاهده نشد، اما در مورد فاکتورهای خطر مرسوم نظیر فشار خون، دیابت، هایپرلیپیدمی، مصرف سیگار و چاقی بررسی‌های انجام شده نشان‌دهنده تفاوت معناداری میان گروه کنترل و بیمار بود(001/0 p=). نتیجه گیری نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان می‌دهند میان پلی‌مورفیسم 4G/4G در ژن PAI-1 و افزایش استعداد ابتلا به ترومبوز شریانی در جمعیت مورد مطالعه ارتباطی وجود ندارد. کلمات کلیدی: ترومبوز شریان کرونر، انفارکتوس میوکارد، بیماری عروق قلبی، PAI-1
تاریخ دریافت : 23/2/92 تاریخ پذیرش : 20/5/92
1- کارشناس ارشد هماتولوژی ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران 2- PhD هماتولوژی و بانک خون ـ استادیار دانشکده پیراپزشکی ـ واحد علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی ـ تهران ـ ایران 3- PhD هماتولوژی و بانک خون ـ استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران 4- PhD اپیدمیولوژی ـ استادیار مرکز تحقیقات دندانپزشکی ـ دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تهران ـ تهران ـ ایران 5- متخصص قلب و عروق ـ استادیار مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی شهید مدرس ـ دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی شهید بهشتی ـ تهران ـ ایران 6- مؤلف مسؤول: فوق تخصص خون و انکولوژی ـ دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران ـ بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 1157-14166
مقدمه سیستم فیبرینولیز، یک مکانیسم داخلی مهم در مقابل ترومبوز داخل عروقی می‌باشد. فعالیت فیبرینولیتیک عروقی در نتیجه برقراری تعادل بین فعال‌کننده پلاسمینوژن (فعال کننده اولیه بافتی پلاسمینوژن t-pA = tissue-type Plasminogen Activator) و مهارکننده فعال‌کننده پلاسمینوژن(PAI-1 = Plasminogen Activator Inhibitor-1) می‌باشد. هر دو جزء اشاره شده در دیواره عروق ساخته می‌شوند، نیمه عمر کوتاهی دارند و با غلظت پایینی در گردش خون حضور دارند. فعال‌کننده پلاسمینوژن بافتی و اوروکینازی(u-PA= urokinase-type Plasminogen Activator و t-PA) در ترکیب با ترومبومدولین، نقش مهمی در جلوگیری از ایجاد ترومبوز در سیستم کرونری دارند(1). بنابراین مقدار بالای مهارکننده فعال‌کننده پلاسمینوژن می‌تواند خطر ترومبوز در عروق کرونری را بالا ببرد(2). مطالعه‌هایی جهت نشان دادن ارتباط میان هیپوفیبرینولیز، در نتیجه بالا بودن PAI-1 و بیماری‌های قلبی- عروقی انجام شده است(4، 3). به علاوه مطالعه بر روی بیماران مبتلا به آنژین صدری و یا پس از انفارکتوس میوکارد نشان می‌دهد این افراد فعالیت فیبرینولیتیک کمتری نسبت به افراد کنترل دارند و هم چنین میزان PAI-1 در پلاسمای آن‌ها بالاتر می‌باشد(4). ژن PAI-1 بر روی کروموزوم 7 (بازوی q21 تا q22) به طول Kb 2/12 قرار دارد و شامل 8 و یا 9 اگزون است. غلظت پلاسمایی PAI-1 می‌تواند تحت تاثیر پلی‌مورفیسم‌های متعددی در منطقه پروموتور این ژن قرار گیرد. مانند پلی‌مورفیسم شایع تک بازی 4 و یا 5 گوانین که 675 جفت باز بالا دست نقطه شروع همانندسازی می‌باشد و برای اولین بار توسط داسون و همکارانش در سال 1992 شرح داده شد(5). PAI-1 4G/5G جزء آن دسته از پلی‌مورفیسم‌های ژنتیکی قرار می‌گیرد که تصور می‌شود سبب افزایش استعداد ابتلا به ترومبوزهای شریانی هم چون انفارکتوس میوکارد شود(6). افرادی که برای آلل 4G هموزیگوت باشند، غلظت PAI-1 در پلاسمای خونشان 25 درصد بالاتر از افرادی است که برای آلل 5G هموزیگوت باشند و تصور می‌شود این افراد بیـش از افـراد کنتـرل مستعـد ترومبـوز در عـروق کرونـر هستند(7). تاکنون مطالعه‌هایی با حجم نمونه کم و زیاد و هم چنین متاآنالیزهایی در نقاط مختلف دنیا برای نشان دادن ارتباط این پلی‌مورفیسم و وقوع ترومبوز در شریان‌های کرونری انجام شده است. با توجه به فقدان مطالعه‌های کافی در ایران، مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط این پلی‌مورفیسم و وقوع ترومبوز در شریان کرونری انجام شد.
مواد و روش‌ها مطالعه انجام شده از نوع مورد- شاهد بوده و نمونه‌گیری از دو گروه شامل 92 فرد سالم و 61 نفر که دچار ترومبوز در شریان‌های کرونر قلبی شده بودند، انجام شد. گروه اول از بین اهداکنندگان سالم مراجعه‌کننده به سازمان انتقال خون انتخاب شدند(74 مرد و18 زن با میانگین سنی 5/51 سال) و گروه دوم شامل افرادی بودند که با علایم درد قفسه صدری جهت بررسی آنژیوگرافی به بخش کت لب بیمارستان شهید مدرس تهران ارجاع شده بودند و در تمام موارد ترومبوز شریانی در عروق کرونر توسط آنژیوگرافی تایید شده بود(45 نفر مرد و16 نفر زن با میانگین سنی 5/58 سال). کلیه نمونه‌گیری‌ها با رعایت موازین اخلاقی هلسینکی، پس از تکمیل فرم شامل مشخصات فردی و اطلاعات سلامت فرد و خانواده توسط کارشناس و رضایت‌نامه اخلاقی توسط بیمار انجام شد. نمونه گرفته شده 3 میلی‌لیتر خون با ضد انعقاد K2EDTA بود. استخراج DNA ژنومیک پس از جداسازی بافی‌کوت، از لکوسیت‌ها بر اساس روش Salting Out انجام شد و غلظت DNA استخراج شده در nm 260 مورد خوانش و کنترل کیفی قرار گرفت. بررسی ژنوتایپ نمونه‌ها برای پلی‌مورفیسم PAI-1 4G/5G به روش PCR = Polymerase Chain Reaction (ARMS)با آغازگرهای اختصاصی انجام شد. دو واکنش برای هر نمونه به طور جداگانه و برای هر آلل انجام شد. نحوه تشکیل باندها به این ترتیب می‌باشد که یک باند کنترل در منطقه bp257 توسط واکنش با دو آغازگر بـالا دسـت کنتـرل و پاییـن دسـت مشتـرک ایجاد
شکل1: a : واکنش برای 5G . b : واکنش برای 4G . 1: نمونه نرمال ((5G/5G که برای واکنش 5G دارای باند bp136 و برای واکنش 4G فاقد باند است.2: نمونه هموزیگوت(4G/4G) که برای واکنش 5G فاقد باند و برای واکنش 4Gدارای باند bp136است. 3: نمونه هتروزیگوت (4G/5G ) که برای هر دو واکنش دارای باند bp136 است. همه نمونه‌ها دارای باند bp257کنترل می‌باشند.
جدول 1: آغازگرهای مورد استفاده در واکنش PCR
توالی آغازگرهای مورد استفاده در واکنش PCR
بالا دست کنترل
5′ AAG CTT TTA CCA TGG TAA CCC CTG 3′ GT
بالا دست اختصاصی G 4
5′ AGA GTC TGG ACA CGT GGG GA 3′
بالا دست اختصاصی G 5
5′ AGA GCT TGG ACA CGT GGG GG 3′
پایین دست مشترک
5′ TGC AGC CAG CCA CGT GAT TGT CTA 3′ G3′
می‌شود. هم چنین در نتیجه واکنش آغازگرهای اختصاصی و آغازگر مشترک پایین دست، باندی در منطقه 136bp قابل ردیابی می‌باشد(شکل 1). برای نمونه‌هایی که هموزیگوت 4G/4G باشند، دو باند 257bp و 136bp در واکنش 4G و یک باند 257bp در واکنش 5G مشاهده می‌شود. اگر نمونه هموزیگوت 5G/5G باشد دو باند 257bp و 136bp در واکنش 5G و یک باند 257bp در واکنش 4G مشاهده می‌شود و بالاخره، در صورتی که نمونه هتروزیگوت 4G/5G باشد، در هر دو واکنش هر دو باند 257bp و 136bp وجود دارند(8). کلیه آغازگرها توسط شرکت بیونیر تولید شدند(جدول 1). مواد مؤثره در هر واکنش PCR در حجم کلی µL 25 شامل بافر PCR (X10)، MgCl2 (μM 1)، dNTP (μM 2/0)، آنزیمDNA پلیمرازU) 1)، DNAng) 100) و pM 10 از هر آغازگر(µL 5/0 از هر آغازگر اختصاصی و کنترل بالا دست ، و µL 1 از آغازگر مشترک پایین دست) بود. پس از دناتوره کردن در 95 درجه سانتی‌گراد به مدت 5 دقیقه به منظور باز شدن اولیه دو رشته، قطعات DNA به این ترتیب تکثیر شدند: 32 سیکل شامل 94 درجه سانتی‌گراد به مدت 35 ثانیه، 5/64 درجه سانتی‌گراد به مدت 30 ثانیه و 72 درجه سانتی‌گراد به مدت 30 ثانیه. سپس یک مرحله طویل‌سازی به مدت 5 دقیقه در 72 درجه سانتی‌گراد انجام شد(با توجه به شباهت آغازگرهای اختصاصی 4G و 5G با به حداقل رساندن زمان طویل‌سازی، DNA الگو و آنزیم DNA پلیمراز و هم چنین انجـام گرادیـان دمـا و مـواد شرایط بهینه‌سازی شد. در هر
جدول 1: بررسی فاکتورهای خطر به طور جداگانه در دو گروه بیمار و کنترل
متغیرها
نتایج
تعداد کنترل (درصد)
تعداد بیماران (درصد)
نسبت شانس
فاصله اطمینان 95%
p value
جنسیت(مرد بودن)
مرد
74 (4/80)
45 (8/73)
68/0
48/1-32/0
33/0
سن
≤ 50 سال
63 (5/68)
49 (3/83)
88/1
06/4-87/0
11/0
شاخص توده بدنی
≤ 30
18 (6/19)
18 (5/29)
72/1
66/3-81/0
16/0
هایپرلیپیدمی
9 (8/9)
21 (4/34)
84/4
52/11-03/2
> 001/0
پرفشاری خون
5 (4/5)
31 (8/50)
98/17
45/50-41/6
> 001/0
دیابت
6 (5/6)
21 (4/34)
52/7
09/20-82/2
> 001/0
مصرف سیگار
11 (12)
22 (1/36)
15/4
42/9-83/1
> 001/0
سابقه خانوادگی
20 (7/21)
30 (2/49)
48/3
05/7-72/1
> 001/0
PAI
5G/5G
34 (37)
18 (5/29)
1
4G/5G
39 (4/42)
28 (9/45)
36/1
87/2-64/0
43/0
4G/4G
19 (7/20)
15 (6/24)
49/1
62/3-61/0
38/0
4G
77 (57)
58 (43)
1
فرکانس آللی
5G
107 (6/62)
64 (4/37)
79/0
26/1-5/0
33/0
سری کاری نیز از کنترل هموزیگوت و هتروزیگوت تعیین توالی شده استفاده شد.) محصول PCR بر روی ژل آگارز 2 درصد الکتروفوزر و با اتیدیوم بروماید رنگ‌آمیزی شد. تعیین توزیع ژنوتیپی و آللیک بر اساس مشاهدات و مقایسه آن‌ها توسط آزمایش مجذور کا صورت گرفت. بررسی ارتباطات با بیان نسبت شانس(OR) و با فاصله اطمینان 95% (CI) گزارش شد. برای تعیین نسبت شانس خام و تعدیل شده به ترتیب از آنالیز متغیرها به صورت جداگانه(Simple logistic regression) و آنالیز چند متغیره(Multiple logistic regression) با در نظر گرفتن سایر فاکتورهای خطر مرسوم برای بیماری‌های قلبی - عروقی استفاده شد(نرم‌افزار مورد استفاده: 19 SPSS).
یافته‌ها برای پلی‌مورفیسم 4G/5G در پروموتور ژن PAI-1 ، افراد به سه دسته 4G/4G ، 4G/5G و 5G/5G تقسیم شدند و توزیع آن‌ها در گروه بیمار و سالم، هم چنین شیوع آلل 4G و 5G بررسی شد(جدول 1). در مـورد هیـچ کـدام اختـلاف معناداری بین دو گروه بیمار و سالم مشاهده نشد. جدول 2: آنالیز رابطه تمام متغیرها با بیماری به صورت یک جا؛ به عبارتی نسبت شانس گزارش شده در این جدول برای سایر متغیرها تعدیل شده است.
متغیر
نسبت شانس
فاصله اطمینان 95%
p-value
جنسیت
95/0
68/3-25/0
94/0
سن
12/1
20/1-04/1
002/0
شاخص توده بدنی
35/1
31/4-42/0
62/0
هایپر لیپیدمی
58/5
51/19-60/1
007/0
پر فشاری خون
98/29
4/121-41/7
> 001/0
دیابت
52/4
32/17-18/1
03/0
مصرف سیگار
99/9
81/32-04/3
> 001/0
سابقه خانوادگی
22/3
87/9-05/1
04/0
PAI-1
12/1
58/3-35/0
85/0
برخی ویژگی‌های دموگرافیک که به عنوان فاکتورهای خطر در مورد بیماری‌های قلبی- عروقی، خصوصاً گرفتگی رگ‌ها مطرح می‌باشند شامل سن، فشار خون، دیابت، هایپر لیپیدمی، مصرف سیگار و سابقه خانوادگی مورد بررسی قرار گرفتند(آنالیز رابطه تک‌تک متغیرها با بیماری به صورت جداگانه یا Simple logistic regression)، کـه در همـه مـوارد بیـن دو گروه بیمار و سالم، اختلاف معناداری وجود داشت(001/0 p=)(10، 9). میانگین شاخص توده بدنی در دو گروه مشابه، اما درصد افراد دارای BMI بالای 30 در بین بیماران بیشتر بود(جدول2). هم چنین آنالیز Multiple logistic regression (آنالیز رابطه تمام متغیرها با بیماری به صورت یک جا) نیز انجام شده که ORهای گزارش شده برای سایر متغیرها تعدیل(Adjust) شده است(جدول 2).
بحث مهارکننده فعال‌کننده پلاسمینوژن (PAI-1)، اولین مهارکننده فیزیولوژیک پلاسمینوژن در خون می‌باشد که از نقش پروترومبوتیک ویژه‌ای برخوردار است و افزایش آن می‌تواند سبب تمایل به ترومبوز شود(11). پلی‌مورفیسم 4G/5G در پروموتور ژن کدکننده PAI-1 ، می‌تواند بر میزان این پروتئین در خون مؤثر باشد، از این رو دانشمندان را بر آن داشته تا به بررسی ارتباط این پلی‌مورفیسم و افزایش استعداد ابتلا به ترومبوز شریانی و وریدی بپردازند(6). در مطالعه حاضر به بررسی 153 نفر شامل 62 بیمار و 92 فرد سالم از نظر پلی‌مورفیسم در ژن PAI-1 پرداخته شد که نتیجه حاصل، نشان‌دهنده عدم ارتباط آن با ترومبوز شریانی در عروق کرونر بوده و مؤید مطالعه‌های مشابه است(13، 12). هر چند مطالعه‌های مشابه دیگری نیز انجام شده که نشان‌دهنده وجود ارتباط میان ژنوتایپ 4G/4G و وقوع ترومبوز شریانی در عروق کرونر هستند (15، 14). الگوی توزیع ژنوتیپی به دست آمده در پلی‌مورفیسم 4G/5G برای ژن PAI-1 ، در دو جمعیت بیمار و کنترل با اغلب نقاط دنیا تقریباً مشابه می‌باشد، لذا در این جا به بیان تفاوت‌ها پرداخته شد(جدول 3). همان طور که در جدول 3 مشاهده می‌شود، در میان افراد سالم توزیع ژنوتیپی پلی‌مورفیسم 5G/5G در مطالعه حاضر با مطالعه‌هایی که در جمعیت یونان، سوئد، هند و کره انجام گرفته متفاوت می‌باشد و شیـوع بالاتری دارد(18-16، 14). توزیع ژنوتیپ 4G/4G نیز با مطالعه در تونس و کره متفاوت بود، به این ترتیب که در کره شایع‌تر و در تونس از شیوع کمتری برخوردار است(18، 15). ژنوتیپ 4G/5G نیز تقریباً با همه مطالعه‌هایی که در این جدول مورد بررسی قرار گرفته مشابه بوده و تنها در یونان شایع‌تر و در هند از شیوع کمتری برخوردار است(17، 16). در میان افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و انفارکتوس میوکارد، توزیع ژنوتیپ 5G/5G در مطالعه حاضر با سایر مطالعه‌ها تقریباً مشابه بوده و تنها با ترکیه و سوئد متفاوت است و به ترتیب 2/15% و 3/13% بالاتر می‌باشد. توزیع ژنوتیپ 4G/4G تنها از کشور ترکیه به طور چشمگیری بالاتر و از چین و سوئد پایین‌تر است(20، 19، 14). توزیع 4G/5G نیز تنها با ترکیه متفاوت است که به میزان 6/29% پایین‌تر می‌باشد(19). موارد متعددی می‌توانند در متفاوت بودن الگوی ژنوتیپی به دست آمده از مطالعه‌ها در نقاط مختلف دنیا مؤثر باشند(20). به عنوان مثال می‌توان به کوچک بودن جمعیت مورد مطالعه و یا نوع انتخاب گروه بیمار و کنترل اشاره کرد(21). هم چنین شرایطی که برای ورود افراد به گروه بیمار در نظر گرفته می‌شود، در مطالعه‌های مختلف متفاوت است. مثلاً در بعضی تنها وجود برخی علایم قلبی- عروقی و در بعضی تنها وقوع انفارکتوس میوکارد در نظر گرفته شده است(23، 22). در این میان زیر گروه‌هایی مانند افرادی که برای اولین بار دچار حمله قلبی شده‌اند و یا افرادی که درگیری های یک رگ، دو رگ و سه رگ قلبی را دارند و یا کسانی که به طور مکرر دچار حمله قلبی شده‌اند، نیز وجود دارند(25-20). به علاوه برای گروه کنترل نیز ملاک‌های متفاوتی در نظر گرفته شده که از جمله می‌توان به افراد بستری شده به دلایل گوناگون به غیر از مشکلات قلبی- عروقی اشاره کرد. در بسیاری مطالعه‌ها نیز تنها اهداکنندگان خون به عنوان موارد کنترل انتخاب شده‌اند(مانند مطالعه حاضر) (27-20). از فواید این نوع انتخاب، احتمال بیشتر سالم بودن افراد از نظـر جسمـی اسـت زیـرا قبل از اهدای خون، مراحلی
جدول 3: مقایسه مقادیر گزارش شده در دو گروه بیمار و کنترل در مطالعه حاضر و سایر مطالعه‌های مشابه به درصد
کنترل
بیمار
4G/4G
4G/5G
5G/5G
4G/4G
5G/5G
4G/5G
چین(20)
1/22
8/45
1/32
5/37
40
5/22
یونان(16)
22
60
18
-
-
-
کره(18)
2/39
5/40
3/20
16
49
35
ایران(24)
2/21
49
8/29
-
-
-
هند(25)
29
22
49
-
-
-
لبنان(26)
5/17
6/45
9/36
-
-
-
پاکستان(27)
24
41
35
9/27
5/37
4/34
تونس(15)
7/12
8/54
5/32
9/28
1/51
20
ترکیه(19)
-
-
-
2/10
5/75
3/14
ایتالیا(28)
36/24
26/50
38/25
-
-
-
آمریکا(29)
9/26
9/49
2/23
26
5/51
5/22
سوئد(14)
26
54
20
43
8/40
2/16
مطالعه حاضر
7/20
4/42
37
6/24
9/45
5/29
شامل معاینه‌های عمومی و پرسش‌های مربوط به سلامت فـردی را می‌گذراننـد. امـا از طرفی محدودیت‌های سنی و جنسی ایجاد می‌نماید. در برخی مطالعه‌ها نیز تنها افراد مسن و در محدوده بالای 50 سال و در بعضی تنها جوانان و کودکان مورد بررسی قرار گرفته‌اند(29-23). هم چنین محدودیت‌های سنی سبب ایجاد محدودیت جنسی نیز می‌شود. به عنوان مثال اگر مطالعه بر روی افراد بالای 50 سال صورت گیرد، تعداد زنان نسبت به مردان افزایش خواهد یافت در حالی که مرد بودن در بسیاری مطالعه‌ها به عنوان یک فاکتور خطر برای ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی شناخته شده است(29-25). با توجه به دلایلی که ذکر شد علاوه بر این که توزیع ژنوتیپی پلی‌مورفیسم یاد شده، در مناطق مختلف متفاوت است، نتیجه حاصل از بررسی ارتباط آن با بیماری‌های قلبی- عروقی و انفارکتوس میوکارد نیز در مطالعه‌های گوناگون، متفاوت می‌باشد(29-19). از این رو تاثیر ژن PAI-1 بر ایجاد ترومبوز در شریان‌های کرونر قلبی و بیماری‌هـای قلبـی- عروقـی، جـای تردیـد دارد و از سال
1992 که برای اولین بار این پلی‌مورفیسم معرفی شده، تاکنون مطالعه‌های مختلفی در زمینه ارتباط آن با بیماری‌های قلبی- عروقی و سکته‌های قلبی، هم چنین ترومبوزهای وریدی انجام شده است(8). در این مطالعه علاوه بر ارزیابی ژنتیکی، سایر فاکتورهای خطر مرسوم برای ایجاد بیماری‌های قلبی-عروقی و انفارکتوس میوکارد مورد ارزیابی قرار گرفته و با مطالعه‌های مشابه مقایسه شده است(23-21، 18، 15، 12). نتیجه حاصل از این ارزیابی حاکی از این است که فشار خون و دیابت در ایجاد بیماری‌های قلبی- عروقی، مهم‌ترین فاکتور خطر محسوب می‌شوند و هایپرلیپیدمی، مصرف سیگار، جنسیت(مرد بودن) و سابقه خانوادگی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بالا بودن سن و شاخص توده بدنی نیز می‌تواند به عنوان یک فاکتور خطر محسوب شود اما نسبت به بقیه از اهمیت کمتری برخوردار است.
نتیجه‌گیری با توجه به مطالعه حاضر می‌توان نتیجه گرفت که میان پلی‌مورفیسم 4G/5G در ژن PAI-1 و افزایش استعداد ابتلا به ترومبوز شریانی در جمعیت مورد مطالعه ارتباطی وجود ندارد. اما به دلیل وجود تنوع قومی- نژادی موجود در کشورمان، نمی‌توان این نتیجه را به کل جمعیت کشور تعمیم داد و انجام مطالعه‌ها بر روی تعداد نمونه بیشتر لازم است. با بررسی فاکتورهای خطر اکتسابی مرسوم مشخص شد در کشورمان نیز مانند سایر نقاط دنیا، پر فشاری خون و دیابت بیشترین سهم را در بیماری‌زایی داشته و دیگر فاکتورهای خطر در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. به علاوه سن و شاخص توده بدنی در جمعیت مورد مطالعه نسبت به سایر مطالعه‌ها، سهم کمتری در افزایش استعداد ابتلا به ترومبوز در شریان‌های کرونر قلبی داشتند.
تشکر و قدردانی این مقاله حاصل پایان‌نامه کارشناسی ارشد هماتولوژی مصوب مرکز تحقیقات مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون می‌باشد. بدین وسیله از مرکز تحقیقات انتقال خون و مؤسسه عالی آموزشی پژوهشی طب انتقال خون و هم چنین، پایگاه منطقه‌ای انتقال خون تهران، بیمارستان شهید مدرس تهران و آزمایشگاه تخصصی پیوند، به ویژه بخش مولکولی که در انجام این پروژه ما را یاری نمودند کمال تشکر را داریم.
Sakhteh M, Poopak B, Amirizadeh N, Shamshiri A, Bagheri A, Faranoush M. Association of 4G/5G polymorphism in Plasminogen activator inhibitor-inhibitor (PAI-1) gene with thrombosis in coronary arteries. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2015; 11 (1) :32-40 URL: http://bloodjournal.ir/article-1-853-fa.html
سخته مریم، پوپک بهزاد، امیری‌زاده ناصر، شمشیری احمدرضا، باقری عبدالحمید، فرانوش محمد. ارتباط پلی‌مورفیسم 4G/5G در ژن مهارکننده فعال‌کننده پلاسمینوژن-1 (PAI-1) با ترومبوز شریانی در عروق کرونر. فصلنامه پژوهشی خون. 1393; 11 (1) :32-40
