فراوانی آنتی‌ژن نوتروفیلی(HNA-1) در بیماران تالاسمیک دارای تزریق خون مکرر و مبتلا به عارضه تب‌زای غیرهمولیتیک بنیامین رحمتی1، مریم زادسر2، شهرام سمیعی3، مژگان شایگان4 چکیده سابقه و هدف آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی یا HNAها، آنتی‌ژن‌های گلیکوپروتئینی سطح نوتروفیل‌ها هستند، آنتی‌بادی بر علیه این آنتی‌ژن‌ها در بیماران دارای تزریق خون مکرر تولید می‌گردد. در این پژوهش به بررسی فراوانی آللیک HNA-1a/1b/1c در بیماران دارای تزریق خون مکرر مبتلا به عارضه تب‌زای انتقال خون و هم‌چنین خطر آلوایمیونیزاسیون این افراد بر اساس الگوی ژنوتیپ پرداختیم. مواد و روش‌ها در یک مطالعه توصیفی، 99 نفر از بیماران تالاسمی وارد مطالعه شدند. نمونه‌گیری از تیر 98 تا اسفند 98 در مرکز تالاسمی ظفر به طول انجامید. افراد از خون‌های کم لکوسیت استفاده می‌کردند. 3 میلی‌لیتر خون در لوله‌های حاوی EDTA جمع‌آوری شدند، DNA استخراج شد. ژن HNA-1 به روش PCR-SSP بررسی شد. فراوانی آللی آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی با استفاده از معادله هاردی واینبرگ محاسبه گردید و برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌های کای ـ دو و T test استفاده شد. یافته‌ها فراوانی آلل‌های مشاهده شده به ترتیب(7/52%)HNA-1a ، (3/44%)HNA-1b و (3%)HNA-1c بودکه با قانون هاردی واینبرگ با ضریب اطمینان 5% تطابق داشت. بیشترین میزان خطر آلوایمیونیزاسیون به ترتیب مربوط به (22%)HNA-1b ، (18%)HNA-1a و (3%)HNA-1c بود. نتیجه گیری فراوانی آللیکآنتیژن نوتروفیلی HNA-1 در بیماران تالاسمیک مبتلا به عارضه تب‌زای غیرهمولیتیک انتقال خون با یافته‌های قبلی در جمعیت‌های مختلف ایرانی مطابقت داشت. هم‌چنین علی‌رغم شباهت آنتی‌ژنی در بیشتر آلل‌ها و دریافت خون کم لکوسیت در بیماران، هم‌چنان خطر آلوایمیونیزاسیون وجود داشته و توجه به تزریق خون بر اساس الگوی ژنوتیپ نوتروفیلی را بیشتر مورد توجه قرار می‌دهد. کلمات کلیدی:عارضه تب‌زای غیرهمولیتیک، نوتروفیل‌ها، انتقال خون، تالاسمی تاریخ دریافت: 09/12/1400 تاریخ پذیرش: 09/03/1401
1- کارشناس ارشد خون‌شناسی آزمایشگاهی و بانک خون ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران 2- مؤلف مسئول: متخصص بیماری‌هـای عفونـی و گرمسیری ـ استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 1157-14665 3- کارشناس ارشد بیوشیمی ـ مربی مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران 4- دکترای ایمونولوژی ـ دانشیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران
مقدمه HNA ، آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی انسانی هستند که در پنج سیستم آنتی‌ژنیک تقسیم‌بندی می‌شوند و بر روی سلول‌های نوتروفیلی قرار دارند. آنتی‌ژن‌ها از جایگزینی یک جفت باز در توالی ژنی آن‌ها به وجود آمده‌اند و این جایگزینی باعث تغییر نوع اسید آمینه و در نتیجه ایجاد الگوی آنتی‌ژنیک متفاوت در افراد، قومیت‌ها، جمعیت‌ها و بیماری‌های مختلف می‌شود(2، 1). این اختلاف سبب تولید آنتی‌بادی علیه این آنتی‌ژن‌ها می‌گردد. این آنتی‌بادی‌ها در پاتوفیزیولوژی بیماری‌های مختلفی همچون نوتروپنی اتوایمیون(Autoimmune Neutropenia) و نوتروپنی آلوایمیون نوزادان(Neonatal Alloimmune Neutropenia)، آسیب حاد ریوی ناشی از تزریق خون، مقاومت به تزریق گرانولوسیت‌ها و واکنش تب‌زای غیرهمولیتیک، دخالت دارند. یکی از این سیستم‌های آنتی‌ژنی، سیستم HNA-1 با 4 آلل می‌باشد که بر روی گلیکوپروتئین FcγRIIIb نوتروفیل‌ها و با تعداد متوسط 190000 (120000-400000) قرار گرفته است(4، 3). پلی‌مورفیسم‌های ایجاد شده HNA-1 که در 4 آلل تقسیم‌بندی می‌شوند، در اثر جابه‌جایی 5 نوکلئوتید در اگزون شماره 3 ژن B3 FCGRایجاد می‌شود. سیستم HNA-1 از 4 آلل 1 B.3 FCGR تا 1 B.5 FCGR تشکیل شده که تفاوت هر یک از آلل‌ها در 5 نوکلئوتید است به طوری که آلل 3B.3FCGR اپی‌توپ‌های HNA-1b و HNA-1c را تشکیل می‌دهند و آلل 1B.3 FCGR با 2B.3 FCGR آلل‌های HNA-1a و در ترکیب این دو آلل با آلل 3B.3 FCGRاپی‌توپ HNA-1b را نیز به وجود می‌آورد(6، 5). تغییرات در تعداد کپی ژن B3FCGR کـه در اثر کراسینگ‌اور نابرابر یا افزایش در کپی از ژن در اثر ترکیب با پدیده نوترکیبی اتفاق می‌افتد، باعث می‌شود این افراد هر 3 آلل آنتی‌ژنیک HNA-1a/1b/1c را روی یک کروموزوم بیان کنند که به این پدیده ژن داپلیکیشن می‌نامند(7). بیان آلل HNA-1a از 58% در افراد با نژاد آسیایی اروپایی تا 91% در مردمان تایوان متفاوت است(5). بیان آلل HNA-1b در آمریکاییهای آفریقایی تبار، 31% و در هندی‌های آسیایی تبار 70% بود. هم چنین شیوع این آلل در سفیدپوستان و اسپانیایی تبار‌ها به ترتیب 37% و 53% بوده و در بین بومیان آمریکا 55% گزارش شده است(8). شیوع HNA-1c در آفریقایی‌ها 38 % و در آمریکایی‌ها 23% و در بین اروپایی‌ها 5% گزارش شده است(9). میزان بروز عارضه تب‌زای غیرهمولیتیک(FNHTR = Febrile non-hemolytic reaction) در کیسه‌های بدون فیلتر لوکوسیتی بین 33 تا 36 درصد و در کیسه‌های با فیلتراسیون لوکوسیتی بین 18 تا 19 درصد می‌باشد که خود نشان‌دهنده این است که عوامل دیگری نیز در بروز این پدیده دخیل می‌باشد(10). عارضه FNHTR در کسانی که سابقه تزریق خون مکرر دارند و مولتی ترانسفیوز هستند بالا می‌باشد(11). مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها(CDC) و انجمن بین‌المللی انتقال خون(ISBT) تعریفی که از FNHTR دارند عبارت است از افزایش یک درجه از دمای بدن و یا تب بیشتر یا مساوی °C38 به همراه لرز یا لرز شدید، متأسفانه این علائم اختصاصی FNHTR نبوده و باید از سایر عوارض انتقال خون همچون واکنش حاد همولیتیک(AHR) و واکنش تأخیری همولیتیک(DHR)، آلودگی باکتریایی، TRALI ، گرانباری حجم(TACO) و سایر بیماری‌های زمینه‌ای افتراق داده شود(12). با توجه به عدم وجود گزارش منتشر شده از وفور ژنی و آللی سیستم HNA-1 در افراد مولتی ترانسفیوز مبتلا به عارضه FNHTR ، در این مطالعه فرآوانی آلل‌های این سیستم به روش PCR-SSP در بین 99 نفر از بیماران تالاسمیک که در مرکز تالاسمی«ظفر» خون دریافت می‌کردند، مورد مطالعه قرار گرفت و الگوی ژنوتیپ این بیماران با اهداکنندگان سالم جامعه مقایسه شد. مواد و روش‌ها مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی- مقطعی بوده از 99 بیمار تالاسمیک که با تأیید پزشک، مبتلا به عارضه FNHTR بودند، مقدار 3 میلی‌لیتر خون حاوی ماده ضد انعقاد EDTA گرفته شد، قبل از نمونه‌گیری از بیماران خواسته شد تا فرم رضایت‌مندی را پر کنند، نمونه‌گیری از تیر 98 تا اسفند 98 در مرکز تالاسمی ظفر به طول انجامید. اطلاعات مورد نیاز از قبیل سن، جنس، دفعات تزریق خون در ماه بیماران ثبت گردید، بعد از نمونه‌گیری و انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه، استخراج DNA با استفاده از کیت تجاری پارس طوس (ستون‌های فیلتردار سیلیکایی) و طبق بروشور کیت انجام شد. به طور خلاصه 20 میکرولیتر از آنزیم پروتئیناز (PK)K با 200 میکرولیتر از خون کامل و 200 میکرولیتر از محلول بافر فسفات(PBS) به مدت 20 دقیقه در دمای 57 درجه سانتی‌گراد انکوبه شد. پس از افزودن 200 میکرولیتر اتانول مطلق به ویال، مجدداً 10 ثانیه میکروفیوژ شد. بعد از چرخش سریع، محتوای لیزات در یک ستون فیلتردار ریخته شده و 1 دقیقه با دور rpm 8000 سانتریفیوژ گردید. بعد از دو بار شستشو با محلول‌های شستشوی شماره 1 و 2 پارس طوس، نمونه‌ها با 100 میکرولیتر از محلول الوشن پارس طوس انکوبه شد. نهایتاً DNA با 5 دقیقه سانتریفیوژ از فیلتر خارج و جمع‌آوری گردید. با توجه به این که نسبت 280/260 به عنوان درجه خلوص DNA و کنترل کیفیت DNA استخراج شده با محدوده 9/1-7/1 نانومتر مطرح است، بنابراین کیفیت DNA استخراج شده با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر نانودراپ(biowaver II WPA) با جذب نوری در طول موج‌های 230 نانومتر، 280 نانومتر و 260 نانومتر و نسبت‌های جذبی230/280،260/260 قرائت شد (13). ژنوتیپ HNA-1a/1b/1c با روش PCR-SSP تعیین شد. با استفاده از توالی‌های آغازگر قید شده در منابع مختلف، توالی آغازگرها مشخص و ویژگی‌های آن‌ها توسط نرم‌افزار BLAST تعیین گردید و برای تهیه به شرکت سیناکلون سفارش داده شدند(14). حضور یا عدم حضور باند تکثیر شده(محلول واکنش) نشانه حضور یا عدم حضور آلل مربوطه در ژنوم می‌باشد. برای کنترل صحت انجام واکنش تکثیر(PCR) در هر واکنش یک جفت آغازگر که قسمتی از ژن هورمون رشد انسان(HGH) را تکثیر می‌کند، به عنوان کنترل داخلی به کار گرفته می‌شود.(15). غلظت آغازگرهای HGH به گونه‌ای در نظر گرفته شده است که کمتر از غلظت آغازگرهای HNA-1a/1b/1c باشند، لذا زمانی که تکثیر آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی به صورت مطلوب انجام شدند، تکثیر HGH هم انجام خواهد شد (16). مراحلآمادهسازی مواد جهت انجام واکنش PCR به ترتیب شامل: 1- حجم کلی محتوای واکنش 20 میکرولیتر(شامل 6 میکرولیتر DNA ، آغازگرهای HNA با غلظت µL 20 و به حجم 1 میکرولیتر، آغازگرهایکنترل داخلی هورمون رشد با حجم 1 میکرولیتر و غلظت µL 25% ، 3/0 میکرولیتر از آنزیم Hot Start-Taq Polymeraseو 7/9 میکرولیتر master mix) در هر لوله بود. 2- بعد از اضافه کردن 25 میکرولیتر روغن جامد dinoil در ترمال سایکلر قرار داده شد. 3- استفاده از برنامه Touchdown برای بهینه کردن برنامه دستگاه ترمال‌سایکلر این روش به منظور تعیین بهترین دما برای اتصال اختصاصی آغازگرها به توالی هدف قبل از هرگونه اتصال غیر اختصاصی انجام می‌شود. 4- پس از انجام مراحل تکثیر، محصولات PCR روی ژل آگارز 2% همراه با Loading Dye و با ولتاژ 150-100 ولت ران شده و با دستگاه UV ترانس ایلومیناتور مشاهده و قرائت شدند و باندهای ایجاد شده با یک سایزمارکر مقایسه و مشخص گردید. سپس با وارد کردن فراوانی موارد هموزیگوت و هتروزیگوت در محاسبه‌گر هاردی واینبرگ، وفور ژنی یا آللی a,b,c برای HNA-1 به دست آمد(17). احتمال[R1] ناسازگاری بین آنتی‌ژن‌های مختلف سیستم HNA را بعد از هر بار تزریق خون راندوم بر اساس شیوع آلل‌های سیستم HNA و هم‌چنین احتمال ریسک آلوایمیونیزاسیون برای هر آلل را بر اساس شیوع ژنوتیپ هر سیستم آنتی‌ژنیک محاسبه نمود(18). در این پژوهش نیز علاوه بر سایر پارامترهای مورد مطالعه همچون سن، جنس، دفعات تزریق خون، به بررسی خطر آلوایمیونیزاسیون آنتی‌ژن HNA-1 نوتروفیلی بیماران تالاسمیک پرداخته شد. محاسبه احتمال ناسازگاری بین آنتی‌ژن سیستـم HNA ، بعـد از هـر بـار تزریق رانـدوم از طریق فرمول 1 انجام شد: a2(1-a2)+b2(1-b2)=2ab(1-ab) محاسبه احتمال خطر آلوایمیونیزاسیون برای هر آلل نیز از طریق فرمول 2 که برای آلل a,b محاسبه شده است انجام می گیرد:
Risk for a phenotypes = bb(ab+aa) Risk for b phenotypes = aa(ab+bb) فراوانی آللی آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی با استفاده از معادله هاردی- وینبرگ محاسبه گردید. این قانون امکان تعیین شیوع ژنوتیپی یک ژن در جمعیت خاص را با استفاده از فراوانی‌های آللی آن فراهم می‌آورد. بر اساس قانون هاردی- وینبرگ معادله زیر برقرار خواهد بود: 1pq= q2± 2p طبق این فرمول : q فراوانی یک آلل و p فراوانی آلل دیگر است. ارزش p کمتر از 05/0 بیانگر عدم تطابق با قانون فوق است. در ابتدا از شاخص‌های آمار توصیفی (فراوانی و درصد فراوانی) جهت بررسی ویژگی‌های جمعیت شناختی بیماران مبتلا به تالاسمی استفاده شد. در ادامه برای تفسیر داده‌ها و پاسخگویی به سوالات پژوهشی از آزمون استنباطی کای‌دو، برای تعیین تفاوت آنتی‌ژن و مقایسه وفور آلل‌ها در این مطالعه با وفور آلل‌های HNAs در سایر مطالعه‌ها، از آزمون مقایسه نسبت‌ها کای- دو طبق فرمول زیر استفاده شد. x2=f0-fe2fe f0 : فراوانی مشاهده شده fe : فراوانی مورد انتظار یافته‌ها نمونه خون کامل از 99 بیمار مولتی‌ترانسفیوز مبتـلا بـه عارضه FNHTR در مرکز تالاسمی ظفر شامل 62 زن (62/62%) و 37 مرد(37/37%) گرفته شد. از 99 بیمار تالاسمیک، 62/62 درصد بیماران زن)62 نفر) و 37/37 درصد بیماران مرد بودند(37نفر). میانگین سنی زنان 9 ± 37 سال و میانگین سنی مردان 13/10 ± 34 سال بود، میانگین سنی تمام افراد شرکت کننده 56/9 ± 35 سال بود. کمترین سن فرد شرکت‌کننده در این پژوهش 14 سال و بیشترین سن فرد شرکت‌کننده نیز 72 سال بود. میانگین سنی تمام افراد شرکت‌کننده 35 سال 56/9 ±35 بود. تمامی افراد مورد مطالعه از واحدهای خون تزریقی فیلتردار لوکوسیتی pre-storage Leucoreducted استفاده می‌کردنـد. میانگیـن فاصلـه تزریق خون در زنان 38/15 ± 30/24 روز و میانگین فاصله تزریق گروه مردان 67/12 ± 59/24 روز به دست آمد ولی اختلاف معنادار نبود. فراوانی و الگوی ژنوتیپ به دست آمده برای آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی با استفاده از معادله هاردی - واینبرگ با ضریب اطمینان 5% به شرح زیر به دست آمد: (7/52%)HNA-1a ، (3/44%) HNA-1b و (3%) HNA-1c ولی اختلاف معنادار نبود. 24% افراد دارای ژنوتیپ هموزیگوت HNA-1b+/1b+ و 34% افراد نیز به صورت هموزیگوت HNA-1a+/1a+ بودند. 41% افراد به صورت هتروزیگوت HNA-1a+/1b+بود. هم‌چنین 3 نفر دارای آنتی‌ژن HNA-1c+بودند که دو مورد از آن‌ها دارای ژنوتیپ 1a+/1b-/1c+ و یک مورد دارای 1a+/1b+/1c+ بود.
احتمال ناسازگاری بین سیستم HNA بعد از هر بار تزریق راندوم برای آنتی‌ژنHNA-1 36% بود و احتمال خطر آلوایمیونیزاسیون علیه هر یک از آلل‌های سیستم HNA به ترتیب برای (18%) HNA-1a ، (22%) HNA-1b ، (3%) HNA-1c بود هم‌چنین احتمال ناسازگاری بین آنتی‌ژن سیستم HNA-1 بعد از هر بار تزریق راندوم 36% بود.
بحث نتایج این مطالعه نشان داد وفور آللی(7/52%)HNA-1a ، (3/44%)HNA-1b و (3%)HNA-1c می‌باشند. در این مطالعه اختلاف معناداری بین میانگین سن مردان و زنان دیده نشد. میانگین فاصله تزریق خون در زنان 38/15 ± 30/24 و میانگین فاصله تزریق گروه مردان 67/12 ± 59/24 روز به دست آمد ولی اختلاف معنادار نبود. هم‌چنین اختلاف معناداری از لحاظ ژنوتیپ با سن، جنس و دفعات تزریق خون دیده نشد. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که تزریق خون بدون توجه به ژنوتیپ HNA گیرنده خون، احتمال خطر آلوایمیونیزاسیون علیه آنتی‌ژن‌های سیستم HNA را افزایش می‌دهد به طوری که تولید آنتی‌بادی علیه این آنتی‌ژن‌ها به عنوان یکی از دلایل بروز عارضه FNHTR شرح داده شده است(19). نتایج حاصل از مطالعه ما بر روی الگوی ژنوتیپ بیماران دارای تزریق خون مکرر و دارای عارضه FNHTR با مطالعه‌های انجام شده در سازمان انتقال خون ایران که بر روی ژنوتیپ اهداکنندگان سالم انجام شده بود مقایسه گردید؛ مقایسه فراوانی به دست آمده از هر یک از آلل‌های مورد مطالعه این پژوهش با مطالعه‌های انجام شده در ایران نشان داد که فراوانی آلل a1 در مطالعه‌های انجام شده ما و یافته‌های حاصل از مطالعه خانم شاهین و خسروی درسازمان انتقال خون ایران در محدوده 54-37 درصد بوده و با یافته‌های حاصل از کشورهایی همچون ترکیه(42%)، آلمان(39%)، آمریکا(37%) و تایلند بخش مرکزی(54%) مطابقت داشت. هم‌چنین با مطالعه‌های انجام شده در کشورهایی همچون چین(66%)، کره(72%)، تایوان(68%) و ژاپن(62%) متفاوت بود(19). فراوانی آلل 1b حاصل از مطالعه ما و مطالعه خانم شاهین، خسروی و همکاران در محدوده 63–44 درصد بوده که با مطالعه‌های انجام شده در کشورهایی همچون ترکیه(54%)، آلمان(60%)، دانمارک(63%) و آمریکا (63%) مطابق بوده و با کشورهایی همچون شمال تایلند (30%)، کره(27%)، چین(33%) و تایوان (32%) متفاوت بود. فراوانی آلل c1 در مطالعه ما و مطالعه خانم شاهین، خسروی و همکاران در محدوده 3/0-1/0 درصد بوده که با مطالعه‌های انجام شده در کشورهایی همچون ترکیه با فراوانی(3/0%)، آلمان(3/0%)، فرانسه(3/0%)، آرژانتین (23%) و برمه(3/0%) مطابق بوده و با کشورهایی همچون زامبیا(25%) و اوگاندا(17%) متفاوت بوده است. با توجه به خطر آلوایمیونیزاسیون محاسبه شده برای هر آلل و هم‌چنین مطالعه‌های انجام شده در ایران بر روی وفور آللی آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی در دو مطالعه شاهین، خسروی و همکاران و هم‌چنین مطالعه ما، خطر آلوایمیونیزاسیون برای هر یک از آلل‌های 1a و 1b محاسبه گردید به طوری که این خطر برای آلل HNA-1a در مطالعه‌های انجام شده شاهین، خسروی و همکاران به ترتیب 23% و 27% و در مطالعه ما 18% محاسبه گردید(21، 20). این یافته‌ها با مطالعه‌های کشورهایی همچون ترکیه (20%)، دانمارک(21%)، انگلیسی‌های آسیایی‌تبار(23%)، فرانسه(24%)، آلمان(24%) و اسپانیا(24%) مطابقت داشته و با کشورهایی همچون تایوان(8 %)، ژاپن(1%)، چین(8%) و برمه(13%) تفاوت معناداری داشته و نشان می‌دهد که شیوع آلل HNA-1a در این کشورها)ژاپن، چین، برمه ، تایوان) به طور معناداری بالاتر از سایر نقاط دنیا می‌باشد، هم‌چنین خطر آلوایمیونیزاسیون برای آلل HNA-1b در مطالعه‌های انجام شده خسروی، شاهین و همکاران و مطالعه ما به ترتیب(1%)، (25%)، (22% ) بود که میزان خطر آلوایمیونیزاسیون حاصل از مطالعه‌های خانم خسروی با کشورهایی همچون هند (13%)، ترکیه(13%)، دانمارک (12%)، فرانسه(1%)، آلمان (12%) مطابق بوده و تفاوت معناداری با مطالعه‌های حاصل از کشورهایی همچون چین(24%)، تایوان(24%)، ژاپن(23%) داشت. داده‌های حاصل از مطالعه خانم شاهین و مطالعه ما از آلل HNA-1b با این کشورها مطابقت داشته و با کشورهایی همچون هند، ترکیه، فرانسه و آلمان تفاوت معناداری دارد. خطر آلوایمیونیزاسیون برای HNA-1c در هر 3 مطالعه انجام شده در سازمان انتقال خون بین 1% تا 3% متفاوت بوده که با کشورهای اروپایی مطابقت داشته و با کشورهای آفریقایی با شیوع(38%) و آمریکایی‌ها(23%) متفاوت بود (جدول 2). همان طور که هاوک و همکاران مطرح نمودند، در صورت شباهت در وفور ژنی بین جمعیت‌ها، انتقال خون بین دو گروه باعث تولید آلوآنتی‌بادی ضد آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی نمی‌گردد(22). هم‌چنین مطالعه ما بر روی خطر آلوایمیونیزاسیون آلل‌ها نشان می‌دهد که علی‌رغم شباهت آنتی‌ژنی در بیشتر آلل‌ها، در مطالعه‌های مختلف در کشور هم‌چنان خطر آلوایمیونیزاسیون وجود داشته و تفاوت در برخی آلل‌ها در جمعیت‌های مختلف نیز دیده شد. نتیجه‌گیری بررسی‌ها نشان داد وفور آللی(7/52%)HNA-1a ، (3/44%)HNA-1b و (3%)HNA-1c و احتمال خطر آلوایمیونیزاسیون این آلل‌ها به ترتیب 18% ، 22% و 3% بوده و فراوانی آلل‌های آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی بیماران FNHTR در این مطالعه با یافته‌های قبلی بر روی اهداکنندگان ایران مطابقت داشته است. به نظر می‌رسد با توجه به باقی بودن خطر احتمالی آلوایمیونیزاسیون علی‌رغم شباهت‌های آللی و هم‌چنین با توجه به این که هنوز بسیاری از افراد در ایران فرآورده‌های کاهش لکوسیت یافته استفاده نمی‌کنند، احتمال آلوایمیونیزاسیون اهداکنندگان با سابقه تزریق خون بر علیه آنتی‌ژن‌های نوتروفیلی قابل توجه بوده و پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی مورد مطالعه قرار گیرد. تشکر و قدردانی این مطالعه قسمتی از پایان‌نامه دانشجویی می‌باشد که
بودجه آن از سازمان انتقال خون ایران تأمین شده است. از استاد ارجمند خانم دکتر آزیتا آذرکیوان برای انتخاب بیماران FNHTR و هم‌چنین از همکاران بخش پرستاری مرکز تالاسمی ظفر که همکاری صمیمانه در این تحقیق داشتند، سپاسگزاریم.
Rahmati B, Zadsar M, Samiee S, Shaigan M. Evaluation of allelic frequency of neutrophil antigen (HNA-1) in thalassemia patients with recurrent blood transfusion and FNHTR complication. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2022; 19 (3) :216-223 URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1427-fa.html
رحمتی بنیامین، زادسر مریم، سمیعی شهرام، شایگان مژگان. فراوانی آنتی‌ژن نوتروفیلی(HNA-1) در بیماران تالاسمیک دارای تزریق خون مکرر و مبتلا به عارضه تب‌زای غیر همولیتیک. فصلنامه پژوهشی خون. 1401; 19 (3) :216-223
