جلد ۲۱، شماره ۲ - ( تابستان ۱۴۰۳ )                   جلد ۲۱ شماره ۲ صفحات ۱۳۷-۱۲۹ | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Zadsar M, Chegini A, Rnjbar kermani F. Comparison between the amount of request and distribution of blood and its products to hospitals, before and at the time of Covid-19 pandemic. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2024; 21 (2) :129-137
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1528-fa.html
زادسر مریم، چگینی آزیتا، رنجبرکرمانی فهیمه. مقایسه بین میزان درخواست و توزیع خون و فرآورده‌های آن به بیمارستان‌ها، در قبل و زمان پاندمی کووید ۱۹. فصلنامه پژوهشی خون. ۱۴۰۳; ۲۱ (۲) :۱۲۹-۱۳۷

URL: http://bloodjournal.ir/article-۱-۱۵۲۸-fa.html


استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون
متن کامل [PDF 412 kb]   (۲۸۳ دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1087 مشاهده)
متن کامل:   (۲۷۸ مشاهده)
مقایسه بین میزان درخواست و توزیع خون و فرآورده‌های آن به بیمارستان‌ها،
در قبل و زمان پاندمی کووید 19

مریم زادسر1، آزیتا چگینی2، فهیمه رنجبر کرمانی3

چکیده
سابقه و هدف
در ژانویه 2020، به دلیل کووید 19 توسط سازمان جهانی بهداشت یک وضعیت اضطراری اعلام شد. ترس، قرنطینه وتعطیلی، وضعیتی غیرقابل پیش‌بینی برای خدمات بهداشتی و درمانی و انتقال خون‌های سطح جهان ایجاد کرد. هدف این مقاله، ارزیابی وضعیت اهدای خون، میزان توزیع و تقاضای خون و مقایسه آن با سال قبل از شیوع و تأثیر همه‌گیری کووید 19 بود.  
مواد و روش‌ها
در یک مطالعه مقطعی، اطلاعات مربوط به درخواست، توزیع و ضایعات فرآورده‌های خون در کل کشور در دو مقطع زمانی دو ماهه قبل از پاندمی (اسفند 97 و فروردین 98) و زمان پاندمی (اسفند 98 و فروردین 99) با یکدیگر بررسی شدند. مقایسه با آزمون نسبت‌ها و رگرسیون پوآسون بود.
یافته‌ها
درخواست گلبول قرمز متراکم قبل از پاندمی 920591 واحد و زمان پاندمی به دلیل لغو اعمال جراحی و قرنطینه عمومی، با 18% کاهش به میزان 754052 واحد و توزیع گلبول قرمز متراکم 3/17% کاهش یافت. ضایعات گلبول قرمز متراکم از 25878 به 12837 واحد (3/50%) کاهش داشت (03/0 p=). درخواست فرآورده گلبول قرمز کم لکوسیت 8/10% ، توزیع آن 6/5% و ضایعات آن 8/8% در زمان پاندمی افزایش یافت. درخواست پلاسما 9/4% و توزیع آن 2/7% کاهش و ضایعات پلاسما 8/6% افزایش یافت. درخواست و توزیع کرایو در زمان پاندمی بیشتر از نصف کاهش داشت. درخواست پلاکت 19% و توزیع آن 6/15% در زمان پاندمی کاهش یافت. ضایعات پلاکت نیز 3/32% کاهش یافت (06/0 p=).
نتیجه گیری
در زمان پاندمی کووید ضایعات فرآورده گلبول قرمز متراکم و پلاکت کاهش و نسبت توزیع به درخواست تغییر چندانی نداشت.
کلمات کلیدی: پاندمی کووید-19، انتقال فرآورده‌های خونی، بیمارستان‌ها






               
تاریخ دریافت: 02/12/1402
تاریخ پذیرش:  23/03/1403


1- متخصص بیماری‌های عفونی ـ دانشیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران
2- مؤلف مسئول: متخصص بیهوشی ـ استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 1157-14665
3- PhD هماتولوژی  ـ استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران
 

مقدمه
     در اواخر دسامبر 2019، سازمان بهداشت جهانی (WHO) پاتوژن ایجاد کننده پنومونی جدیدی را به عنوان یک سویه جدید کرونا ویروس شناسایی کرد. این کرونا ویروس جدید توسط کمیته بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها به عنوان "سندرم حاد تنفسی ویروس کرونا 2 (SARS-CoV-2) و بیماری مرتبط با آن توسط WHO به عنوان " بیماری کرونا ویروس ۱۹ COVID-" نام‌گذاری شد. در 31  ژانویه 2020، WHO شیوع COVID-19 را به عنوان یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی و با نگرانی بین‌المللی اعلام کرد. از آن زمان به بعد این ویروس به یک بیماری همه‌گیر تبدیل شد (1).
    خون و فرآورده‌های خونی برای بیماران نیازمند، ضروری است و تزریق خون می‌تواند نجات‌بخش جان‌ها باشد. نظر به آن که خون و فرآورده‌های آن قابل ساختن نیست و زمان ذخیره کوتاهی دارد، توجه به میزان ذخایر آن بسیار مهم است به خصوص در شرایط خاصی که کشورها دچار کمبود خون می‌شوند (2). همه‌گیری‌ها (پاندمی) معمولاً تأثیرات قابل توجهی بر میزان تأمین و ذخایر خون دارند. سه دلیل عمده آن ترس اهداکنندگان از قرار گرفتن در معرض عامل بیماری، عدم مراجعه برای اهدای خون و قرنطینه اجتماعی است (3). در طول دوره‌های خاصی همانند بلایای طبیعی، عرضه فرآورده‌های خون با محدودیت مواجه می‌شود و نیاز به آمادگی و برنامه‌هایی در مواجهه با این مواقع هست (4). هدف از چنین برنامه‌هایی، حفاظت از سلامت و در دسترس بودن خون در مواقع غیر عادی است. با توجه به آن که بلایای طبیعی ماهیتشان متفاوت است، سبب تقاضاهای متفاوتی از سرویس‌های انتقال خون می‌شود. برخی از بلایا ممکن است به طور قابل توجهی موقتاً نیاز به خون را افزایش دهند. در سایر موارد ممکن است نیاز به خون افزایش قابل توجهی نداشته باشد ولی میزان کافی خون در دسترس قرار نگیرد. حفظ این تعادل ظریف اهمیت به سزایی دارد تا خون در اختیار بیماران نیازمند قرار گیرد. گاهی شرایط خاصی همانند انتقال عوامل عفونی جدید، سبب کاهش منابع خون و گـاه افـزایش درخواسـت مـی‌شود و این تعادل را تحت
تاثیر قرار می‌دهد. معمولاً آمادگی برای ناشناخته‌ها و برنامه‌ریزی برای این شرایط اضطراری، سخت و چالش برانگیز است. بدین جهت در سراسر جهان کشورها تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارند و در مورد چگونگی مقابله با چنین بلایایی، از یکدیگر یاد می‌گیرند (5).
    شیوع عفونت‌های جدید یا نوظهور می‌تواند با پیامدهای متعددی در طول مرحله حاد شیوع همراه باشد. در مرحله اولیه شیوع ویروس‌های نوپدید، اغلب اطلاعات اپیدمیولوژیک ناقصی در مورد عفونت از جمله نحوه انتقال بیماری وجود دارد که سبب ترس عمومی می‌شود (5). علاوه بر ترس، قرنطینه و تعطیلی، وضعیتی غیر قابل پیش‌بینی برای خدمات بهداشتی و درمانی در سطح جهان را ایجاد می‌کند که این امر چالش بزرگی را خصوصاً برای سرویس‌های انتقال خون به وجود می‌آورد تا خون مورد نیاز بیمارستان‌ها را تأمین نمایند، از یک طرف بتوانند اهداکنندگان سالم (غیر مبتلا به کووید-19) را جذب کرده و از طرف دیگر سلامت و ایمنی اهداکنندگان و کارکنان را حفظ نمایند (7، 6).
    بعضی از کشورها علاوه بر قرنطینه سراسری، غیبت کارکنان به دلیل ابتلا به ویروس، درخواست کمتر و در نتیجه عرضه کمتر فرآورده‌های خون به دلیل کاهش تعداد جراحـی‌های انتخابـی، ترس از انتقال ویروس SARS-CoV-2 از طریق خون را هم گزارش کرده‌اند. آن‌ها با توجه به زمان محدود ذخیره فرآورده‌های خون، افزایش میزان ضایعات خون را هم در این زمان شرح داده‌اند (8). با توجه به اهمیت فراوان تأمین خون، یک نکته کلیدی برای سرویس انتقال خون، حفظ تعادل بین عرضه و تقاضا یا میزان توزیع و درخواست بود (10، 9).
    هدف از این مقاله، ارزیابی وضعیت میزان توزیع و درخواست خون (حجم عرضه و تقاضای خون) در استان‌های مختلف ایران و در طول همه‌گیری کووید-19 و تأثیر همه‌گیری آن بر این موارد در ایران و مقایسه آن با سال قبل از کووید بود تا چالش‌هایی را که انتقال خون با آن مواجه شده و مدیریت ذخایر خون برای جلوگیری از کمبود خون در طول این همه‌گیـری را ارزیابـی و بررسـی
نماییم.
مواد و روش‌ها
    در یک مطالعه مقطعی، اطلاعات مربوط به میزان تهیه ذخایر فرآورده‌های خون در همه استان‌های کشور در دو بازه زمانی قبل از شیوع کووید و در زمان پاندمی (اسفند 97 و فروردین 98) و (اسفند 98 و فروردین 99) با یکدیگر مقایسه شدند. ابتدا این طرح در شورای پژوهش مؤسسه عالی طب انتقال خون مطرح و بعد از گرفتن کد اخلاق مقرر گردید تا اطلاعات از پایگاه داده‌ها استخراج شود.     اطلاعات به صورت گذشته‌نگر از سوابق و از طریق نرم‌افزار نگاره به دست آمد، تعداد واحدهای خونی که درخواست و به بیمارستان توزیع شده بود در زمان پاندمی با قبل از پاندمی مقایسه گردید. هم‌چنین اطلاعات اهداکنندگانی که اقدام به تماس با سازمان انتقال خون پس از اهدای خون (Callback) نموده‌اند و به دلایلی هم‌چون بروز تب، بی‌حالی، سر درد و علائم مشابه Covid-19 یا سایر بیماری‌های تنفسی مشابه (آنفولانزا و...) به سازمان اطلاع داده و از این سیستم استفاده کرده‌اند، از پایگاه داده‌ها استخراج و بر اساس بازه‌های زمانی فوق تجزیه و تحلیل گردید.
    Callback یا تماس مجدد به عنوان روشی برای گزارش علائم بیماری پس از اهدا توسط اهداکنندگان از سال 2009 در سازمان انتقال خون ایران ایجاد شده است. در Callback از اهداکننده درخواسـت می‌شود اگر در طی ۳-۲ روز بعد اهدا دچار بیماری، تب و سـرماخوردگی شـد، یا نکته‌ای را به خاطر آورد که در زمان مصاحبه بیان نکرده اسـت یا اگـر در طی یک هفتـه بعد از اهدا دچار بیماری عفونی شـد، حتماً به پایگاه انتقال خون از طریق یک شماره تلفن ثابت اطلاع دهد تا اهدای خون از سوی اهداکننده لغو گردد. شاید لازم باشد تا از ورود خون اهدایی وی به چرخه مصرف خون جلوگیری شود و اگـر اهداکننـده در طی ۶ ماه بعـد از اهدای خون دچار یرقـان یا هر نوع بیماری عفونی منتقله از راه خون و یا تـماس جنسـی، نظیر هپاتیت B وC شد، حتماً با آن شماره تلفن پایگاه انتقال خون را در جریان قرار دهد. در سازمان انتقال خون از سیستم‌های غربالگری اضافی دیگری مانند خود حذفی محرمانه (Confidential Self Exclusion) و حذف (Failed) در کنار آزمایش‌های تشخیص عفونت‌های قابل سرایت کمک گرفته می‌شود (11). درخصوص میزان لغو اهدای خون از سوی اهداکننده، موارد لغو اهدای خون با نظر پزشک که منجر به نمونه‌گیری از اهداکننده شده و در واقع اهداکنندگان فقط آزمایش داده‌اند (نمونه‌گیری)، معاف موقت، معاف دایم و عدم موفقیت در اهدای خون به دلایلی همانند عدم دسترسی به رگ مناسب، ضایعات و برگشت خون از پایگاه داده‌ها جمع‌آوری و بر اساس استان‌های مختلف ایران بررسی شد.
    به این صورت میزان درخواست و توزیع، ضایعات خون و فرآورده‌های آن نیز به ازای هر نوع فرآورده در این دو بازه زمانی اسفند 97 و فروردین 98 (به عنوان قبل از پاندمی  یا گروه 1) و در اسفند 98 و فروردین 99 (به عنوان زمان پاندمی کووید-19 یا گروه 2) استخراج، جمع‌آوری و مورد مقایسه قرار گرفت. متغیرهای گروه‌بندی شده به صورت فراوانی و درصد و متغیرهای کمی به صورت میانگین ±  انحراف معیار توصیف شدند. برای مقایسه متغیرهای گروه‌بندی شده از آزمون نسبت‌ها (Test of proportion) و برای مقایسه میزان ضایعات، درخواست و توزیع با توجه به شمارشی بودن متغیرها (Count variables) از رگرسیون پوآسون (Poisson regression) استفاده شد.

یافته‌ها
    میزان درخواست گلبول قرمز متراکم در قبل از پاندمی   920591 واحد بود که زمان پاندمی به دلیل لغو اعمال جراحی و قرنطینه عمومی، با 18% کاهش به میزان 754052 واحد رسید و توزیع گلبول قرمز متراکم 3/17% کاهش یافت. میزان ضایعات گلبول قرمز متراکم از 25878 به 12837 واحد رسید و 3/50% کاهش داشت (03/0 p=) (جدول 1). درخواست فرآورده گلبول قرمز کم لکوسیت نیز 8/10% و توزیع آن 6/5% افزایش داشت و البته ضایعات آن 8/8% در زمان پاندمی افزایش پیدا کرد. در زمان پاندمی میزان ضایعات کیسه اطفال هم 4 برابر شد.   
    میزان درخواست پلاسما 9/4% و توزیع آن 2/7% کاهش داشـت ولـی میـزان ضایعات پلاسما 8/6% افزایش پیدا کرد.

 
    درخواست و توزیع کرایو در زمان پاندمی بیشتر از نصف کاهش داشت. هم‌چنین میزان درخواست پلاکت 19% و میزان توزیع آن 6/15% در زمان پاندمی کاهش یافت. میزان ضایعات پلاکت نیز 3/32% کاهش پیدا کرد (06/0 p=). نتایج میزان توزیع به درخواست در جدول گزارش شده است (جدول 1).
    تعداد 442227 اهدای خون در ماه‌های قبل از پاندمی کووید-19 (اسفند 97 و فروردین 98)؛ در کل کشور صورت گرفت، تعداد اهدای خون در زمان پاندمی کووید-19 (اسفند 98 و فروردین 99) به 327046  واحد رسید که حدوداً 26% کاهش در تعداد اهداکنندگان را در اولین ماه‌های بروز پاندمی نسبت به قبل از پاندمی نشان داد. علی‌رغم کاهش 26 درصدی در اهدای خون و فرآورده‌ها در دوران قرنطینه پاندمی، میزان توزیع فرآورده‌های خون در حد قابل قبول ماند. از این تعداد اهداکننده، 509 نفر به دلایل مرتبط با کووید-19 موفق به اهدای خون نشدند، موارد معاف دایم 19% کاهش و موارد معاف موقت نزدیک به 11% کاهش نشان داد. هم‌چنین میزان لغو اهدای خون از سوی اهداکننده یا کال بک از 3323 مورد در قبل ازپاندمی به 2442 واحد در زمان پاندمی (68/26%) کاهش یافت. در زمان پاندمی نسبت به قبل از آن، میزان failed از 121مورد به 67 مورد (با 62/44% کاهش) رسید. مقدار پیلوت ناقص از 1795 در قبل از کووید به 1348 در زمان کووید با کاهش 9/24% رسید. میزان اهداکنندگانی که با نظر پزشک، اهدای خونشان لغو شده و فقط آزمایش داده‌اند، از 18609 قبل از کووید به 8425 (72/54% کاهش) در زمان کووید رسید.
    در استان‌های مورد مطالعه، کمترین تغییر در میزان اهدای خون در خراسان جنوبی با 7% کاهش و بیشترین در البرز با 44% کاهش مشاهده گردید.

بحث
    میزان درخواست گلبول قرمز متراکم در قبل از پاندمی 920591 بود، که در زمان پاندمی با 18% کاهش به میزان     754052  واحد به دلیل قرنطینه عمومی و لغو اعمال جراحی رسید و توزیع گلبول قرمز متراکم 3/17% کاهش یافت. میزان ضایعات گلبول قرمز متراکم 3/50% کاهش داشت. هم‌چنین در زمان پاندمی، میزان درخواست پلاسما 9/4% و توزیع آن 2/7% کاهش پیدا کرد. درخواست و توزیع کرایو بیشتر از نصف کاهش داشت. میزان درخواست پلاکت نیز 19% و میزان توزیع آن 6/15% کاهش یافت. میزان ضایعات پلاکت هم 3/32% کاهش پیدا کرد. خوشبختانه علی‌رغم این تغییرات، نسبت توزیع به درخواست دچار آسیب جدی نشد و میزان توزیع در حد  قابل قبولی باقی ماند.
    مطابق گزارش‌‌های متعدد از کشورهای مختلف نیز حضور اهداکنندگان در مراکز اهدای خون در زمان پاندمی کاهش یافت، به عنوان مثال در ایالت واشنگتن در ایالات متحده امریکا، 10 تا 30 درصد و در خدمات خون کانادا، 30 تا 36 درصد حضور اهداکنندگان کاهش یافت (13، 12). در ایران نیز 26 درصد کاهش در اهدای خون مشاهده گردید. البته در مراحل اولیه همه‌گیری این روند با کاهش درخواست خون و فرآورده به دلیل لغو اعمال جراحی انتخابی جبران شد (13، 12). در ایران نیز میزان درخواست بیمارستان‌ها درخصوص گلبول قرمز 1/18%، پلاسما 9/4%، پلاکت 0/19% ، کرایو پرسیپیتیت 8/58% کاهش یافت. اما نسبت توزیع به درخواست خون در مقایسه بین قبل و در زمان پاندمی تغییر چندانی پیدا نکرد.
    تغییرات در فرآیند تهیه فرآورده‌های خون و ذخیره‌سازی اجزای خون ممکن است به حفظ خون‌رسانی در زمان پاندمی کمک کند. البته تغییر در روند اهدای خون و الزامات نظارتی بستگی به میزان پیچیدگی سیستم و توانایی ایجاد تغییر در آن دارد (14). در این مواقع، تغییراتی که نیاز به منابع مالی زیاد دارند ممکن است امکان‌پذیر نباشند. بنابراین در طول یک بیماری همه‌گیر، سادگی و برنامه‌ریزی دقیق برای آینده نکته کلیدی است. به خصوص برای زمانی که کلیه فعالیت‌های بیمارستانی از سرگرفته شده و درخواست برای خون و فرآورده‌های آن افزایش می‌یابد. چنانچه مطابق مطالعه ما نیز همانند سایر کشورهای دنیا، تعداد اهداکنندگان در اولین ماه‌های بروز پاندمی حدوداً 26% کاهش داشت و درخواست‌های فرآورده‌های گلبول قرمز متراکم، پلاسما و پلاکت و کرایو پرسیپیتیت نیز به صورت معناداری کاهش پیداکرد.
    تغییرات در استفـاده از موجـودی خـون و ضایعـات به
طور قابل توجهی با شروع و ادامه COVID-19 مرتبط است و یکی از این مواردی که در هنگام پاندمی می‌توانست کمک‌کننده در میزان تهیه و تأمین فرآورده‌های خون باشد، کاهش میزان ضایعات فرآورده‌های خون بود (15). چنانچه در مطالعه ما میزان ضایعات خون کامل و گلبول قرمز متراکم، پلاکت و کرایو کاهش ولی میزان ضایعات گلبول قرمز کم لکوسیت و پلاسما افزایش داشت. البته گزارش ضایعات از پایگاه داده‌های سازمان انتقال خون تهیه شده است و اطلاعی از میزان ضایعات و هدر رفت فرآورده‌های خون در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در ایران موجود نیست. در واقع اولین واکنش و راه حل در هر پاندمی می‌تواند تغییراتی جهت کاهش ضایعات فرآورده‌های خون باشد. از راه‌کارهای دیگر، افزایش زمان نگهداری خون است که بستگی به زمان ذخیره و نوع آن فرآورده دارد، از 5 روز در پلاکت تا 42 روز در فرآورده گلبول قرمز می‌تواند متفاوت باشد. در برخی از مطالعه‌ها زمان نگهداری گلبول قرمز را افزایش داده‌اند و بعضی از کشورها زمان نگهداری پلاکت را از 5 به 7 روز افزایش داده‌اند که بستگی به دسترسی به امکاناتی برای انجام آزمایش‌های بیشتر جهت کشت باکتریال و غیر فعال‌سازی پاتوژن دارد (16). برخی دیگر از کشورها زمان انجام آزمایش‌ها را کوتاهتر کرده‌اند تا فرآورده‌ها زودتر ریلیز شده و در اختیار بیمارستان‌ها قرار گیرد. برای مثال در بعضی از مقاله ها، نگهداری پلاکت در 2 تا 6 درجه سانتی‌گراد بدون آژیتاسیون، زمان نگهداری را به 7 تا 14 روز افزایش داده است (17). البته فرآورده‌های منجمد امکان نگهداری تا چند سال را دارد که قابل انعطاف‌تر از سایر فرآورده‌های خون است. در این گونه بحران‌ها برای افزایش ذخیره فرآورده، استفاده از روش‌های غیر فعال‌سازی پاتوژن (سیستم‌های غیر فعال‌سازی پاتوژن در پلاسما و اجزای پلاکت ولی نه درگلبول قرمز) اهمیت به سزایی دارد. این روش‌ها در برخی کشورها به صورت روتین استفاده می‌شود و بسته به تکنولوژی‌های مورد استفاده در زمان پاندمی می‌توان از آن‌ها بهره برد. البته در کشورهایی که هم اکنون از این روش‌ها استفاده نمی‌کنند راه‌انـدازی اولیـه ایـن روش‌هــا در زمـان پــاندمی بسیـار
هزینه‌برخواهد بود (14).
    روش دیگر مقابله بـا کمبـود خـون در مواقـع بحرانـی
همانند پاندمی کووید 19، اولویت‌بندی مصرف خون برای بیماران در بیمارستان‌ها است. استفاده از روش‌های سخت‌گیرانه و کاهش آستانه تزریق گلبول قرمز و پلاکت در بیماران سالم بزرگسال و استفاده از پلاکت پیشگیرانه محدود به موارد خاص، بسیار مهم است. در زمان پاندمی برای تزریق خون حجیم به جای نسبت‌های 1:1:1 از 1:2:1 و از جایگزین های خون استفاده می‌شود (14).
    در این قبیل موارد بایستی در بیمارستان‌ها استراتژهای خاصی نوشته و گروه مدیریت خون بیمار شامل پزشکان بالینی، مدیران بیمارستان و سیستم انتقال خون به صورت اورژانسی تشکیل گردد تا تغییرات لازم را در بیمارستان اعمال نمایند (18، 17، 3). نظارت و ممیزی‌ها نشان داده که حدود 20 تا 30 درصد از تزریق فرآورده‌های خون در مراکز درمانی خارج از دستورالعمل و احتمالاً غیر ضروری است و این میزان بالای مصرف غیر ضروری فرآورده‌ها، بر نیاز به روش‌های مدیریت خون بیمار تأکید دارد (19).
    در این قبیل مواقع اگر پلاسمای منجمد یا کرایو پرسیپیتیت برای بیماران مبتلا به خونریزی کم باشد، می‌توان دستورالعمل‌هایی مبنی بر استفاده کنسانتره کمپلکس پروترومبین و کنسانتره فیبرینوژن تدوین کرد و اگر پلاسمای نوع AB در دسترس نیست، از پلاسمای نوع A در تزریق خون حجیم استفاده نمود (20). در شرایط بحرانی کمبود فرآورده‌های خون، با استفاده از مدیریت خون بیمار می‌توان از جایگزین های خون برای افزایش هموگلوبین استفاده کرد از جمله این جایگزین ها آهن و اریتروپویتین (در صورت لزوم به صورت تزریقی) است (21).
    ترانگزامیک اسید باید برای بیماران هیپوپرولیفراتیو شدید و بیماران ترومبوسیتوپنیک یا بیماران سرپایی مبتلا به ترومبوسیتوپنی مزمن؛ موجود باشد. اگر چه برای بیماران مبتلا به اورمی یا اختلالات پلاکتی ارثی که در معرض خطر خونریزی هستند، دسموپرسین نیز در نظر گرفته می‌شود (22، 21).
    در صـورت کاهـش ذخایـر خـون، اجـرای بـرنامه‌های
مدیریت خون بیمار شامل تزریق خون سختگیرانه و مدیریـت کـم خونی قبل از عمل جراحی ضروری است و نیاز به طراحی یک برنامه ملی و در سطح هر بیمارستان دارد (3).

نتیجه‌گیری
    در زمان پاندمی کووید 19 میزان ضایعات گلبول قرمز متراکم حدود 50% کاهش یافت و میزان درخواست فرآورده گلبول قرمز متراکم از مراکز درمانی 18% کاهش پیدا کرد ولی نسبت توزیع به درخواست تغییر چندانی نداشت. با روش‌های کاهش ضایعات فرآورده‌های خون می‌توان کمبود فرآورده‌های خون را در زمان پاندمی برطرف کرد. در واقع سازمان انتقال خون علی‌رغم کمبودها در زمان پاندمی به خوبی نیاز مراکز درمانی را برطرف نموده است.

حمایت مالی
    این مطالعه با حمایت مالی مؤسسه عالی آموزشی و پزوهشی طب انتقال خون انجام شده است.

ملاحظات اخلاقی
    ایــن مقالــه بـا کد اخلاق IR.TMI.REC.1399.008 از
کمیته اخلاق مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون مجوز گرفته است.

نقش نویسندگان
دکتر مریم زادسر: پیشنهاد دهنده طرح، طراحی مطالعه، آنالیز داده‌ها، مدیریت پژوهش
دکتر آزیتا چگینی: جمع‌آوری داده‌ها، طراحی مطالعه، نویسنده اصلی، انجام  مراحل طرح و مدیریت پژوهش
دکتر فهیمه رنجبر کرمانی: تجزیه و تحلیل داده‌ها
   
تشکر و قدردانی
    نویسندگان از همکاران واحد فناوری اطلاعات سازمان، خانم مهندس مریم سادات طاهری، معاونت فنی و فناوری‌های نوین وقت سازمان و کارکنان زیر مجموعه آن و هم چنین همه همکاران ادارات کل سازمان انتقال خون ایران برای در اختیار گذاشتن اطلاعات اهدای خون و فرآورده و هم‌چنین میزان توزیع و درخواست، تقدیر و تشکر به عمل می‌آورند.
 
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: بانك خون
انتشار: 1403/4/10

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه پژوهشی خون می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Scientific Journal of Iran Blood Transfus Organ

Designed & Developed by : Yektaweb