جلد 18، شماره 4 - ( زمستان 1400 )
جلد 18 شماره 4 صفحات 254-241 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Akhavan Tafti F, Tagvaei N, Javadzadeh Shahshahani H, Shariat A. Frequency of request and transfusion of blood in selected hospitals in Yazd, Iran and comparing surgical blood ordering with Maximum surgical blood ordering (MSBOS). Sci J Iran Blood Transfus Organ 2021; 18 (4) :241-254
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1401-fa.html
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1401-fa.html
اخوان تفتی فاطمه، تقوایی نقی، جوادزاده شهشهانی هایده، شریعت آمنه. درخواست و مصرف خون در بیمارستان‌های منتخب شهر یزد و مقایسه درخواست خون در اعمال جراحی با حداکثر درخواست خون. فصلنامه پژوهشی خون. 1400; 18 (4) :241-254
مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و اداره کل انتقال خون یزد
متن کامل [PDF 535 kb]
(872 دریافت)
| چکیده (HTML) (1463 مشاهده)
مقدمه
درخواست خون و فرآورده‌ها از جانب مراکز درمانی، یکی از مسائل مطرح در زمینه انتقال خون است. تصمیم‌گیری در رابطه با انتقال خون به بیمار بر عهده پزشک مسئول است و تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای بین متخصصین از نظر الگوی بالینی درخواست خون جهت بیماران وجود دارد(2، 1). درخواست خون در عملهای جراحی بر اساس پیش‌بینی پزشک معالج از میزان خونریری بیمار در حین عمل جراحی صورت می‌گیرد و معمولاً پزشکان در هنگام درخواست خون، بدترین حالت ممکن را در نظر می‌گیرند(3). خون‌های درخواستی برای یک عمل جراحی برای همان بیمار رزرو می‌ماند و وقت و هزینه‌های زیادی صرف آماده‌سازی و کراس‌مچ واحدهای خون درخواستی می‌گردد(4). رعایت نکردن اصول درخواست خون و فرآورده‌های خونی و درخواست‌های بیش از حد نیاز مراکز درمانی باعث ایجاد کمبود کاذب در انتقال خون، بالارفتن سن خون‌های ذخیره شده در مراکز درمانی و کاهش کیفیت آن‌ها، تحمیل هزینه‌های سنگین به مراکز انتقال خون برای جبران کمبود وافزایش ضایعات ناشی از انقضای تاریخ مصرف می‌گردد. هزینه تولید هر واحد خون مبلغ قابل توجهی است. این مبلغ در سایر کشورها 347 دلار و 264 دلار نیز ذکر شده است. علاوه بر هزینه‌هایی که برای تولید فرآوده‌های خونی صرف می‌شود، هزینه‌های مضاعفی جهت نگهداری و حمل و نقل هر کدام از فرآوده‌ها صرف می‌گردد(6، 5). رعایت اصول نگهداری و حمل و نقل هر کدام از فرآورده‌ها در جهت تضمین کیفیت آن‌ها ضروری است. عدم رعایت هر کدام از دستورالعمل‌‌های اجرایی تهیه و نگهداری فرآورده‌ها موجب کاهش کیفیت فرآورده‌های تولیدی و کاهش کارآیی آن‌ها در بهبود بیماران نیازمند است(7). با توجه به این که پس از خروج خون یا فرآوده‌ها شرایط نگهداری و زنجیره سرد تحت نظارت مراکز انتقال خون نیست، خون‌های بازگشتی از بیمارستان‌ها به ناچار از زنجیره مصرف حذف می‌شوند. مراکز انتقال خون برای جبران این کمبود اقدام به جذب اهداکنندگان جدید و فراخوان اهداکنندگـان مستمـر جهـت اهـدای خـون مـی‌نمایند(8).
شاخص کلی C/T (کراس‌مچ به ترانسفیوژن) یکی از معیارهایی است که برای مقایسه درخواست خون و مصرف آن مورد استفاده قرار می‌گیرد که میزان استاندارد آن 5/2 می‌باشد(10، 9، 2). مطالعه‌ها نشان داده که در کشور ما در بسیاری از بخش‌های بیمارستان‌ها عدد بالاتر از این نسبت است، این بدین معنا است که بسیاری از خون‌های درخواستی مصرف نمی‌شوند و به دلایل مختلف ضایع می‌گردند(9، 8).
با توجه به مطالعه انجام شده در شهر یزد برای بررسی میزان ضایعات خون و فرآورده‌های خونی، بخش جراحی با 2/31% بیشترین درخواست خون را داشته و 29% از خون‌های درخواست شـده در این بخش مصرف نگردیدند.
بر اساس همین مطالعه یکی از مهم‌ترین علل درخواست خون و فرآورده‌های خونی، جراحی و خونریزی بوده است. هم‌چنین بیشترین علت ضایعات گلبول قرمز فشرده(192 واحد 8/98%)، منقضی شدن ناشی از رزرو ماندن خون برای بیمار، فوت بیمار و یا عدم نیاز بیمار بوده است(11). در سال‌های اخیر مطالعه‌هایی در زمینه روش‌های سفارش‌دهی خون و فرآورده‌های آن انجام شده است که بر اساس این مطالعه‌ها به منظور مصرف منطقی خون و فرآورده‌های خونی، دستورالعمل‌هایی طراحی شده است که حداکثر خون رزرو لازم برای اعمال جراحی مختلف، با این دستور العمل‌ها(جدول MSBOS) تعیین می‌شود. این جدول لیستی از اعمال جراحی مختلف است که در آن حداکثر خون مورد نیاز برای 90%-85% بیماران در طی هر عمل محاسبه گردیده است(3، 2).
در مطالعه‌های مختلف اثبات شده که استفاده از این جدول برای منطقی کردن درخواست خون جهت عمل جراحی، درخواست‌ها و کراس‌مچ‌های غیر ضروری را کاهش داده و نسبت C/T نیز بسیار کمتر شده و در بیشتر موارد به زیر 5/2 رسیده است(11، 8، 3، 2). هدف از این مطالعه، بررسی وضع موجود در استان از نظر میزان خون درخواستی و مصرفی برای اعمال جراحی مختلف و مقایسه آن با مقادیر استاندارد ذکر شده در جدول MSBOS بود.
مواد و روش‌ها
این مطالعه از نوع توصیفی ـ تحلیلی بود. بر اساس میزان عدم مصرف خون در مطالعه قبلی در استان در سطح اطمینان 95% و توان آزمون 90% ، تعداد نمونه 790 بیمار بستری برآورد شد. با توجه به این که بایگانی پرونده بیمارانی که عمل جراحی داشتند/نداشتند به صورت مجزا صورت نمی‌گیرد و دسترسی به پرونده‌هایی که صرفاً عمل جراحی و مصرف خون داشتند، بر اساس سیستم بایگانی فعلی بیمارستان‌های استان مقدور نبود، در سه بیمارستان منتخب به روش تصادفی پرونده‌ها انتخاب و هم‌زمان با بررسی مطابقت نظر میزان خون درخواستی و مصرفی برای اعمال جراحی مختلف و مقایسه آن با مقادیر استاندارد ذکر شده در جدول MSBOS ، تزریق، درخواست و تعداد واحد خون درخواستی در هر برگه درخواست، نسبت تزریق به درخواست و C/T برای همه بیماران بستری محاسبه شد.
جامعه مورد مطالعه شامل 793 بیمار بستری شده در بیمارستان‌های شهید صدوقی(بیمارستان آموزشی)، شهدای کارگر(تأمین اجتماعی) و سیدالشهدای(خصوصی) یزد در سال 1396 و 1397 بود. بیمارستان شهید صدوقی بیشترین پذیرش بیمار در استان را داشته و از استان‌های هم‌جوار نیز پذیرش دارد. لذا درخواست و مصرف خون در این بیمارستان به علت تنوع بیماران بستری و اعمال جراحی متعدد بیشتر است. بیمارستان سیدالشهدا خصوصی است و بیشتر اعمال جراحی قلب در این بیمارستان صورت می‌گردد. بیمارستان شهدای کارگر بیشتر برای پذیرش و بستری بیماران تحت پوش بیمه تأمین اجتماعی می‌باشد. این بیمارستان‌ها به علت تنوع بیماران و اعمال جراحی انجام شده در آن‌ها انتخاب گردید تا تفاوت الگوی مصرف در بیمارستان‌های آموزشی و خصوصی استان قابل بررسی باشد. داده‌های کلیه بیماران مورد پژوهش از طریق اطلاعات موجود در پرونده، توسط افراد آموزش دیده در پرسشنامه ثبت گردید. در هر بیمارستان با هماهنگی حراست از محل بایگانی پرونده‌ها به صورت راندوم و بر اساس جدول اعداد تصادفی، پرونده‌های بیماران انتخاب و متغیرهای مورد بررسی شامل سن، جنس، نام بیمارستان، نام بخش بستری، نوع عمل جراحی، میزان هموگلوبین، تعداد واحد خون درخواست شده، نوع درخواست (آنتی‌بادی اسکرین، تعیین گروه خون و کراس‌مچ) و تعداد واحد خون تزریق شده، بود. داده‌ها در نرم‌افزارSPSS کدبندی شده و با استفاده از آمار توصیفی(میانگین، جدول، نمودار) و آزمون McNemar (برای بررسی مطابقت بین درخواست‌های انجام آزمایش برای اعمال جراحی متفاوت با جداول و سنجش ارتباط بین زوج متغیرهای کیفی، از آزمون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها
در مجموع 793 پرسشنامه در بیمارستان‌ها بر اساس پرونده‌های بیماران تکمیل شد که از این تعداد 758 مورد بر اساس اطلاعات ثبت شده وارد مطالعه شد. از 758 بیمار مورد مطالعه، 143(86/18%) بیمار عمل جراحی نداشتند و 615 (13/81%) بیمار عمل جراحی داشتند و به ترتیب در بیمارستان‌های شهید صدوقی 201 (68/32%)، شهدای کارگر 385 (60/62%) و سیدالشهدا 29(7/4%) بستری بودند. جنسیت بیماران بستری شده 320 (21/42%) مرد و 438 (7/57%) زن بود.
سن افراد مورد بررسی به ترتیب زیر 1 سال تا 10 سال 106 نفر (14%)، 11 تا 20 سال 48 نفر(3/6)، 21 تا 30 سال 130 نفر(2/17%)، 31 تا 40 سال 149 نفر(7/16%)، 41 تا 50 سال 184 نفر(3/24%)، 51 تا60 سال 73 نفر (6/9%)، 61 تا 70 سال 36 نفر(7/4%) و 71 تا 100 سال 17 نفر(2/2%) بود. ماکزیمم، مینیمم و میانگین سن بیماران به ترتیب 93 سال، زیر یک سال و 60/21 ± 59/37 سال بود. تعداد 443 برگه درخواست خون از بخش‌ها به بانک خون بیمارستان ارسال شد. به طور متوسط در هر برگه درخواست، 5/2 واحد خون درخواست شده بود. جمعاً 1087 واحد خون در 433 برگه درخواست ثبت شده بود. اطلاعات مرتبط با بخش بستری برای 53 واحد(87/4%) از خون‌های درخواستی در پرسشنامه به صورت کامل ثبت نشده بود(جدول 1). 1 تا 24 واحد خون برای بیماران درخواست شده بوده که در ستون اول تعداد بیماران و ستون دوم تعداد واحد خون درخواستی بـرای ایـن تعـداد
جدول 1: تعداد واحد خون درخواستی و تزریقی برای بیماران بستری در بیمارستان‌های منتخب
نمودار 1: نسبت C/T به تفکیک بخش‌هایی که عمل جراحی داشتند
جدول 3: نسبت درخواست به تزریق و نسبت C/T در اعمال جراحی بر حسب بیمارستان
متن کامل: (1323 مشاهده)
درخواست و مصرف خون در بیمارستان‌های منتخب شهر یزد و مقایسه درخواست خون
در اعمال جراحی با حداکثر درخواست خون
فاطمه اخوان تفتی1، نقی تقوایی2، هایده جوادزاده شهشهانی3، آمنه شریعت4
چکیده
سابقه و هدف
درخواست غیر منطقی خون قبل از اعمال جراحی و انجام کراس‌مچ‌های غیرضروری منجر به هدر رفتن کیسه‌های خون می‌گردد. هدف از مطالعه، بررسی درخواست و مصرف خون در بیمارستان‌های منتخب شهر یزد و مقایسه درخواست خون در اعمال جراحی با حداکثر درخواست خون بود.
مواد و روش‌ها
جامعه مورد مطالعه توصیفی حاضر 793 بیمار بستری شده در سال 1396 و 1397 بود. اطلاعات دموگرافیک و مرتبط با نوع عمل جراحی، تعداد درخواست خون و انجام کراس‌مچ، در پرسشنامه ثبت و با استفاده از نرم‌افزار 18 SPSS تحلیل شد. مطابقت خون درخواستی برای اعمال جراحی مختلف و مقایسه آن با مقادیر استاندارد ذکر شده در جدول حداکثر درخواست خون، بررسی شد.
یافته‌ها
در مجموع از 615 بیمار تحت عمل جراحی، درخواست رزرو خون 264 (92/42%) بیمار با جدول استاندارد مطابقت داشت. عملهای جراحی سزارین(83 واحد)، فتق(52 واحد)، کورتاژ(48 واحد)، آپاندیس(28 واحد) و تعویض مفصل(24 واحد) به ترتیب بیشترین درخواست خون را داشتند و درصد انطباق درخواست خون توسط پزشک معالج با جدول حداکثر درخواست خون در این جراحی‌ها به ترتیب 1%، 83%، 15%، 71%، 29% بود. بیشترین نسبت تزریق به درخواست به ترتیب مرتبط با بخش‌های انکولوژی(92/0)، جراحی قلب (79/0) و NICU (75/0) و کمترین آن در بخش‌های اورولوژی(04/0)، ENT (09/0) و ارتوپدی(22/0) بود. نسبت C/T در بخش‌های اورولوژی و زنان از همه بخش‌ها بالاتر بود.
نتیجه گیری
بر اساس نتایج، درخواست خون برای اعمال جراحی با جدول MSBOS مطابقت ندارد و علی‌رغم کاهش نسبت C/T در بیمارستان‌های مورد بررسی نسبت به سال 1392، هنوز با میزان استاندارد فاصله زیادی دارد.
کلمات کلیدی: گلبول‌های قرمز، انتقال خون، جراحی، بیمارستان‌ها
تاریخ دریافت: 22/12/1399
تاریخ پذیرش: 12/08/1400
1- مؤلف مسئول: کارشناس ارشد میکروبیولوژی ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و اداره کل انتقال خون یزد ـ یزد ـ ایران ـ کد پستی: 8915913971
در اعمال جراحی با حداکثر درخواست خون
فاطمه اخوان تفتی1، نقی تقوایی2، هایده جوادزاده شهشهانی3، آمنه شریعت4
چکیده
سابقه و هدف
درخواست غیر منطقی خون قبل از اعمال جراحی و انجام کراس‌مچ‌های غیرضروری منجر به هدر رفتن کیسه‌های خون می‌گردد. هدف از مطالعه، بررسی درخواست و مصرف خون در بیمارستان‌های منتخب شهر یزد و مقایسه درخواست خون در اعمال جراحی با حداکثر درخواست خون بود.
مواد و روش‌ها
جامعه مورد مطالعه توصیفی حاضر 793 بیمار بستری شده در سال 1396 و 1397 بود. اطلاعات دموگرافیک و مرتبط با نوع عمل جراحی، تعداد درخواست خون و انجام کراس‌مچ، در پرسشنامه ثبت و با استفاده از نرم‌افزار 18 SPSS تحلیل شد. مطابقت خون درخواستی برای اعمال جراحی مختلف و مقایسه آن با مقادیر استاندارد ذکر شده در جدول حداکثر درخواست خون، بررسی شد.
یافته‌ها
در مجموع از 615 بیمار تحت عمل جراحی، درخواست رزرو خون 264 (92/42%) بیمار با جدول استاندارد مطابقت داشت. عملهای جراحی سزارین(83 واحد)، فتق(52 واحد)، کورتاژ(48 واحد)، آپاندیس(28 واحد) و تعویض مفصل(24 واحد) به ترتیب بیشترین درخواست خون را داشتند و درصد انطباق درخواست خون توسط پزشک معالج با جدول حداکثر درخواست خون در این جراحی‌ها به ترتیب 1%، 83%، 15%، 71%، 29% بود. بیشترین نسبت تزریق به درخواست به ترتیب مرتبط با بخش‌های انکولوژی(92/0)، جراحی قلب (79/0) و NICU (75/0) و کمترین آن در بخش‌های اورولوژی(04/0)، ENT (09/0) و ارتوپدی(22/0) بود. نسبت C/T در بخش‌های اورولوژی و زنان از همه بخش‌ها بالاتر بود.
نتیجه گیری
بر اساس نتایج، درخواست خون برای اعمال جراحی با جدول MSBOS مطابقت ندارد و علی‌رغم کاهش نسبت C/T در بیمارستان‌های مورد بررسی نسبت به سال 1392، هنوز با میزان استاندارد فاصله زیادی دارد.
کلمات کلیدی: گلبول‌های قرمز، انتقال خون، جراحی، بیمارستان‌ها
تاریخ دریافت: 22/12/1399
تاریخ پذیرش: 12/08/1400
1- مؤلف مسئول: کارشناس ارشد میکروبیولوژی ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و اداره کل انتقال خون یزد ـ یزد ـ ایران ـ کد پستی: 8915913971
2- پزشک عمومی ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و اداره کل انتقال خون یزد ـ یزد ـ ایران
3- متخصص آسیب‌شناسی ـ دانشیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و اداره کل انتقال خون یزد و مرکز تحقیقات خون و انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی ـ یزد ـ ایران
3- متخصص آسیب‌شناسی ـ دانشیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و اداره کل انتقال خون یزد و مرکز تحقیقات خون و انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی ـ یزد ـ ایران
4- پزشک عمومی ـ دانشکده پزشکی علی‌ابن‌ابیطالب(ع) ـ دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد ـ یزد ـ ایران
مقدمه
درخواست خون و فرآورده‌ها از جانب مراکز درمانی، یکی از مسائل مطرح در زمینه انتقال خون است. تصمیم‌گیری در رابطه با انتقال خون به بیمار بر عهده پزشک مسئول است و تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای بین متخصصین از نظر الگوی بالینی درخواست خون جهت بیماران وجود دارد(2، 1). درخواست خون در عملهای جراحی بر اساس پیش‌بینی پزشک معالج از میزان خونریری بیمار در حین عمل جراحی صورت می‌گیرد و معمولاً پزشکان در هنگام درخواست خون، بدترین حالت ممکن را در نظر می‌گیرند(3). خون‌های درخواستی برای یک عمل جراحی برای همان بیمار رزرو می‌ماند و وقت و هزینه‌های زیادی صرف آماده‌سازی و کراس‌مچ واحدهای خون درخواستی می‌گردد(4). رعایت نکردن اصول درخواست خون و فرآورده‌های خونی و درخواست‌های بیش از حد نیاز مراکز درمانی باعث ایجاد کمبود کاذب در انتقال خون، بالارفتن سن خون‌های ذخیره شده در مراکز درمانی و کاهش کیفیت آن‌ها، تحمیل هزینه‌های سنگین به مراکز انتقال خون برای جبران کمبود وافزایش ضایعات ناشی از انقضای تاریخ مصرف می‌گردد. هزینه تولید هر واحد خون مبلغ قابل توجهی است. این مبلغ در سایر کشورها 347 دلار و 264 دلار نیز ذکر شده است. علاوه بر هزینه‌هایی که برای تولید فرآوده‌های خونی صرف می‌شود، هزینه‌های مضاعفی جهت نگهداری و حمل و نقل هر کدام از فرآوده‌ها صرف می‌گردد(6، 5). رعایت اصول نگهداری و حمل و نقل هر کدام از فرآورده‌ها در جهت تضمین کیفیت آن‌ها ضروری است. عدم رعایت هر کدام از دستورالعمل‌‌های اجرایی تهیه و نگهداری فرآورده‌ها موجب کاهش کیفیت فرآورده‌های تولیدی و کاهش کارآیی آن‌ها در بهبود بیماران نیازمند است(7). با توجه به این که پس از خروج خون یا فرآوده‌ها شرایط نگهداری و زنجیره سرد تحت نظارت مراکز انتقال خون نیست، خون‌های بازگشتی از بیمارستان‌ها به ناچار از زنجیره مصرف حذف می‌شوند. مراکز انتقال خون برای جبران این کمبود اقدام به جذب اهداکنندگان جدید و فراخوان اهداکنندگـان مستمـر جهـت اهـدای خـون مـی‌نمایند(8).
شاخص کلی C/T (کراس‌مچ به ترانسفیوژن) یکی از معیارهایی است که برای مقایسه درخواست خون و مصرف آن مورد استفاده قرار می‌گیرد که میزان استاندارد آن 5/2 می‌باشد(10، 9، 2). مطالعه‌ها نشان داده که در کشور ما در بسیاری از بخش‌های بیمارستان‌ها عدد بالاتر از این نسبت است، این بدین معنا است که بسیاری از خون‌های درخواستی مصرف نمی‌شوند و به دلایل مختلف ضایع می‌گردند(9، 8).
با توجه به مطالعه انجام شده در شهر یزد برای بررسی میزان ضایعات خون و فرآورده‌های خونی، بخش جراحی با 2/31% بیشترین درخواست خون را داشته و 29% از خون‌های درخواست شـده در این بخش مصرف نگردیدند.
بر اساس همین مطالعه یکی از مهم‌ترین علل درخواست خون و فرآورده‌های خونی، جراحی و خونریزی بوده است. هم‌چنین بیشترین علت ضایعات گلبول قرمز فشرده(192 واحد 8/98%)، منقضی شدن ناشی از رزرو ماندن خون برای بیمار، فوت بیمار و یا عدم نیاز بیمار بوده است(11). در سال‌های اخیر مطالعه‌هایی در زمینه روش‌های سفارش‌دهی خون و فرآورده‌های آن انجام شده است که بر اساس این مطالعه‌ها به منظور مصرف منطقی خون و فرآورده‌های خونی، دستورالعمل‌هایی طراحی شده است که حداکثر خون رزرو لازم برای اعمال جراحی مختلف، با این دستور العمل‌ها(جدول MSBOS) تعیین می‌شود. این جدول لیستی از اعمال جراحی مختلف است که در آن حداکثر خون مورد نیاز برای 90%-85% بیماران در طی هر عمل محاسبه گردیده است(3، 2).
در مطالعه‌های مختلف اثبات شده که استفاده از این جدول برای منطقی کردن درخواست خون جهت عمل جراحی، درخواست‌ها و کراس‌مچ‌های غیر ضروری را کاهش داده و نسبت C/T نیز بسیار کمتر شده و در بیشتر موارد به زیر 5/2 رسیده است(11، 8، 3، 2). هدف از این مطالعه، بررسی وضع موجود در استان از نظر میزان خون درخواستی و مصرفی برای اعمال جراحی مختلف و مقایسه آن با مقادیر استاندارد ذکر شده در جدول MSBOS بود.
مواد و روش‌ها
این مطالعه از نوع توصیفی ـ تحلیلی بود. بر اساس میزان عدم مصرف خون در مطالعه قبلی در استان در سطح اطمینان 95% و توان آزمون 90% ، تعداد نمونه 790 بیمار بستری برآورد شد. با توجه به این که بایگانی پرونده بیمارانی که عمل جراحی داشتند/نداشتند به صورت مجزا صورت نمی‌گیرد و دسترسی به پرونده‌هایی که صرفاً عمل جراحی و مصرف خون داشتند، بر اساس سیستم بایگانی فعلی بیمارستان‌های استان مقدور نبود، در سه بیمارستان منتخب به روش تصادفی پرونده‌ها انتخاب و هم‌زمان با بررسی مطابقت نظر میزان خون درخواستی و مصرفی برای اعمال جراحی مختلف و مقایسه آن با مقادیر استاندارد ذکر شده در جدول MSBOS ، تزریق، درخواست و تعداد واحد خون درخواستی در هر برگه درخواست، نسبت تزریق به درخواست و C/T برای همه بیماران بستری محاسبه شد.
جامعه مورد مطالعه شامل 793 بیمار بستری شده در بیمارستان‌های شهید صدوقی(بیمارستان آموزشی)، شهدای کارگر(تأمین اجتماعی) و سیدالشهدای(خصوصی) یزد در سال 1396 و 1397 بود. بیمارستان شهید صدوقی بیشترین پذیرش بیمار در استان را داشته و از استان‌های هم‌جوار نیز پذیرش دارد. لذا درخواست و مصرف خون در این بیمارستان به علت تنوع بیماران بستری و اعمال جراحی متعدد بیشتر است. بیمارستان سیدالشهدا خصوصی است و بیشتر اعمال جراحی قلب در این بیمارستان صورت می‌گردد. بیمارستان شهدای کارگر بیشتر برای پذیرش و بستری بیماران تحت پوش بیمه تأمین اجتماعی می‌باشد. این بیمارستان‌ها به علت تنوع بیماران و اعمال جراحی انجام شده در آن‌ها انتخاب گردید تا تفاوت الگوی مصرف در بیمارستان‌های آموزشی و خصوصی استان قابل بررسی باشد. داده‌های کلیه بیماران مورد پژوهش از طریق اطلاعات موجود در پرونده، توسط افراد آموزش دیده در پرسشنامه ثبت گردید. در هر بیمارستان با هماهنگی حراست از محل بایگانی پرونده‌ها به صورت راندوم و بر اساس جدول اعداد تصادفی، پرونده‌های بیماران انتخاب و متغیرهای مورد بررسی شامل سن، جنس، نام بیمارستان، نام بخش بستری، نوع عمل جراحی، میزان هموگلوبین، تعداد واحد خون درخواست شده، نوع درخواست (آنتی‌بادی اسکرین، تعیین گروه خون و کراس‌مچ) و تعداد واحد خون تزریق شده، بود. داده‌ها در نرم‌افزارSPSS کدبندی شده و با استفاده از آمار توصیفی(میانگین، جدول، نمودار) و آزمون McNemar (برای بررسی مطابقت بین درخواست‌های انجام آزمایش برای اعمال جراحی متفاوت با جداول و سنجش ارتباط بین زوج متغیرهای کیفی، از آزمون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها
در مجموع 793 پرسشنامه در بیمارستان‌ها بر اساس پرونده‌های بیماران تکمیل شد که از این تعداد 758 مورد بر اساس اطلاعات ثبت شده وارد مطالعه شد. از 758 بیمار مورد مطالعه، 143(86/18%) بیمار عمل جراحی نداشتند و 615 (13/81%) بیمار عمل جراحی داشتند و به ترتیب در بیمارستان‌های شهید صدوقی 201 (68/32%)، شهدای کارگر 385 (60/62%) و سیدالشهدا 29(7/4%) بستری بودند. جنسیت بیماران بستری شده 320 (21/42%) مرد و 438 (7/57%) زن بود.
سن افراد مورد بررسی به ترتیب زیر 1 سال تا 10 سال 106 نفر (14%)، 11 تا 20 سال 48 نفر(3/6)، 21 تا 30 سال 130 نفر(2/17%)، 31 تا 40 سال 149 نفر(7/16%)، 41 تا 50 سال 184 نفر(3/24%)، 51 تا60 سال 73 نفر (6/9%)، 61 تا 70 سال 36 نفر(7/4%) و 71 تا 100 سال 17 نفر(2/2%) بود. ماکزیمم، مینیمم و میانگین سن بیماران به ترتیب 93 سال، زیر یک سال و 60/21 ± 59/37 سال بود. تعداد 443 برگه درخواست خون از بخش‌ها به بانک خون بیمارستان ارسال شد. به طور متوسط در هر برگه درخواست، 5/2 واحد خون درخواست شده بود. جمعاً 1087 واحد خون در 433 برگه درخواست ثبت شده بود. اطلاعات مرتبط با بخش بستری برای 53 واحد(87/4%) از خون‌های درخواستی در پرسشنامه به صورت کامل ثبت نشده بود(جدول 1). 1 تا 24 واحد خون برای بیماران درخواست شده بوده که در ستون اول تعداد بیماران و ستون دوم تعداد واحد خون درخواستی بـرای ایـن تعـداد
جدول 1: تعداد واحد خون درخواستی و تزریقی برای بیماران بستری در بیمارستان‌های منتخب
جدول 2: فراوانی تعداد بیماران بستری در هر بخش و نسبت تزریق به درخواست در هر بخش
بیمـار ثبت گردیده است. در ستون سوم اطلاعات تزریق خون برای بیماران بر حسب تعداد بیمار و تعداد واحد خون تزریق شده ثبت شده است. از 433 بیماری که برای آن‌ها برگه درخواست خون تکمیل شده بود، برای 125 (87/28%) بیمار، 1 واحد خون رزرو شده بود، از این تعداد برای 68 بیمار علی‌رغم درخواست 1 واحد خون، اصلاً تزریق خون انجام نشد و برای 57 بیمار خون رزرو شده، تزریق شد. برای 176 (65/40%) بیمار 2 واحد خون قبل از عمل درخواست شده که در 126 بیمار اصلاً تزریق انجام نشده، 10 بیمار تنها 1 واحد تزریق خون داشتند و در 40 بیمار هر 2 واحد خون درخواستی تزریق شده بود(جدول 1).
میانگین نسبت تزریق به درخواست خون برای 433 بیماری که درخواست خون داشتند، 43/0 ± 31/0 بود.
از 433 بیماری که برای آن‌ها درخواست خون شده بود، جمعاً برای 176 بیمار 403 واحد تزریق خون انجام شد. از این تعداد به ترتیب برای 153(9/86%) و 23(1/13%) بیمار آزمایش تعیین گروه ـ کراس‌مچ و آنتی‌بادی اسکرین جهت تزریق درخواست شده بود.
376 بیمار بر اساس نتایج آزمایش‌های موجود در پرونده، آنمیک بودند(آقایان با هموگلوبین کمتر از 13 و خانم‌ها با هموگلوبین کمتر از 12 آنمیک در نظر گرفته شدند)(12). اطلاعات بخش بستری برای 349 (04/46%) پرونده در پرسشنامه‌ها تکمیل بود و وارد مطالعه شد. از 349 بیمار آنمیک، 238 (19/68%) بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفتند و از این تعداد 115 (95/32%) بیمار درخواست خون ]308 (78/29%)واحد خون[ داشتند. رابطه معناداری بین آنمی و درخواست و تزریق خون مشاهده شد(001/0 p<) (جدول 2). بیشترین درخواست خون بر حسب بخش بستری به ترتیب در بخش‌های زنان، 97 (8/12%) بیمار، جراحی 83 (95/10%) بیمار و ارتوپدی53 (99/6%) بیمار مشاهده شد. بیشترین نسبت تعداد واحد خون به تعداد برگه درخواست در بخش‌های عفونی(متوسط 6 واحد در هر برگه درخواست)، CCU (متوسط 5 واحد در هر برگه درخواست)، اورولوژی (متوسط 85/3 واحد در هر برگه درخواست) و جراحی عمومی(متوسط 75/3 واحد در هر برگه درخواست) بود. پزشکان این گروه‌ها نسبت به سایر گروه در کمیته‌های بیمارستانی کمتر شرکت نموده و آموزش کمتری در رابطه با مدیریت مصرف و درخواست خون دیده‌اند. بیشترین نسبت تزریق به درخواست به ترتیب مرتبط با بخش‌های انکولوژی(92/0)، جراحی قلب(79/0) و NICU (75/0) و کمترین آن در بخش‌های اورولوژی 04/0، ENT 09/0 و ارتوپدی 22/0 بود. نسبت C/T در بخش‌های اورولوژی و زنان از همه بخش‌ها بالاتر بود (نمودار 1). در جدول 2، درصد بیماران بستری در هر بخش بر حسب جنسیت، تعداد کل برگه درخواست تکمیل شده برای این بیماران، تعداد واحد خون درخواستی، نسبت تعداد خون درخواست شده به تعداد برگه درخواست تکمیل شده، تعداد واحد خون‌های تزریق شده برای بیماران هر بخش و نسبت تزریق به درخواست در هر بخش نشان داده شده است.
تفاوت بین درخواست خون در بخش‌های مختلف معنادار بود(001/0 p<). هم‌چنین تفاوت معناداری بین نسبت تزریق به درخواست بین بخش‌های مختلف مشاهده شد(001/0 p<).
جمعاً 615 بیمار(13/81%) تحت عمل جراحی قرار گرفتند. از 1087 واحد خون درخواستی توسط پزشکان، 700 واحد(39/64%) خون در قالب 288 برگه درخواست، برای بیماران تحت عمل جراحی درخواست شده بود. از مجموع 615 عمل جراحی، 327(17/53%) از اعمال جراحی انجام شده درخواست خون نداشتند(جدول 3). از 615 بیماری که عمل جراحی داشتند، 212(47/34%) بیمار درخواست خون داشتند ولی تزریق خون برای آن‌ها انجام نشد، 76 (35/12%) بیمار درخواست خون داشتنند و تزریق
خون برای آن‌ها انجام شده بود. بالاترین نسبت C/T در بیمارستان شهدای کارگر(6/5) و کمترین نسبت در بیمارستان سید الشهدا (16/2) مشاهده شد( جدول 3).
میانگین نسبت تزریق به درخواست خون برای 433 بیماری که درخواست خون داشتند، 43/0 ± 31/0 بود.
از 433 بیماری که برای آن‌ها درخواست خون شده بود، جمعاً برای 176 بیمار 403 واحد تزریق خون انجام شد. از این تعداد به ترتیب برای 153(9/86%) و 23(1/13%) بیمار آزمایش تعیین گروه ـ کراس‌مچ و آنتی‌بادی اسکرین جهت تزریق درخواست شده بود.
376 بیمار بر اساس نتایج آزمایش‌های موجود در پرونده، آنمیک بودند(آقایان با هموگلوبین کمتر از 13 و خانم‌ها با هموگلوبین کمتر از 12 آنمیک در نظر گرفته شدند)(12). اطلاعات بخش بستری برای 349 (04/46%) پرونده در پرسشنامه‌ها تکمیل بود و وارد مطالعه شد. از 349 بیمار آنمیک، 238 (19/68%) بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفتند و از این تعداد 115 (95/32%) بیمار درخواست خون ]308 (78/29%)واحد خون[ داشتند. رابطه معناداری بین آنمی و درخواست و تزریق خون مشاهده شد(001/0 p<) (جدول 2). بیشترین درخواست خون بر حسب بخش بستری به ترتیب در بخش‌های زنان، 97 (8/12%) بیمار، جراحی 83 (95/10%) بیمار و ارتوپدی53 (99/6%) بیمار مشاهده شد. بیشترین نسبت تعداد واحد خون به تعداد برگه درخواست در بخش‌های عفونی(متوسط 6 واحد در هر برگه درخواست)، CCU (متوسط 5 واحد در هر برگه درخواست)، اورولوژی (متوسط 85/3 واحد در هر برگه درخواست) و جراحی عمومی(متوسط 75/3 واحد در هر برگه درخواست) بود. پزشکان این گروه‌ها نسبت به سایر گروه در کمیته‌های بیمارستانی کمتر شرکت نموده و آموزش کمتری در رابطه با مدیریت مصرف و درخواست خون دیده‌اند. بیشترین نسبت تزریق به درخواست به ترتیب مرتبط با بخش‌های انکولوژی(92/0)، جراحی قلب(79/0) و NICU (75/0) و کمترین آن در بخش‌های اورولوژی 04/0، ENT 09/0 و ارتوپدی 22/0 بود. نسبت C/T در بخش‌های اورولوژی و زنان از همه بخش‌ها بالاتر بود (نمودار 1). در جدول 2، درصد بیماران بستری در هر بخش بر حسب جنسیت، تعداد کل برگه درخواست تکمیل شده برای این بیماران، تعداد واحد خون درخواستی، نسبت تعداد خون درخواست شده به تعداد برگه درخواست تکمیل شده، تعداد واحد خون‌های تزریق شده برای بیماران هر بخش و نسبت تزریق به درخواست در هر بخش نشان داده شده است.
تفاوت بین درخواست خون در بخش‌های مختلف معنادار بود(001/0 p<). هم‌چنین تفاوت معناداری بین نسبت تزریق به درخواست بین بخش‌های مختلف مشاهده شد(001/0 p<).
جمعاً 615 بیمار(13/81%) تحت عمل جراحی قرار گرفتند. از 1087 واحد خون درخواستی توسط پزشکان، 700 واحد(39/64%) خون در قالب 288 برگه درخواست، برای بیماران تحت عمل جراحی درخواست شده بود. از مجموع 615 عمل جراحی، 327(17/53%) از اعمال جراحی انجام شده درخواست خون نداشتند(جدول 3). از 615 بیماری که عمل جراحی داشتند، 212(47/34%) بیمار درخواست خون داشتند ولی تزریق خون برای آن‌ها انجام نشد، 76 (35/12%) بیمار درخواست خون داشتنند و تزریق
خون برای آن‌ها انجام شده بود. بالاترین نسبت C/T در بیمارستان شهدای کارگر(6/5) و کمترین نسبت در بیمارستان سید الشهدا (16/2) مشاهده شد( جدول 3).
نمودار 1: نسبت C/T به تفکیک بخش‌هایی که عمل جراحی داشتند
جدول 3: نسبت درخواست به تزریق و نسبت C/T در اعمال جراحی بر حسب بیمارستان
برای 615 بیمار عمل جراحی انجام شده بود که در 264 (92/42%) عمل جراحی، تعداد خون درخواستی برای جراحی با جدول استاندارد مطابقت داشت.
از 615 بیماری که نیاز به عمل جراحی داشتند، 327 (17/53%) مورد درخواست خون نداشتند. از این تعداد، برای 99 بیمار، آزمایش‌های قبل از تزریق درخواست نشده بود. عدم درخواست آزمایش‌های قبل از تزریق برای 50 مورد(5/50%) از 99 بیمار فوق با الزامات جدول MSBOS مطابقت داشت و 49(5%/49) بیمار بر اساس نوع عمل جراحی، نیاز به درخواست خون و آزمایش‌های قبل از تزریق داشتند ولی درخواستی برای آن‌ها انجام نشده بود(13). در 264(92/42%) بیمار، تعداد درخواست خون برای اعمال جراحی با جدول MSBOS مطابقت داشت. عملهای جراحی سزارین، جراحی فتق، کورتاژ، آپاندیس و تعویض مفصل به ترتیب با درخواست 83 واحد، 52 واحد، 48 واحد، 28 واحد، 24 واحد، بیشترین درخواست خون را داشتند. درصد تطابق تعداد واحد خون درخواستی با جدول MSBOS برای اعمال جراحی سزارین، جراحی فتق، کورتاژ، آپاندیس و تعویض مفصل به ترتیب 1%، 83%، 15%، 71%، 29% بود(نمودار 2). تفاوت تطابق درخواست خون در عملهای جراحی با جدول MSBOS ، بین اعمال جراحی مختلف، معنادار بود(001/0 p<). برای 49 عمل جراحی درخواست انجام کراس مچ ثبت شده بود که بر اساس MSBOS ، 12 مورد ( 5/24%) نیاز به کراس مچ نداشتند. جهت8 مورد(5/10%) از اعمال جراحی مورد بررسی درخواست انجام کراس مچ ثبت شده با MSBOS مطابقت داشت. با استفاده از آزمون مک‌نمار، درخواست‌های انجام آزمایش برای اعمال جراحی متفاوت با جداول MSBOS مطابقت نداشت و تفاوت بین میزان درخواست خون با میزان تعیین شده در جدول استاندارد معنادار بود(001/0 p<).
در این مطالعه از 615 بیمار تحت عمل جراحی، 327 بیمار درخواست خون نداشتند، 60 نفر تنها 1 واحد درخواست شده بود، برای 141 بیمار 2 واحد درخواست و برای 87 بیمار بین 3 تا 23 واحد خون درخواست شده بود. برای 327 بیمار خون درخواست نشده که بر حسب نوع عمل جراحی جدول استاندارد بین 0 تا 3 واحد پیش‌بینی درخواست خون ثبت شده است. از 327 نفری که تحت عملهای جراحی مختلف بودند، برای 212 بیمار (83/64 %) درخواست با جدول استاندارد مطابقت داشت. برای 60 بیمار قبل از عمل 1 واحد خون درخواست شده که بر حسب نوع عمل 0 تا 2 واحد درخواست خون در جدول استاندارد پیش بینی شده که فقط 29 (33/48%) واحد با جدول استاندارد مطابقت داشت. برای 141 بیمار 2 واحد خون قبل از جراحی توسط پزشک معالج درخواست شده بود و میزان تطابق درخواست با جدول استاندارد، 23 (31/16 %) واحد بود.
از 615 بیماری که نیاز به عمل جراحی داشتند، 327 (17/53%) مورد درخواست خون نداشتند. از این تعداد، برای 99 بیمار، آزمایش‌های قبل از تزریق درخواست نشده بود. عدم درخواست آزمایش‌های قبل از تزریق برای 50 مورد(5/50%) از 99 بیمار فوق با الزامات جدول MSBOS مطابقت داشت و 49(5%/49) بیمار بر اساس نوع عمل جراحی، نیاز به درخواست خون و آزمایش‌های قبل از تزریق داشتند ولی درخواستی برای آن‌ها انجام نشده بود(13). در 264(92/42%) بیمار، تعداد درخواست خون برای اعمال جراحی با جدول MSBOS مطابقت داشت. عملهای جراحی سزارین، جراحی فتق، کورتاژ، آپاندیس و تعویض مفصل به ترتیب با درخواست 83 واحد، 52 واحد، 48 واحد، 28 واحد، 24 واحد، بیشترین درخواست خون را داشتند. درصد تطابق تعداد واحد خون درخواستی با جدول MSBOS برای اعمال جراحی سزارین، جراحی فتق، کورتاژ، آپاندیس و تعویض مفصل به ترتیب 1%، 83%، 15%، 71%، 29% بود(نمودار 2). تفاوت تطابق درخواست خون در عملهای جراحی با جدول MSBOS ، بین اعمال جراحی مختلف، معنادار بود(001/0 p<). برای 49 عمل جراحی درخواست انجام کراس مچ ثبت شده بود که بر اساس MSBOS ، 12 مورد ( 5/24%) نیاز به کراس مچ نداشتند. جهت8 مورد(5/10%) از اعمال جراحی مورد بررسی درخواست انجام کراس مچ ثبت شده با MSBOS مطابقت داشت. با استفاده از آزمون مک‌نمار، درخواست‌های انجام آزمایش برای اعمال جراحی متفاوت با جداول MSBOS مطابقت نداشت و تفاوت بین میزان درخواست خون با میزان تعیین شده در جدول استاندارد معنادار بود(001/0 p<).
در این مطالعه از 615 بیمار تحت عمل جراحی، 327 بیمار درخواست خون نداشتند، 60 نفر تنها 1 واحد درخواست شده بود، برای 141 بیمار 2 واحد درخواست و برای 87 بیمار بین 3 تا 23 واحد خون درخواست شده بود. برای 327 بیمار خون درخواست نشده که بر حسب نوع عمل جراحی جدول استاندارد بین 0 تا 3 واحد پیش‌بینی درخواست خون ثبت شده است. از 327 نفری که تحت عملهای جراحی مختلف بودند، برای 212 بیمار (83/64 %) درخواست با جدول استاندارد مطابقت داشت. برای 60 بیمار قبل از عمل 1 واحد خون درخواست شده که بر حسب نوع عمل 0 تا 2 واحد درخواست خون در جدول استاندارد پیش بینی شده که فقط 29 (33/48%) واحد با جدول استاندارد مطابقت داشت. برای 141 بیمار 2 واحد خون قبل از جراحی توسط پزشک معالج درخواست شده بود و میزان تطابق درخواست با جدول استاندارد، 23 (31/16 %) واحد بود.
به ترتیب برای 87 بیمار بین 3 تا 23 واحد خون قبل از عمل از بانک خون درخواست و رزرو شده بود. میزان تطابق برحسب نوع عمل جراحی با جدول استاندارد برای این 87 نفر صفر بود. در مجموع از 615 بیماری که تحت عمل جراحی بودند، درخواست پزشک معالج و خون رزرو شده 264 (92/42 %) بیمار با جدول استاندارد مطابقت داشت.
بحث
در این مطالعه برای 793 بیمار بستری در 3 بیمارستان منتخب استان، از نظر تعداد برگه درخواست، تعداد واحد خون درخواستی برای هر بیمار، تعداد واحد خون تزریق شده، نسبت کراس‌مچ به ترانسفیوژن، وضعیت بیمار از نظر درخواست آزمایش‌های قبل از تزریق خون و وضعیت بیمار از نظر نیاز به عمل جراحی پرسشنامه تکمیل شد. اطلاعات 758 بیمار در زمینه همه سؤالات مطرح شده در پرسشنامه مورد تایید و کامل بود. از این تعداد 615 نفر تحت عمل جراحی قرار گرفتند که برای این دسته از بیماران علاوه بر موارد فوق، تطابق تعداد واحد خون درخواستی توسط پزشک معالج و آزمایش‌های قبل از تزریق با جدول استاندارد نیز مورد بررسی قرار گرفت.
در مجموع 1087 خون توسط پزشکان معالج، از بانک خون برای بیماران مورد بررسی درخواست شده بود. از مجموع 615 عمل جراحی، 327 بیمار تحت عمل جراحی، درخواست خون نداشتند، 212، بیمار درخواست خون داشتند ولی تزریق خون برای آن‌ها انجام نشد، 76 بیمار درخواست خون داشتند و تزریق خون برای آن‌ها انجام شده بود. در 264 بیمار، تعداد خون درخواستی برای جراحی با جدول MSBOS مطابقت داشت(درصد مطابقت درخواست پزشکان با جدول استاندارد 92/42%).
در مطالعه ماهادوان دوندرا در سال 2012 در انگلستان، 290 بیمار تحت عمل جراحی لگن(THR) بررسی شدند که 110(38%) مرد و180(62%) زن بودند. از 1025 واحد خون درخواست شده تنها (73/42%) 438 واحد تزریق شده بود. هم‌چنین از 107 عمل جراحی زانو(TKR)، 46 بیمـار(43%) مـرد و 61(57%) زن بودنـد و از 262 واحــد خون درخواستی، 73 (8/27%) مورد تزریق شد(14).
در مطالعه سوبرامانیان آرول سلوی در سال 2012 در هند، برای 252 بیمار تحت عمل جراحی به علت تروما، 1088 واحد خون درخواست شده بود و تنها 432(40%) تزریق شدند و 111 بیمار از 252 بیمار مورد بررسی در طول مدت بستری نیازی به تزریق خون نداشتند. در این مطالعه نیز 327 (17/53%) بیمار درخواست خون داشتند. هم‌چنین از 717 واحد خون کراس‌مچ شده جهت این افراد، 161(22%) واحد تزریق شدند و 141 بیمار در طول مدت بستری نیازی به تزریق خون نداشتند(3). در مطالعه حاضر نیز فقط 07/37% از خون‌های درخواستی مصرف شدند. هم‌چنین برای 47/34% اعمال جراحی درخواست خون شده بود ولی تزریق صورت نگرفته بود.
در این مطالعه جمعاً 1087 واحد خون در برگه‌های درخواست ثبت شده بود. بیشترین درخواست خون بر حسب بخش بستری به ترتیب در بخش‌های زنان 97 (8/12%)، جراحی 83 (95/10%)، ارتوپدی53 (99/6%) مشاهده شد. بیشترین نسبت تعداد واحد خون به تعداد برگه درخواست در بخش‌های عفونی(متوسط 6 واحد در هر برگه درخواست)، CCU (متوسط 5 واحد در هر برگه درخواست)، اورولوژی (متوسط 85/3 واحد در هر برگه درخواست)، عفونی(متوسط 75/3 واحد در هر برگه درخواست) بود. بیشترین نسبت تزریق به درخواست به ترتیب مرتبط با بخش‌های انکولوژی(92/0)، جراحی قلب(79/0) و NICU (75/0) بود. نسبت C/T در بخش‌های اورولوژی و زنان از همه بخش‌ها بالاتر بود. عملهای جراحی سزارین با مجموع 83 واحد درخواست خون، جراحی فتق 52 واحد، کورتاژ 48 واحد، آپاندیس 28 واحد و تعویض مفصل 24 واحد، بیشترین درخواست خون را داشتند. تعداد واحد خون درخواستی در اعمال جراحی نامبرده به ترتیب 1% ، 83% ، 15%، 71% ، 29% با جدول MSBOS مطابقت داشت(بدین معنا که در 83% موارد تعداد واحد خون درخواست شده برای جراحی فتق، قبل از عمل توسط پزشک با میزان تعیین شده در جدول استاندارد مطابقت داشته است). بالاترین نسبت C/T در بیمارستـــان شهـدای کارگـر(6/5) و کمتریـن نسبــت در بیمارستان سیدالشهدا (16/2) مشاهده شد.
در یک مطالعه گذشته‌نگر در گیلان در فاصله سال‌های 2010 و 2011 ، تعداد 1917 بیمار که تحت 11 نوع عمل جراحی مختلف قرار داشتند بررسی شدند. از 5981 واحد خون درخواست شده تنها 1835 مورد تزریق شده و نسبت C/T به طور متوسط 31 بوده است(15). نسبت C/T در بیمارستان‌های استان نسبت به مطالعه فوق کمتر بوده است هم‌چنین در مطالعه قره‌باغیان و همکاران عنوان شده که 80% خون‌های کراس‌مچ شده در جراحی‌های الکتیو مصرف نشده‌اند. این میزان بسیار بیشتر از مقادیر به دست آمده در مطالعه فعلی است که می‌تواند به علت برگزاری دوره‌های آموزشی و کنترل درخواست و مصرف خون پس از مطالعه انجام شده در سال 1392 باشد(11، 8). در مطالعه پل شریدان در سال 2014 ، سه نوع عمل جراحی آدرنالکتومی، لاپاروتومی و ماستکتومی قبل و بعد از استفاده از جدولMSBOS مورد بررسی قرار گرفتند. برای هر سه نوع عمل جراحی قبل از استفاده از این جدول برای 100% بیماران خون درخواست و کراس‌مچ می‌شده اما پس از استفاده از جدول MSBOS و منطقی کردن درخواست تنها برای 50%، 33% و 29% جراحی آدرنالکتومی، لاپاروتومی و ماستکتومی خون درخواست شده است(16). با توجه به نتایج مشابهی که در مطالعه فعلی به دست آمده است، به نظر می‌رسد در مطالعه‌های آتی نیاز به برگزاری دوره‌های آموزشی در بیمارستان‌ها و ضرورت بهینه و منطقی‌سازی درخواست‌های خون و کراس‌مچ بر اساس جداول استاندارد ضرورت دارد. در مطالعه‌ای که با عنوان، بررسی توزیع فراوانی ضایعات خون و فرآورده‌های خونی در مراکز درمانی شهر یزد و عوامل همراه در سال 1392و مقایسه آن با سال‌های 1391 و 1390 انجام شد، متوسط شاخص نسبت C/T در بیمارستان‌های شهر یزد 9/4 (حداقل 9/2 و حداکثر 8) بود و بخش‌های سوختگی، مراقبت‌های ویژه، جراحی و بیماری‌های خاص به ترتیب با 23%، 22%، 20% و20% بیشترین ضایعات را داشتند(11). کاهش مقادیر نسبت C/T در بیمارستان‌های منتخب استان، می‌تواند نشانه عملکرد مناسب بیمارستان پیرو آموزش‌های ارائه شده به ایشان پس از اجرای این مطالعه و پیگیری‌های مسئولین انتقال خون جهت کاهش ضایعات بیمارستانی باشد. در مطالعه دکتر هایده علاالدوله‌ای با عنوان ارزیابی مصرف خون در بیمارستان یحیی‌نژاد بابل، تعداد درخواست‌های خون برای 1042 بیمار در طی 3 ماه مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین میزان درخواست خون و ضایعات آن مربوط به بخش جراحی و کمترین مقدار مربوط به بخش قلب بوده و شاخص C/T در این بخش‌ها به ترتیب 7/14 و 1 بود. شاخص کلی 01/2 C/T = بوده است. در مطالعه فعلی نیز کمترین نسبت C/T در بیمارستان سیدالشهدا (16/2) که بیشترین اعمال جراحی قلب را دارد، مشاهده شد(7).
در مطالعه دکتر احمد قره‌باغیان و همکاران با عنوان شاخص مصرف خون نسبت به درخواست خون در شهرستان رشت، داده‌های 491 بیمار بررسی شد. شاخص کلی 9/1 = C/T بود. بیشترین درخواست از بخش جراحی (8/42%) و کمترین میزان از بخش‌های داخلی (1/7%) بود.میانگین هموگلوبین در بیماران جراحی که خون دریافت کرده بودند 03/9 بود(8). در مطالعه اقمشه و همکاران در سال 1395 در تبریز از 16833 واحد خونی کراس‌مچ شده، 35185 واحد تزریق شدند و از کل واحدهای کراس‌مچ شده، حدوداً 4/53% آن‌ها مصرف شدند و نسبت کراس‌مچ به تزریق خون 9/1 بود. بیشترین نسبت C/T مربوط به بخش فک و صورت 4/10 و کمترین نسبت در بخش ICU ، 3/1 مشاهده شد. در این مطالعه نیز میزان درخواست و مصرف خون از استاندارد MSBOS بالاتر و نتایج با مطالعه فعلی مشابه بود(17).
در مطالعه دکتر کسرائیان در سال‌های 1395 و 1396 در شیراز، نسبت کراس‌مچ به تزریق بعد از استقرار الگوی درخواست، به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت(36/2 در
مقابل 6/1).
میانگین تعداد کیسه‌های خون مصرفی و تعداد آزمایش‌های کراس‌مچ 26/13% و 9/42% کاهش داشت. به علاوه هزینه‌های آماده‌سازی کیسه‌های خون(67/7%) و کراس‌مچ(43%) کاهـش یـافت(18). هم‌چنین کسرائیان و همکاران یک مطالعه مقطعی در بیمارستان فقیهی شیراز در ماه‌های فروردین، اردیبهشت و خرداد سال‌های 1397 و 1398 (قبل و بعد از استقرار MSBOS) انجام دادند. در درصد کراس‌مچ به تزریق بعد از استقرارMSBOS کاهش قابل ملاحظه‌ای مشاهده شد و احتمال تزریق از 24/7% به 59/4% و هزینـه انجـام کـراس‌مــچ از 293898528 ریال به 143626560ریال رسید(19).
مقایسه نتایج مطالعه فعلی با مقالات مشابه نشانگر این است که استفاده از جدول MSBOS جهت درخواست خون در اعمال جراحی و هم‌چنین آموزش مداوم و بررسی نحوه مصرف خون در بیمارستان‌ها، می‌تواند باعث کاهش ضایعات و نسبت C/T گردد. از طرفی چون تزریق خون، 5 تا 9 درصد هزینه‌های بیمارستانی را تشکیل می‌دهد، مدیریـت بهتـر خـون و مصـرف بهینـه آن می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های بیمارستانـی گـردد(20).
نتیجه‌گیری
بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه در 08/57% تعداد درخواست خون برای اعمال جراحی با جدول MSBOS مطابقت ندارد و علی‌رغم کاهش نسبت C/T در بیمارستان‌های مورد بررسی نسبت به سال 1392، پیرو آموزش‌ها، سمینار، جلسات و کمیته‌های متعدد در بیمارستان‌ها، هنوز هم این شاخص با میزان استاندارد فاصله زیادی دارد. با توجه به نتایج مطالعه‌های انجام شده در استان جهت منطقی‌سازی درخواست و مصرف خون و مقایسه آن با نتایج مطالعه‌های مشابه، پیشنهاد می‌شود علاوه بر تداوم پایش و آموزش‌های بیمارستانی، بر اساس میزان هموگلوبین و شرایط استان، مطالعه‌های بیشتر برای طراحی جدول MSBOS بومی و تدوین برنامه‌های آموزشی مداوم از طریق کمیته‌های بیمارستانی و دانشگاه علوم پزشکی جهت بهره‌برداری از این جدول در بخش‌های پر مصرف بیمارستان‌ها انجام و نتایج حاصل از آن در بخش‌های منتخب بیمارستان‌های پرمصرف بررسی گردد. هم‌چنین پیشنهاد می‌شود هزینه‌های کراس‌مچ و ضایعات خون به دلیل درخواست‌های غیر منطقی و میزان تغییرات آن پس از استفاده از جدول بومی در استان بررسی گردد.
بحث
در این مطالعه برای 793 بیمار بستری در 3 بیمارستان منتخب استان، از نظر تعداد برگه درخواست، تعداد واحد خون درخواستی برای هر بیمار، تعداد واحد خون تزریق شده، نسبت کراس‌مچ به ترانسفیوژن، وضعیت بیمار از نظر درخواست آزمایش‌های قبل از تزریق خون و وضعیت بیمار از نظر نیاز به عمل جراحی پرسشنامه تکمیل شد. اطلاعات 758 بیمار در زمینه همه سؤالات مطرح شده در پرسشنامه مورد تایید و کامل بود. از این تعداد 615 نفر تحت عمل جراحی قرار گرفتند که برای این دسته از بیماران علاوه بر موارد فوق، تطابق تعداد واحد خون درخواستی توسط پزشک معالج و آزمایش‌های قبل از تزریق با جدول استاندارد نیز مورد بررسی قرار گرفت.
در مجموع 1087 خون توسط پزشکان معالج، از بانک خون برای بیماران مورد بررسی درخواست شده بود. از مجموع 615 عمل جراحی، 327 بیمار تحت عمل جراحی، درخواست خون نداشتند، 212، بیمار درخواست خون داشتند ولی تزریق خون برای آن‌ها انجام نشد، 76 بیمار درخواست خون داشتند و تزریق خون برای آن‌ها انجام شده بود. در 264 بیمار، تعداد خون درخواستی برای جراحی با جدول MSBOS مطابقت داشت(درصد مطابقت درخواست پزشکان با جدول استاندارد 92/42%).
در مطالعه ماهادوان دوندرا در سال 2012 در انگلستان، 290 بیمار تحت عمل جراحی لگن(THR) بررسی شدند که 110(38%) مرد و180(62%) زن بودند. از 1025 واحد خون درخواست شده تنها (73/42%) 438 واحد تزریق شده بود. هم‌چنین از 107 عمل جراحی زانو(TKR)، 46 بیمـار(43%) مـرد و 61(57%) زن بودنـد و از 262 واحــد خون درخواستی، 73 (8/27%) مورد تزریق شد(14).
در مطالعه سوبرامانیان آرول سلوی در سال 2012 در هند، برای 252 بیمار تحت عمل جراحی به علت تروما، 1088 واحد خون درخواست شده بود و تنها 432(40%) تزریق شدند و 111 بیمار از 252 بیمار مورد بررسی در طول مدت بستری نیازی به تزریق خون نداشتند. در این مطالعه نیز 327 (17/53%) بیمار درخواست خون داشتند. هم‌چنین از 717 واحد خون کراس‌مچ شده جهت این افراد، 161(22%) واحد تزریق شدند و 141 بیمار در طول مدت بستری نیازی به تزریق خون نداشتند(3). در مطالعه حاضر نیز فقط 07/37% از خون‌های درخواستی مصرف شدند. هم‌چنین برای 47/34% اعمال جراحی درخواست خون شده بود ولی تزریق صورت نگرفته بود.
در این مطالعه جمعاً 1087 واحد خون در برگه‌های درخواست ثبت شده بود. بیشترین درخواست خون بر حسب بخش بستری به ترتیب در بخش‌های زنان 97 (8/12%)، جراحی 83 (95/10%)، ارتوپدی53 (99/6%) مشاهده شد. بیشترین نسبت تعداد واحد خون به تعداد برگه درخواست در بخش‌های عفونی(متوسط 6 واحد در هر برگه درخواست)، CCU (متوسط 5 واحد در هر برگه درخواست)، اورولوژی (متوسط 85/3 واحد در هر برگه درخواست)، عفونی(متوسط 75/3 واحد در هر برگه درخواست) بود. بیشترین نسبت تزریق به درخواست به ترتیب مرتبط با بخش‌های انکولوژی(92/0)، جراحی قلب(79/0) و NICU (75/0) بود. نسبت C/T در بخش‌های اورولوژی و زنان از همه بخش‌ها بالاتر بود. عملهای جراحی سزارین با مجموع 83 واحد درخواست خون، جراحی فتق 52 واحد، کورتاژ 48 واحد، آپاندیس 28 واحد و تعویض مفصل 24 واحد، بیشترین درخواست خون را داشتند. تعداد واحد خون درخواستی در اعمال جراحی نامبرده به ترتیب 1% ، 83% ، 15%، 71% ، 29% با جدول MSBOS مطابقت داشت(بدین معنا که در 83% موارد تعداد واحد خون درخواست شده برای جراحی فتق، قبل از عمل توسط پزشک با میزان تعیین شده در جدول استاندارد مطابقت داشته است). بالاترین نسبت C/T در بیمارستـــان شهـدای کارگـر(6/5) و کمتریـن نسبــت در بیمارستان سیدالشهدا (16/2) مشاهده شد.
در یک مطالعه گذشته‌نگر در گیلان در فاصله سال‌های 2010 و 2011 ، تعداد 1917 بیمار که تحت 11 نوع عمل جراحی مختلف قرار داشتند بررسی شدند. از 5981 واحد خون درخواست شده تنها 1835 مورد تزریق شده و نسبت C/T به طور متوسط 31 بوده است(15). نسبت C/T در بیمارستان‌های استان نسبت به مطالعه فوق کمتر بوده است هم‌چنین در مطالعه قره‌باغیان و همکاران عنوان شده که 80% خون‌های کراس‌مچ شده در جراحی‌های الکتیو مصرف نشده‌اند. این میزان بسیار بیشتر از مقادیر به دست آمده در مطالعه فعلی است که می‌تواند به علت برگزاری دوره‌های آموزشی و کنترل درخواست و مصرف خون پس از مطالعه انجام شده در سال 1392 باشد(11، 8). در مطالعه پل شریدان در سال 2014 ، سه نوع عمل جراحی آدرنالکتومی، لاپاروتومی و ماستکتومی قبل و بعد از استفاده از جدولMSBOS مورد بررسی قرار گرفتند. برای هر سه نوع عمل جراحی قبل از استفاده از این جدول برای 100% بیماران خون درخواست و کراس‌مچ می‌شده اما پس از استفاده از جدول MSBOS و منطقی کردن درخواست تنها برای 50%، 33% و 29% جراحی آدرنالکتومی، لاپاروتومی و ماستکتومی خون درخواست شده است(16). با توجه به نتایج مشابهی که در مطالعه فعلی به دست آمده است، به نظر می‌رسد در مطالعه‌های آتی نیاز به برگزاری دوره‌های آموزشی در بیمارستان‌ها و ضرورت بهینه و منطقی‌سازی درخواست‌های خون و کراس‌مچ بر اساس جداول استاندارد ضرورت دارد. در مطالعه‌ای که با عنوان، بررسی توزیع فراوانی ضایعات خون و فرآورده‌های خونی در مراکز درمانی شهر یزد و عوامل همراه در سال 1392و مقایسه آن با سال‌های 1391 و 1390 انجام شد، متوسط شاخص نسبت C/T در بیمارستان‌های شهر یزد 9/4 (حداقل 9/2 و حداکثر 8) بود و بخش‌های سوختگی، مراقبت‌های ویژه، جراحی و بیماری‌های خاص به ترتیب با 23%، 22%، 20% و20% بیشترین ضایعات را داشتند(11). کاهش مقادیر نسبت C/T در بیمارستان‌های منتخب استان، می‌تواند نشانه عملکرد مناسب بیمارستان پیرو آموزش‌های ارائه شده به ایشان پس از اجرای این مطالعه و پیگیری‌های مسئولین انتقال خون جهت کاهش ضایعات بیمارستانی باشد. در مطالعه دکتر هایده علاالدوله‌ای با عنوان ارزیابی مصرف خون در بیمارستان یحیی‌نژاد بابل، تعداد درخواست‌های خون برای 1042 بیمار در طی 3 ماه مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین میزان درخواست خون و ضایعات آن مربوط به بخش جراحی و کمترین مقدار مربوط به بخش قلب بوده و شاخص C/T در این بخش‌ها به ترتیب 7/14 و 1 بود. شاخص کلی 01/2 C/T = بوده است. در مطالعه فعلی نیز کمترین نسبت C/T در بیمارستان سیدالشهدا (16/2) که بیشترین اعمال جراحی قلب را دارد، مشاهده شد(7).
در مطالعه دکتر احمد قره‌باغیان و همکاران با عنوان شاخص مصرف خون نسبت به درخواست خون در شهرستان رشت، داده‌های 491 بیمار بررسی شد. شاخص کلی 9/1 = C/T بود. بیشترین درخواست از بخش جراحی (8/42%) و کمترین میزان از بخش‌های داخلی (1/7%) بود.میانگین هموگلوبین در بیماران جراحی که خون دریافت کرده بودند 03/9 بود(8). در مطالعه اقمشه و همکاران در سال 1395 در تبریز از 16833 واحد خونی کراس‌مچ شده، 35185 واحد تزریق شدند و از کل واحدهای کراس‌مچ شده، حدوداً 4/53% آن‌ها مصرف شدند و نسبت کراس‌مچ به تزریق خون 9/1 بود. بیشترین نسبت C/T مربوط به بخش فک و صورت 4/10 و کمترین نسبت در بخش ICU ، 3/1 مشاهده شد. در این مطالعه نیز میزان درخواست و مصرف خون از استاندارد MSBOS بالاتر و نتایج با مطالعه فعلی مشابه بود(17).
در مطالعه دکتر کسرائیان در سال‌های 1395 و 1396 در شیراز، نسبت کراس‌مچ به تزریق بعد از استقرار الگوی درخواست، به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت(36/2 در
مقابل 6/1).
میانگین تعداد کیسه‌های خون مصرفی و تعداد آزمایش‌های کراس‌مچ 26/13% و 9/42% کاهش داشت. به علاوه هزینه‌های آماده‌سازی کیسه‌های خون(67/7%) و کراس‌مچ(43%) کاهـش یـافت(18). هم‌چنین کسرائیان و همکاران یک مطالعه مقطعی در بیمارستان فقیهی شیراز در ماه‌های فروردین، اردیبهشت و خرداد سال‌های 1397 و 1398 (قبل و بعد از استقرار MSBOS) انجام دادند. در درصد کراس‌مچ به تزریق بعد از استقرارMSBOS کاهش قابل ملاحظه‌ای مشاهده شد و احتمال تزریق از 24/7% به 59/4% و هزینـه انجـام کـراس‌مــچ از 293898528 ریال به 143626560ریال رسید(19).
مقایسه نتایج مطالعه فعلی با مقالات مشابه نشانگر این است که استفاده از جدول MSBOS جهت درخواست خون در اعمال جراحی و هم‌چنین آموزش مداوم و بررسی نحوه مصرف خون در بیمارستان‌ها، می‌تواند باعث کاهش ضایعات و نسبت C/T گردد. از طرفی چون تزریق خون، 5 تا 9 درصد هزینه‌های بیمارستانی را تشکیل می‌دهد، مدیریـت بهتـر خـون و مصـرف بهینـه آن می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های بیمارستانـی گـردد(20).
نتیجه‌گیری
بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه در 08/57% تعداد درخواست خون برای اعمال جراحی با جدول MSBOS مطابقت ندارد و علی‌رغم کاهش نسبت C/T در بیمارستان‌های مورد بررسی نسبت به سال 1392، پیرو آموزش‌ها، سمینار، جلسات و کمیته‌های متعدد در بیمارستان‌ها، هنوز هم این شاخص با میزان استاندارد فاصله زیادی دارد. با توجه به نتایج مطالعه‌های انجام شده در استان جهت منطقی‌سازی درخواست و مصرف خون و مقایسه آن با نتایج مطالعه‌های مشابه، پیشنهاد می‌شود علاوه بر تداوم پایش و آموزش‌های بیمارستانی، بر اساس میزان هموگلوبین و شرایط استان، مطالعه‌های بیشتر برای طراحی جدول MSBOS بومی و تدوین برنامه‌های آموزشی مداوم از طریق کمیته‌های بیمارستانی و دانشگاه علوم پزشکی جهت بهره‌برداری از این جدول در بخش‌های پر مصرف بیمارستان‌ها انجام و نتایج حاصل از آن در بخش‌های منتخب بیمارستان‌های پرمصرف بررسی گردد. هم‌چنین پیشنهاد می‌شود هزینه‌های کراس‌مچ و ضایعات خون به دلیل درخواست‌های غیر منطقی و میزان تغییرات آن پس از استفاده از جدول بومی در استان بررسی گردد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
