جلد 17، شماره 3 - ( پاییز 1399 )
جلد 17 شماره 3 صفحات 217-210 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khalaf-Adeli E, Pourfathollah A, Alavi S, Abdolalian M. Survey of blood transfusion practices in cardiac surgery in Shahid Rajaie Cardiovascular hospital, Tehran, Iran. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2020; 17 (3) :210-217
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1359-fa.html
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1359-fa.html
خلف عادلی الهام، پورفتح اله علی اکبر، علوی سید مصطفی، عبدالعلیان مهرناز. عملکردهای حاکم بر انتقال خون در جراحی قلب در بیمارستان قلب شهید رجایی تهران. فصلنامه پژوهشی خون. 1399; 17 (3) :210-217
استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون
متن کامل [PDF 407 kb]
(922 دریافت)
| چکیده (HTML) (2372 مشاهده)
مقدمه
از سال 1818 که اولین انتقال خون از انسان به انسان انجام شد، تا به امروز همواره انتقال خون به عنوان یک روش درمانی نجات‌بخش مورد توجه پزشکان بوده است(1). سالانه بیش از 100 میلیون واحد خون و فرآوردههای آن در سراسر دنیا جمع‌آوری می‌شود که در حدود 20%-10% آن‌ها در جراحی‌های قلب مورد استفاده قرار می‌گیرند(3، 2). رقیق شدن خون و خطر بالای خونریزی ناشی از تروما و کواگولوپاتی در حین عمل، نیاز به انتقال خون را در بیماران تحت جراحی قلب افزایش می‌دهد، به طوری که بیشتر از 30% این بیماران در حین عمل و یا پس از آن، خون و فرآوردههای آن را دریافت می‌کنند(5، 4). با این وجود این درمان نجات‌بخش بی‌خطر نبوده و با خطراتی هم‌چون گرانباری گردش خون، آسیب حاد ریوی مرتبط با تزریق خون، واکنش‌های همولیتیک، انتقال عفونت و غیره همراه است که موجب افزایش طول مدت بستری در بیمارستان، میزان مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی در بیماران می‌شود(6).
نتایج مطالعه‌های مختلف از مصرف خون، اگرچه همگی نشان‌دهنده استفاده قابل توجه از خون و فرآوردههای آن در بیماران تحت جراحی قلب است، تنوع بالایی را در عملکردهای مرتبط با انتقال خون شامل تفاوت قابل توجه در شیوع انتقال خون و میزان مصرف خون و فرآوردههای آن در مراکز درمانی نشان می‌دهد. شیوع انتقال خون در جراحی قلب تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله مهارت جراح، کم خونی قبل از عمل، آستانه هموگلوبین برای تزریق خون و نوع جراحی از 90%-40% در مراکز مختلف درمانی متغیر است. بر اساس نتایج مختلف، تزریق بخش قابل توجهی از فرآوردههای خون نابه‌جا بوده و از هیچ دستورالعملی پیروی نمی‌کند(9-7). مطالعه عملکردهای حاکم بر انتقال خون در مراکز بیمارستانی می‌تواند در اتخاذ سیاست‌های اجرایی درخصوص مدیریت صحیح مصرف خون و فرآوردههای آن نقش به‌سزایی داشته باشد(10). در مطالعه حاضر، عملکردهای حاکم بر انتقال خون در بزرگ‌ترین مرکز جراحی قلب ایران، بیمارستان قلـب شهیـد رجائـی، در طـی سال‌هـای 1397-
1396 مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه مقطعی و آینده نگر، تعداد 399 بیمار بزرگسال که در مرکز آموزشی درمانی تحقیقاتی قلب شهید رجائی از بهمن ماه سال 1396 تا تیر ماه سال 1397 توسط جراحان مرکز تحت عمل جراحی قلب قرار گرفتند، مطالعه شدند. بیمارانی که تحت جراحی قلب اورژانسی قرار گرفتند از مطالعه خارج شدند. مشخصات بالینی و نتایج آزمایش‌های بیماران با استفاده از اطلاعات مندرج در پرونده بیماران استخراج گردید. بر اساس راهنمـای سـازمان جهانی بهداشت، بیماران مرد با سطح هموگلـوبین قبـل از عمل کمتر از g/dL 13 و بیماران زن با سـطح هموگلـوبین کمتر از g/dL 12 کم‌خون در نظر گرفته شدند.
اطلاعات مربوط به میزان خون رزرو شده قبل از عمل و هم چنین مصرف خــون و فرآورده‌ها در اتاق عمل و ICU ثبت گردید. تعداد واحدها بر اساس شمارش تعداد کیسه مشخص شد. فراوانی بیماران دارای انتقال خون(بیمارانی که حداقل یک واحد فرآورده خون دریافت کردند) به تفکیک فرآورده(گلبول قرمز فشرده، پلاسما، پلاکت) در اتاق عمل و ICU مشخص گردید. تعداد بیماران دارای انتقال خون و میانگین تعداد واحدهای مصرف شده گلبول قرمز فشرده، پلاسما و پلاکت با در نظر گرفتن نوع عمل جراحی به تفکیک بای‌پس عروق (CABG ؛ Coronary Artery Bypass Grafting) و بای‌پس + تعویض دریچه(Valve ؛ CABG + Valve) با یکدیگر مقایسه شد. اطلاعات جمع‌آوری شده در نرم‌افزار SPSS 23 IBMثبت و تجزیه و تحلیل گردید. داده‌های اسمی به صورت درصد (تعداد مطلـق) و داده‌های عددی به صورت میانگین ± انحراف معیار گزارش شد. جهـت تحلیـل داده‌ها از کای‌اسکوئرو آزمون واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون اسـتفاده گردیـد. مقدار p کمتر از 05/0 معنا‌دار در‌نظر گرفته شد.
یافته‌ها
اطلاعات 399 بیمار تحت جراحی قلب که از بهمن ماه
سـال 1396 تـا تیـر مـاه 1397 در بیمارستـان قلـب شهید
رجائی تهران تحت جراحی قلب قرار گرفتند، جمع‌آوری شد. از مجموع بیماران وارد شده به مطالعه، 262 نفر (7/65%) مرد و 137 نفر(3/34%) زن بودند. 272 بیمار (2/68%) تحت عمل جراحی CABG، 106 بیمار(6/26%) تحت عمل جراحی تعویض دریچه و 21 بیمار(3/5%) تحت عمل جراحی هم‌زمان تعویض دریچه و CABG قرار داشتند. میانگین هموگلوبین قبل از عمل بیماران g/dL 7/1 ± 4/13 بود و تعداد 99 نفر(25%) از بیماران قبل از شروع عمل جراحی کم‌خون بودند(جدول 1).
جدول 1: مشخصات بالینی و نتایج آزمایش‌های قبل از عمل بیماران
برای بیماران قبل از عمل جراحی در مجموع تعداد 749 واحد فرآورده RBC رزرو شده بود که تعداد 256 واحد RBC (34%) برای بیماران مورد استفاده قرار گرفت. کمترین تعداد واحد رزرو شده صفر واحد، بیشترین آن 4 واحد و نسبت C/T (Cross matched/Transfused) برابر 9/2 بود. آنالیز داده‌ها فراوانی انتقال خون را در جمعیت مورد مطالعه برابر71% (282 بیمار) نشان داد. 259 نفر(65%) از بیماران فرآورده RBC، 83 بیمار (21%) فرآورده (Fresh Frozen Plasma) FFP، و 71 بیمار (18%) فرآورده پلاکت را در حین عمل و بعد از آن دریافت کردند(جدول 2). بررسی نتایج آنالیز ضریب همبستگی درخصوص ارتباط آزمایش‌های قبل از عمل با تزریق فرآورده‌ها، نشان داد که بین هموگلوبین قبل از عمل و تزریق فرآورده RBC ارتباط متوسط وجود دارد(001/0 p<، 4/0 - R=). میانگین هموگلوبین قبل از تزریق گلبول قرمز g/dL 3/1 ± 3/10 بود. مقایسه تعداد بیماران دارای انتقال خون و هم‌چنین میانگین تعداد واحدهای مصرف شده RBC، FFP و پلاکت، اختلاف معناداری را براساس نوع جراحی نشان نداد(جدول 3).
جدول 2: فراوانی بیماران دارای انتقال خون به تفکیک فرآورده در اتاق عمل و ICU . نتایج به صورت(درصد) تعداد مطلق نشان داده شده است.
جدول 3: مقایسه تعداد بیماران دارای انتقال خون و میانگین تعداد واحدهای مصرف شده RBC ، FFP و پلاکت بر اساس نوع عمل
بحث
مطالعه حاضرنشان داد که 71% از بیماران تحت جراحی قلب در مرکز مورد مطالعه در بازه زمانی مورد مطالعه، خون و فرآوردههای آن را در حین عمل و پس از آن دریافت کردند. بیشترین میزان انتقال خون، مربوط به فرآورده RBC و کمترین آن مربوط به فرآورده پلاکت بود. مقایسه بین درصد بیماران دارای انتقال خون و میانگین واحدهای خون و فرآورده مصرف شده با در نظر گرفتن نوع عمل جراحی، اختلاف معناداری را نشان نداد. 25% از بیماران قبل از عمل کم‌خون بودند و میانگین هموگلوبین قبل از تزریق خون به بیمارانg/dL 3/1± 3/10 بود.
بر اساس مطالعه‌های انجام شده، میزان مصرف خون و فرآوردههای آن در مراکز درمانی مختلف در بیماران تحت جراحی قلب سراسر دنیا و حتی مراکز درمانی یک کشور متغیر می‌باشد. مهم‌ترین دلیل این تفاوت، تنوع در عملکردهای بالینی مرتبط با انتقال خون در مراکز بیمارستانی است. در سال2007، سیندر و همکاران به منظور بررسی عملکردهای حاکم بر انتقال خون در بیماران تحت جراحی قلب، مطالعه‌ای را در 70 مرکز بیمارستانی در 16 کشور انجام دادند. بر اساس نتایج این مطالعه، فراوانی انتقال خون در بیماران این مراکز بسیار متغیر بود؛ به طوری که فراوانی تزریق گلبول قرمز در حین عمل جراحی از 100%-9% و بعد از عمل جراحی از 87%-25% گزارش گردید(7). در مطالعه حاضر در مجموع 71% از بیماران خون و یا فرآوردههای آن را دریافت کردند که این میزان در اتاق عمل 43% و در ICU، 54% بود. در مطالعه‌ای که توسط قویدل و همکاران در سال 2014 در مرکز قلب و عروق شهید رجائی تهران با هدف بررسی عملکردهای حاکم بر انتقال خون صورت گرفت، در حدود 97% از بیماران در حین عمل و یا ICU ، گلبول قرمز و یا پلاسما دریافت کرده بودند. نتایج مطالعه حاضر در مقایسه با مطالعه ایشان، نشان‌دهنده کاهش فراوانی دریافت‌کنندگان خون و فرآوردههای آن در بیمارستان شهید رجایی است. قویدل و همکاران در مطالعه خود گزارش کردند اغلب بیماران تحت جراحی قلب در ICU ، تحت تزریق خون با فرآورده گلبول قرمز قرار گرفتند و نزدیک به نیمی ازآن‌ها هیچ واحد گلبول قرمزی در اتاق عمل دریافت نکردند. در مطالعه حاضر نیز همسو با مطالعه قویدل، تعداد قابل توجهی از بیماران(نزدیک به نیمی از بیماران) در ICU فرآورده گلبول قرمز را دریافت کردند(11). در توضیح علت متغیر بودن میزان مصرف خون و فرآوردههای آن، می‌توان به دلایلی مانند تفاوت‌های فردی بیماران از قبیل سن، کم خونی قبل از عمل جراحی، استفاده از داروهای ضد انعقادی و آنتی پلاکتی، مهارت جراح، نوع جراحی، استفاده از روش بازیافت خون در حین جراحی و عدم استفاده پزشکان از دستورالعمل یکسان در تزریق خون اشاره کرد(8).
سطح هموگلوبین قبـل از عمـل در بسیاری از مطالعه‌ها بـه عنـوان یـک عامل مهم در پیش‌بینی نیاز به انتقال خون در بیماران مطرح شده است. نتایج مطالعه حاضر نیز نشان می‌دهد که بین هموگلوبین قبل از عمل و تزریق فرآورده RBC ، ارتباط متوسط وجود دارد. البته باید توجه داشت که در این مطالعه مقدار حجم فرآورده بر اساس تعداد کیسه محاسبه شده است و در مطالعه‌های مرتبط آتی می‌توان از مدل‌های رگرسیون پواسن برای بررسی ارتباط دقیق عوامل مختلف با تزریق گلبول قرمز استفاده کرد.
نتایج مطالعه شهبازی و همکاران که در بیمارستان شهید مدرس تهران در بیماران تحت جراحی قلب صورت گرفت، ارتباط معناداری را بین مقدار هموگلوبین و میزان مصرف گلبول قرمز فشرده، نشان داد. به‌طوری که هموگلوبین کمتر از g/dL11 با افزایش میزان مصرف گلبول قرمز فشرده در بیماران تحت جراحی قلب مرتبط بود(12). در مطالعه قویدل و همکاران نیز که پیشتر اشاره شد، اگر چه درصد بیماران کم‌خون قبل از عمل جراحی، عنوان نشده بود، تعداد بالای بیماران کم خون به ویژه بیماران زن(با میانگین هموگلوبین mg/dL 2 ± 6/11) به عنوان یکی از دلایل احتمالی بالابودن میزان انتقال خون در بیماران تحت عمل در بیمارستان مذکور مطرح شد(11). در مطالعه‌های متعددی، کم خونی قبل ازعمل به عنوان یک فاکتور خطر برای پیامدهای بالینی ضعیف پس از عمل جراحی معرفی شده است(15-13). در مطالعه خلف عادلی و همکاران که با هدف بررسی فراوانی کم‌خونی قبل از عمل در بیماران تحت عمل جراحی قلب انجام شد، 29% از بیماران کم‌خون بودند و ارتباط معناداری بین کم‌خونی قبل از عمل جراحی و میزان انتقال خون مشاهده شد(16). در مطالعه حاضر میانگین هموگلوبین قبل از عمل بیمارانg/dL 7/1 ± 4/13 بود و 25% از بیماران، کم‌خون بودند. همسو با نتایج مطالعه حاضر، میسلی و اسکات در مطالعه‌هـای جداگانـه خود درصد بیماران آنمیک را قبل از
عمل جراحی قلب 24% گزارش کردند(17، 14).
نتایج برخی مطالعه‌ها نشـان مـی‌دهد کـه بیـن مصـرف
فرآورده گلبول قرمز و نوع عمل جراحی ارتباط وجود دارد. موسکویتز و همکاران در مطالعه خود جراحی‌های ترکیبی کرونر- دریچه را یکی از فاکتورهای پیش‌بینی نیاز به تزریق خون عنوان کردند(18). شهبازی و همکاران نیز بیشترین فرآورده گلبول قرمز مصرف شده را، در عمل جراحی هم‌زمان CABG با تعویض دریچه آئورت گزارش کردند(12). با این وجود در مطالعه حاضر فراوانی انتقال خون و هم‌چنین میانگین واحدهای خون تزریق شده در سه نوع عمل جراحی قلب مورد مطالعه اختلاف معناداری نداشت. تفاوت زمانی و مکانی انجام مطالعه‌ها که بر ایجاد تفاوت در عملکردهای بالینی مرتبط با انتقال خون مذکور اثرگذار است، می‌تواند در این عدم همسویی نقش داشته باشد، به طوری که در مطالعه شهبازی و همکاران که در سال 94 در بیمارستان شهید مدرس تهران انجام شده است، میانگین واحد خون مصرفی 2/3 کیسه و در بیماران تحت جراحی کرونر- دریچه، 3/3 کیسه گزارش شد(12). در حالی که در مطالعه حاضر که در فاصله سال‌های 97- 96 در بیمارستان شهید رجایی انجام شده است، میانگین واحد خون مصرف شده به ازای هر بیمار 3/1 ± 3/1 و در جراحی کرونر- دریچه، 2/1 ± 5/1 بود.
انجمن بانک‌های خون آمریکا (American Association of Blood Banks : AAAB) در مقایسه با قانون 10/30 که بر مبنای نگه‌داشتن هموگلوبین بیمار بالایg/dL 10 است، برای بیمارانی که تحت عمل جراحی قلب قرار دارند، مقدار هموگلوبین کمتراز g/dL 8 را به عنوان مقدار آستانه برای تزریق گلبول قرمز توصیه می‌کند(2). در مطالعه‌ای که میکوییلینو و همکاران در سال 2020 برای بررسی تعیین مقدار آستانه هموگلوبین برای تزریق گلبول قرمز در یک بیمارستان دانشگاهی انجام دادند، میانگین هموگلوبین قبل از تزریق در بیماران تحت جراحی قلب g/dL 8/7 بود(19). در مطالعه حاضر، میانگین هموگلوبین قبل از تزریق گلبول قرمزg/dL 3/1± 3/10 بود که علاوه بر آن که در مقایسه با مطالعه میکوییلینو بالاتر است، نشان‌دهنده آن است که آستانه هموگلوبین برای تزریق گلبول قرمز در مرکز قلب شهید رجایی با مقدار توصیه شده انجمن بانک‌های خون آمریکا نیز اختلاف قابل توجهی دارد. اگر چه در مرکز آموزشی درمانی قلب شهید رجایی، اکثر جراحان قلب هموگلوبین g/dL 8 را مقدار آستانه برای تزریق فرآورده در بیماران کم خطر در نظر می‌گیرند اما برخی از پزشکان این مرکز به طور سنتی و روتین سطح بالاتر هموگلوبین را در تزریق گلبول قرمز ترجیح می‌دهند. نتایج یک مطالعه متا آنالیز انجام شده در سال 2018 در 8886 بیمار تحت جراحی قلب نشان می‌دهد که تزریق خون سختگیرانه به اندازه تزریق خون آزادانه مؤثر و ایمن است. بر اساس این مطالعه، میزان مرگ و میر 30 روزه و عوارض بیماران در بیمارانی که تزریق خون سختگیرانه داشتند در مقایسه با بیمارانی که تزریق خون آزادانه داشتند تفاوتی وجود نداشت(20). به نظر می‌رسد که عدم پیروی از دستورالعمل‌های توصیه شده و نبود دستورالعمل یکسان انتقال خون موجب تنوع در عملکرد پزشکان مرکز مورد مطالعه، در تصمیم‌گیری برای تزریق فرآورده گلبول قرمز شده است.
ترس از عدم دسترسی بـه مـیزان کـافی خـون در طـی عمل جراحی و عدم استفاده از الگوی حداکثر درخواســت خون برای جراحی(MSBOS ؛ Maximum Surgical Blood Ordering Schedule)، از دلایل درخواست رزرو بالای خون قبل از عمل است(21). نسبت C/T که نسبت خون کراس‌مچ شده به خون تزریق شده در بیماران را مشخص می‌کند، یک شاخص معرفی شده برای ارزیابی وضعیت مصرف کیسه‌های خون در مراکز بیمارستانی است، که نسبت قابل قبول آن برابر 5/2 می‌باشد(22). در مطالعه حاضر از مجموع 749 واحد RBC رزرو شده قبل از جراحی، تعداد 256 واحد(34%) در اتاق عمل مورد استفاده قرار گرفت. نسبت خون کراس مچ شده به تزریق شده برابر 9/2 بود که اندکی از میزان قابل قبول بالاتر است. مطالعه‌های مختلفی در بیمارستان‌های مختلف کشور به منظور بررسی نسبت C/T انجام شده است که نتایج متفاوتی را نشان می‌دهد. در مطالعه نجف‌زاده و همکاران در سال 2017 که در بیمارستان ولیعصر بیرجند صورت گرفت، نسبت کراس‌مچ به تزریق خون در همه بخش‌ها محاسبه گردید. نسبت C/T در مجموع 35/1 به دست آمد و بیشترین میزان C/T در بین بخش‌های بیمارستان متعلق به بخش جراحی قلب و برابر 13/2 بود. از دلایل مطلوب بودن نسبت درخواست به مصرف خون در این مطالعه به مواردی چون استقرار سیستم هموویژیلانس، برگزاری کارگاه‌های آموزشی هموویژیلانس، تعامل مطلوب بانک خون بیمارستان با پایگاه انتقال خون استان خراسان جنوبی و برگزاری منظم جلسات کمیته انتقال خون بیمارستانی اشاره شده بود(23).
نتایج مطالعه نیک‌پور و همکاران در سه بیمارستان آموزشی کرمان نیز شاخص کلی 33/1 را نشان داد که نسبت مطلوبی است. با وجود آن که در مطالعه مذکور به مقایسه‌های متعدد بین مطالعه‌های مشابه پرداخته شده است، نویسندگان به دلایل مطلوب بودن نسبت C/T در سه بیمارستان مذکور اشاره نکرده‌اند(24).
کسراییان و همکاران نیز در مطالعه خود نسبت C/T را در 23 بیمارستان شهر شیراز در ماه های آذر و دی سال‌های 95 و 96 بررسی و مقایسه کردند. نتایج بررسی آنان کاهش نسبتC/T را از 36/2 به 6/1 نشان داد. نویسندگان، استقرار MSBOS را دلیل اصلی این کاهش عنوان کردند
(25). در مجموع به نظر می‌رسد در پیش گرفتن هر کدام از استراتژی‌های ذکر شده، در کاهش نسبت C/T در بیمارستان شهید رجایی نیز می‌تواند مؤثر باشد.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میزان انتقال خون در مرکز مورد مطالعه بالا است. به نظر می‌رسد عدم پیروی از دستورالعمل‌های انتقال خون سختگیرانه و عملکردهای متفاوت پزشکان این مرکز در رابطه با آستانه هموگلوبین در تزریق خون، هم چنین تعداد قابل توجه بیماران کم خون قبل از عمل، از عوامل مهم تاثیرگذار در این موضوع باشد. پیروی از راهنماهای بالینی توصیه شده در انتقال خون، تهیه و اجرای دستورالعمل اصلاح کم خونی قبل از عمل در کنار استفاده از MSBOS در این مرکز توصیه می‌شود.
تشکر و قدردانی
این مطالعه با کد اخلاق IR.TMI.REC1397.041 در کمیته اخلاق مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون پذیرفته شده است.
متن کامل: (1345 مشاهده)
عملکردهای حاکم بر انتقال خون در جراحی قلب در بیمارستان قلب
شهید رجایی تهران
الهام خلف عادلی1، علی‌اکبر پورفتح‌اله2، سید مصطفی علوی3، مهرناز عبدالعلیان4
چکیده
سابقه و هدف
با توجه به تنوع بالا در میزان مصرف خون در مراکز درمانی مختلف، مطالعه عملکردهای حاکم بر انتقال خون در مراکز بیمارستانی می‌تواند بر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی بیمارستان‌ها درخصوص مدیریت صحیح مصرف فرآوردههای خون مؤثر باشد. مطالعه حاضر به منظور بررسی عملکردهای حاکم بر انتقال خون در بیمارستان قلب شهید رجائی تهران انجام شد.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه مقطعی و آینده‌نگر، 399 بیمار بزرگسال تحت عمل جراحی قلب در مرکز قلب شهید رجائی تهران از بهمن ماه 1396 تا تیر ماه 1397 مورد مطالعه قرار گرفتند. اطلاعات مربوط به میزان خون رزرو شده، مصرف فرآوردههای خونی و فراوانی بیماران دارای انتقال خون مثبت و با توجه به نوع عمل، مقایسه گردید. جهت تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری کای‌اسکوئر، آنالیز واریانس یک‌طرفه و نرم‌افزار SPSS 23 IBM استفاده شد.
یافته‌ها
فراوانی انتقال خون در جمعیت مورد مطالعه برابر 71% (282) بود. 65% (259) RBC ، 21% (83) FFP و 18% بیمار (71) پلاکت دریافت کرده‌اند. از 749 واحد RBC رزرو شده، 256 واحد(34%) برای بیماران استفاده شد. 25% از بیماران قبل از عمل کم خون بودند و میانگین هموگلوبین قبل از تزریق g/dL RBC 3/1 ± 3/10 بود. اختلاف معناداری بر اساس نوع جراحی در تعداد بیماران دارای انتقال خون و واحدهای خون مصرف شده وجود نداشت.
نتیجه گیری
با توجه به بالا بودن میزان انتقال خون در این مرکز، پیروی از دستورالعمل‌های انتقال خون سختگیرانه در رابطه با آستانه هموگلوبین و تهیه و اجرای دستورالعمل اصلاح کم خونی قبل از عمل و MSBOS توصیه می‌شود.
کلمات کلیدی: جراحی قلب و عروق، انتقال خون، بیمارستان‌ها
تاریخ دریافت: 31/3/99
تاریخ پذیرش: 25/5/99
1- مؤلف مسئول: PhD هماتولوژی آزمایشگاهی و بانک خون ـ استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 1157-14665
2- PhD ایمونولوژی ـ استاد دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس ـ تهران ـ ایران
3- فلوشیپ بیهوشی قلب ـ دانشیار مرکز تحقیقاتی درمانی شهید رجایی ـ دانشگاه علوم پزشکی ایران ـ تهران ـ ایران
4- دانشجوی کارشناسی ارشد هماتولوژی آزمایشگاهی و بانک خون ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران
شهید رجایی تهران
الهام خلف عادلی1، علی‌اکبر پورفتح‌اله2، سید مصطفی علوی3، مهرناز عبدالعلیان4
چکیده
سابقه و هدف
با توجه به تنوع بالا در میزان مصرف خون در مراکز درمانی مختلف، مطالعه عملکردهای حاکم بر انتقال خون در مراکز بیمارستانی می‌تواند بر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی بیمارستان‌ها درخصوص مدیریت صحیح مصرف فرآوردههای خون مؤثر باشد. مطالعه حاضر به منظور بررسی عملکردهای حاکم بر انتقال خون در بیمارستان قلب شهید رجائی تهران انجام شد.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه مقطعی و آینده‌نگر، 399 بیمار بزرگسال تحت عمل جراحی قلب در مرکز قلب شهید رجائی تهران از بهمن ماه 1396 تا تیر ماه 1397 مورد مطالعه قرار گرفتند. اطلاعات مربوط به میزان خون رزرو شده، مصرف فرآوردههای خونی و فراوانی بیماران دارای انتقال خون مثبت و با توجه به نوع عمل، مقایسه گردید. جهت تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری کای‌اسکوئر، آنالیز واریانس یک‌طرفه و نرم‌افزار SPSS 23 IBM استفاده شد.
یافته‌ها
فراوانی انتقال خون در جمعیت مورد مطالعه برابر 71% (282) بود. 65% (259) RBC ، 21% (83) FFP و 18% بیمار (71) پلاکت دریافت کرده‌اند. از 749 واحد RBC رزرو شده، 256 واحد(34%) برای بیماران استفاده شد. 25% از بیماران قبل از عمل کم خون بودند و میانگین هموگلوبین قبل از تزریق g/dL RBC 3/1 ± 3/10 بود. اختلاف معناداری بر اساس نوع جراحی در تعداد بیماران دارای انتقال خون و واحدهای خون مصرف شده وجود نداشت.
نتیجه گیری
با توجه به بالا بودن میزان انتقال خون در این مرکز، پیروی از دستورالعمل‌های انتقال خون سختگیرانه در رابطه با آستانه هموگلوبین و تهیه و اجرای دستورالعمل اصلاح کم خونی قبل از عمل و MSBOS توصیه می‌شود.
کلمات کلیدی: جراحی قلب و عروق، انتقال خون، بیمارستان‌ها
تاریخ دریافت: 31/3/99
تاریخ پذیرش: 25/5/99
1- مؤلف مسئول: PhD هماتولوژی آزمایشگاهی و بانک خون ـ استادیار مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران ـ صندوق پستی: 1157-14665
2- PhD ایمونولوژی ـ استاد دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس ـ تهران ـ ایران
3- فلوشیپ بیهوشی قلب ـ دانشیار مرکز تحقیقاتی درمانی شهید رجایی ـ دانشگاه علوم پزشکی ایران ـ تهران ـ ایران
4- دانشجوی کارشناسی ارشد هماتولوژی آزمایشگاهی و بانک خون ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون ـ تهران ـ ایران
مقدمه
از سال 1818 که اولین انتقال خون از انسان به انسان انجام شد، تا به امروز همواره انتقال خون به عنوان یک روش درمانی نجات‌بخش مورد توجه پزشکان بوده است(1). سالانه بیش از 100 میلیون واحد خون و فرآوردههای آن در سراسر دنیا جمع‌آوری می‌شود که در حدود 20%-10% آن‌ها در جراحی‌های قلب مورد استفاده قرار می‌گیرند(3، 2). رقیق شدن خون و خطر بالای خونریزی ناشی از تروما و کواگولوپاتی در حین عمل، نیاز به انتقال خون را در بیماران تحت جراحی قلب افزایش می‌دهد، به طوری که بیشتر از 30% این بیماران در حین عمل و یا پس از آن، خون و فرآوردههای آن را دریافت می‌کنند(5، 4). با این وجود این درمان نجات‌بخش بی‌خطر نبوده و با خطراتی هم‌چون گرانباری گردش خون، آسیب حاد ریوی مرتبط با تزریق خون، واکنش‌های همولیتیک، انتقال عفونت و غیره همراه است که موجب افزایش طول مدت بستری در بیمارستان، میزان مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی در بیماران می‌شود(6).
نتایج مطالعه‌های مختلف از مصرف خون، اگرچه همگی نشان‌دهنده استفاده قابل توجه از خون و فرآوردههای آن در بیماران تحت جراحی قلب است، تنوع بالایی را در عملکردهای مرتبط با انتقال خون شامل تفاوت قابل توجه در شیوع انتقال خون و میزان مصرف خون و فرآوردههای آن در مراکز درمانی نشان می‌دهد. شیوع انتقال خون در جراحی قلب تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله مهارت جراح، کم خونی قبل از عمل، آستانه هموگلوبین برای تزریق خون و نوع جراحی از 90%-40% در مراکز مختلف درمانی متغیر است. بر اساس نتایج مختلف، تزریق بخش قابل توجهی از فرآوردههای خون نابه‌جا بوده و از هیچ دستورالعملی پیروی نمی‌کند(9-7). مطالعه عملکردهای حاکم بر انتقال خون در مراکز بیمارستانی می‌تواند در اتخاذ سیاست‌های اجرایی درخصوص مدیریت صحیح مصرف خون و فرآوردههای آن نقش به‌سزایی داشته باشد(10). در مطالعه حاضر، عملکردهای حاکم بر انتقال خون در بزرگ‌ترین مرکز جراحی قلب ایران، بیمارستان قلـب شهیـد رجائـی، در طـی سال‌هـای 1397-
1396 مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه مقطعی و آینده نگر، تعداد 399 بیمار بزرگسال که در مرکز آموزشی درمانی تحقیقاتی قلب شهید رجائی از بهمن ماه سال 1396 تا تیر ماه سال 1397 توسط جراحان مرکز تحت عمل جراحی قلب قرار گرفتند، مطالعه شدند. بیمارانی که تحت جراحی قلب اورژانسی قرار گرفتند از مطالعه خارج شدند. مشخصات بالینی و نتایج آزمایش‌های بیماران با استفاده از اطلاعات مندرج در پرونده بیماران استخراج گردید. بر اساس راهنمـای سـازمان جهانی بهداشت، بیماران مرد با سطح هموگلـوبین قبـل از عمل کمتر از g/dL 13 و بیماران زن با سـطح هموگلـوبین کمتر از g/dL 12 کم‌خون در نظر گرفته شدند.
اطلاعات مربوط به میزان خون رزرو شده قبل از عمل و هم چنین مصرف خــون و فرآورده‌ها در اتاق عمل و ICU ثبت گردید. تعداد واحدها بر اساس شمارش تعداد کیسه مشخص شد. فراوانی بیماران دارای انتقال خون(بیمارانی که حداقل یک واحد فرآورده خون دریافت کردند) به تفکیک فرآورده(گلبول قرمز فشرده، پلاسما، پلاکت) در اتاق عمل و ICU مشخص گردید. تعداد بیماران دارای انتقال خون و میانگین تعداد واحدهای مصرف شده گلبول قرمز فشرده، پلاسما و پلاکت با در نظر گرفتن نوع عمل جراحی به تفکیک بای‌پس عروق (CABG ؛ Coronary Artery Bypass Grafting) و بای‌پس + تعویض دریچه(Valve ؛ CABG + Valve) با یکدیگر مقایسه شد. اطلاعات جمع‌آوری شده در نرم‌افزار SPSS 23 IBMثبت و تجزیه و تحلیل گردید. داده‌های اسمی به صورت درصد (تعداد مطلـق) و داده‌های عددی به صورت میانگین ± انحراف معیار گزارش شد. جهـت تحلیـل داده‌ها از کای‌اسکوئرو آزمون واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون اسـتفاده گردیـد. مقدار p کمتر از 05/0 معنا‌دار در‌نظر گرفته شد.
یافته‌ها
اطلاعات 399 بیمار تحت جراحی قلب که از بهمن ماه
سـال 1396 تـا تیـر مـاه 1397 در بیمارستـان قلـب شهید
رجائی تهران تحت جراحی قلب قرار گرفتند، جمع‌آوری شد. از مجموع بیماران وارد شده به مطالعه، 262 نفر (7/65%) مرد و 137 نفر(3/34%) زن بودند. 272 بیمار (2/68%) تحت عمل جراحی CABG، 106 بیمار(6/26%) تحت عمل جراحی تعویض دریچه و 21 بیمار(3/5%) تحت عمل جراحی هم‌زمان تعویض دریچه و CABG قرار داشتند. میانگین هموگلوبین قبل از عمل بیماران g/dL 7/1 ± 4/13 بود و تعداد 99 نفر(25%) از بیماران قبل از شروع عمل جراحی کم‌خون بودند(جدول 1).
جدول 1: مشخصات بالینی و نتایج آزمایش‌های قبل از عمل بیماران
برای بیماران قبل از عمل جراحی در مجموع تعداد 749 واحد فرآورده RBC رزرو شده بود که تعداد 256 واحد RBC (34%) برای بیماران مورد استفاده قرار گرفت. کمترین تعداد واحد رزرو شده صفر واحد، بیشترین آن 4 واحد و نسبت C/T (Cross matched/Transfused) برابر 9/2 بود. آنالیز داده‌ها فراوانی انتقال خون را در جمعیت مورد مطالعه برابر71% (282 بیمار) نشان داد. 259 نفر(65%) از بیماران فرآورده RBC، 83 بیمار (21%) فرآورده (Fresh Frozen Plasma) FFP، و 71 بیمار (18%) فرآورده پلاکت را در حین عمل و بعد از آن دریافت کردند(جدول 2). بررسی نتایج آنالیز ضریب همبستگی درخصوص ارتباط آزمایش‌های قبل از عمل با تزریق فرآورده‌ها، نشان داد که بین هموگلوبین قبل از عمل و تزریق فرآورده RBC ارتباط متوسط وجود دارد(001/0 p<، 4/0 - R=). میانگین هموگلوبین قبل از تزریق گلبول قرمز g/dL 3/1 ± 3/10 بود. مقایسه تعداد بیماران دارای انتقال خون و هم‌چنین میانگین تعداد واحدهای مصرف شده RBC، FFP و پلاکت، اختلاف معناداری را براساس نوع جراحی نشان نداد(جدول 3).
جدول 2: فراوانی بیماران دارای انتقال خون به تفکیک فرآورده در اتاق عمل و ICU . نتایج به صورت(درصد) تعداد مطلق نشان داده شده است.
جدول 3: مقایسه تعداد بیماران دارای انتقال خون و میانگین تعداد واحدهای مصرف شده RBC ، FFP و پلاکت بر اساس نوع عمل
بحث
مطالعه حاضرنشان داد که 71% از بیماران تحت جراحی قلب در مرکز مورد مطالعه در بازه زمانی مورد مطالعه، خون و فرآوردههای آن را در حین عمل و پس از آن دریافت کردند. بیشترین میزان انتقال خون، مربوط به فرآورده RBC و کمترین آن مربوط به فرآورده پلاکت بود. مقایسه بین درصد بیماران دارای انتقال خون و میانگین واحدهای خون و فرآورده مصرف شده با در نظر گرفتن نوع عمل جراحی، اختلاف معناداری را نشان نداد. 25% از بیماران قبل از عمل کم‌خون بودند و میانگین هموگلوبین قبل از تزریق خون به بیمارانg/dL 3/1± 3/10 بود.
بر اساس مطالعه‌های انجام شده، میزان مصرف خون و فرآوردههای آن در مراکز درمانی مختلف در بیماران تحت جراحی قلب سراسر دنیا و حتی مراکز درمانی یک کشور متغیر می‌باشد. مهم‌ترین دلیل این تفاوت، تنوع در عملکردهای بالینی مرتبط با انتقال خون در مراکز بیمارستانی است. در سال2007، سیندر و همکاران به منظور بررسی عملکردهای حاکم بر انتقال خون در بیماران تحت جراحی قلب، مطالعه‌ای را در 70 مرکز بیمارستانی در 16 کشور انجام دادند. بر اساس نتایج این مطالعه، فراوانی انتقال خون در بیماران این مراکز بسیار متغیر بود؛ به طوری که فراوانی تزریق گلبول قرمز در حین عمل جراحی از 100%-9% و بعد از عمل جراحی از 87%-25% گزارش گردید(7). در مطالعه حاضر در مجموع 71% از بیماران خون و یا فرآوردههای آن را دریافت کردند که این میزان در اتاق عمل 43% و در ICU، 54% بود. در مطالعه‌ای که توسط قویدل و همکاران در سال 2014 در مرکز قلب و عروق شهید رجائی تهران با هدف بررسی عملکردهای حاکم بر انتقال خون صورت گرفت، در حدود 97% از بیماران در حین عمل و یا ICU ، گلبول قرمز و یا پلاسما دریافت کرده بودند. نتایج مطالعه حاضر در مقایسه با مطالعه ایشان، نشان‌دهنده کاهش فراوانی دریافت‌کنندگان خون و فرآوردههای آن در بیمارستان شهید رجایی است. قویدل و همکاران در مطالعه خود گزارش کردند اغلب بیماران تحت جراحی قلب در ICU ، تحت تزریق خون با فرآورده گلبول قرمز قرار گرفتند و نزدیک به نیمی ازآن‌ها هیچ واحد گلبول قرمزی در اتاق عمل دریافت نکردند. در مطالعه حاضر نیز همسو با مطالعه قویدل، تعداد قابل توجهی از بیماران(نزدیک به نیمی از بیماران) در ICU فرآورده گلبول قرمز را دریافت کردند(11). در توضیح علت متغیر بودن میزان مصرف خون و فرآوردههای آن، می‌توان به دلایلی مانند تفاوت‌های فردی بیماران از قبیل سن، کم خونی قبل از عمل جراحی، استفاده از داروهای ضد انعقادی و آنتی پلاکتی، مهارت جراح، نوع جراحی، استفاده از روش بازیافت خون در حین جراحی و عدم استفاده پزشکان از دستورالعمل یکسان در تزریق خون اشاره کرد(8).
سطح هموگلوبین قبـل از عمـل در بسیاری از مطالعه‌ها بـه عنـوان یـک عامل مهم در پیش‌بینی نیاز به انتقال خون در بیماران مطرح شده است. نتایج مطالعه حاضر نیز نشان می‌دهد که بین هموگلوبین قبل از عمل و تزریق فرآورده RBC ، ارتباط متوسط وجود دارد. البته باید توجه داشت که در این مطالعه مقدار حجم فرآورده بر اساس تعداد کیسه محاسبه شده است و در مطالعه‌های مرتبط آتی می‌توان از مدل‌های رگرسیون پواسن برای بررسی ارتباط دقیق عوامل مختلف با تزریق گلبول قرمز استفاده کرد.
نتایج مطالعه شهبازی و همکاران که در بیمارستان شهید مدرس تهران در بیماران تحت جراحی قلب صورت گرفت، ارتباط معناداری را بین مقدار هموگلوبین و میزان مصرف گلبول قرمز فشرده، نشان داد. به‌طوری که هموگلوبین کمتر از g/dL11 با افزایش میزان مصرف گلبول قرمز فشرده در بیماران تحت جراحی قلب مرتبط بود(12). در مطالعه قویدل و همکاران نیز که پیشتر اشاره شد، اگر چه درصد بیماران کم‌خون قبل از عمل جراحی، عنوان نشده بود، تعداد بالای بیماران کم خون به ویژه بیماران زن(با میانگین هموگلوبین mg/dL 2 ± 6/11) به عنوان یکی از دلایل احتمالی بالابودن میزان انتقال خون در بیماران تحت عمل در بیمارستان مذکور مطرح شد(11). در مطالعه‌های متعددی، کم خونی قبل ازعمل به عنوان یک فاکتور خطر برای پیامدهای بالینی ضعیف پس از عمل جراحی معرفی شده است(15-13). در مطالعه خلف عادلی و همکاران که با هدف بررسی فراوانی کم‌خونی قبل از عمل در بیماران تحت عمل جراحی قلب انجام شد، 29% از بیماران کم‌خون بودند و ارتباط معناداری بین کم‌خونی قبل از عمل جراحی و میزان انتقال خون مشاهده شد(16). در مطالعه حاضر میانگین هموگلوبین قبل از عمل بیمارانg/dL 7/1 ± 4/13 بود و 25% از بیماران، کم‌خون بودند. همسو با نتایج مطالعه حاضر، میسلی و اسکات در مطالعه‌هـای جداگانـه خود درصد بیماران آنمیک را قبل از
عمل جراحی قلب 24% گزارش کردند(17، 14).
نتایج برخی مطالعه‌ها نشـان مـی‌دهد کـه بیـن مصـرف
فرآورده گلبول قرمز و نوع عمل جراحی ارتباط وجود دارد. موسکویتز و همکاران در مطالعه خود جراحی‌های ترکیبی کرونر- دریچه را یکی از فاکتورهای پیش‌بینی نیاز به تزریق خون عنوان کردند(18). شهبازی و همکاران نیز بیشترین فرآورده گلبول قرمز مصرف شده را، در عمل جراحی هم‌زمان CABG با تعویض دریچه آئورت گزارش کردند(12). با این وجود در مطالعه حاضر فراوانی انتقال خون و هم‌چنین میانگین واحدهای خون تزریق شده در سه نوع عمل جراحی قلب مورد مطالعه اختلاف معناداری نداشت. تفاوت زمانی و مکانی انجام مطالعه‌ها که بر ایجاد تفاوت در عملکردهای بالینی مرتبط با انتقال خون مذکور اثرگذار است، می‌تواند در این عدم همسویی نقش داشته باشد، به طوری که در مطالعه شهبازی و همکاران که در سال 94 در بیمارستان شهید مدرس تهران انجام شده است، میانگین واحد خون مصرفی 2/3 کیسه و در بیماران تحت جراحی کرونر- دریچه، 3/3 کیسه گزارش شد(12). در حالی که در مطالعه حاضر که در فاصله سال‌های 97- 96 در بیمارستان شهید رجایی انجام شده است، میانگین واحد خون مصرف شده به ازای هر بیمار 3/1 ± 3/1 و در جراحی کرونر- دریچه، 2/1 ± 5/1 بود.
انجمن بانک‌های خون آمریکا (American Association of Blood Banks : AAAB) در مقایسه با قانون 10/30 که بر مبنای نگه‌داشتن هموگلوبین بیمار بالایg/dL 10 است، برای بیمارانی که تحت عمل جراحی قلب قرار دارند، مقدار هموگلوبین کمتراز g/dL 8 را به عنوان مقدار آستانه برای تزریق گلبول قرمز توصیه می‌کند(2). در مطالعه‌ای که میکوییلینو و همکاران در سال 2020 برای بررسی تعیین مقدار آستانه هموگلوبین برای تزریق گلبول قرمز در یک بیمارستان دانشگاهی انجام دادند، میانگین هموگلوبین قبل از تزریق در بیماران تحت جراحی قلب g/dL 8/7 بود(19). در مطالعه حاضر، میانگین هموگلوبین قبل از تزریق گلبول قرمزg/dL 3/1± 3/10 بود که علاوه بر آن که در مقایسه با مطالعه میکوییلینو بالاتر است، نشان‌دهنده آن است که آستانه هموگلوبین برای تزریق گلبول قرمز در مرکز قلب شهید رجایی با مقدار توصیه شده انجمن بانک‌های خون آمریکا نیز اختلاف قابل توجهی دارد. اگر چه در مرکز آموزشی درمانی قلب شهید رجایی، اکثر جراحان قلب هموگلوبین g/dL 8 را مقدار آستانه برای تزریق فرآورده در بیماران کم خطر در نظر می‌گیرند اما برخی از پزشکان این مرکز به طور سنتی و روتین سطح بالاتر هموگلوبین را در تزریق گلبول قرمز ترجیح می‌دهند. نتایج یک مطالعه متا آنالیز انجام شده در سال 2018 در 8886 بیمار تحت جراحی قلب نشان می‌دهد که تزریق خون سختگیرانه به اندازه تزریق خون آزادانه مؤثر و ایمن است. بر اساس این مطالعه، میزان مرگ و میر 30 روزه و عوارض بیماران در بیمارانی که تزریق خون سختگیرانه داشتند در مقایسه با بیمارانی که تزریق خون آزادانه داشتند تفاوتی وجود نداشت(20). به نظر می‌رسد که عدم پیروی از دستورالعمل‌های توصیه شده و نبود دستورالعمل یکسان انتقال خون موجب تنوع در عملکرد پزشکان مرکز مورد مطالعه، در تصمیم‌گیری برای تزریق فرآورده گلبول قرمز شده است.
ترس از عدم دسترسی بـه مـیزان کـافی خـون در طـی عمل جراحی و عدم استفاده از الگوی حداکثر درخواســت خون برای جراحی(MSBOS ؛ Maximum Surgical Blood Ordering Schedule)، از دلایل درخواست رزرو بالای خون قبل از عمل است(21). نسبت C/T که نسبت خون کراس‌مچ شده به خون تزریق شده در بیماران را مشخص می‌کند، یک شاخص معرفی شده برای ارزیابی وضعیت مصرف کیسه‌های خون در مراکز بیمارستانی است، که نسبت قابل قبول آن برابر 5/2 می‌باشد(22). در مطالعه حاضر از مجموع 749 واحد RBC رزرو شده قبل از جراحی، تعداد 256 واحد(34%) در اتاق عمل مورد استفاده قرار گرفت. نسبت خون کراس مچ شده به تزریق شده برابر 9/2 بود که اندکی از میزان قابل قبول بالاتر است. مطالعه‌های مختلفی در بیمارستان‌های مختلف کشور به منظور بررسی نسبت C/T انجام شده است که نتایج متفاوتی را نشان می‌دهد. در مطالعه نجف‌زاده و همکاران در سال 2017 که در بیمارستان ولیعصر بیرجند صورت گرفت، نسبت کراس‌مچ به تزریق خون در همه بخش‌ها محاسبه گردید. نسبت C/T در مجموع 35/1 به دست آمد و بیشترین میزان C/T در بین بخش‌های بیمارستان متعلق به بخش جراحی قلب و برابر 13/2 بود. از دلایل مطلوب بودن نسبت درخواست به مصرف خون در این مطالعه به مواردی چون استقرار سیستم هموویژیلانس، برگزاری کارگاه‌های آموزشی هموویژیلانس، تعامل مطلوب بانک خون بیمارستان با پایگاه انتقال خون استان خراسان جنوبی و برگزاری منظم جلسات کمیته انتقال خون بیمارستانی اشاره شده بود(23).
نتایج مطالعه نیک‌پور و همکاران در سه بیمارستان آموزشی کرمان نیز شاخص کلی 33/1 را نشان داد که نسبت مطلوبی است. با وجود آن که در مطالعه مذکور به مقایسه‌های متعدد بین مطالعه‌های مشابه پرداخته شده است، نویسندگان به دلایل مطلوب بودن نسبت C/T در سه بیمارستان مذکور اشاره نکرده‌اند(24).
کسراییان و همکاران نیز در مطالعه خود نسبت C/T را در 23 بیمارستان شهر شیراز در ماه های آذر و دی سال‌های 95 و 96 بررسی و مقایسه کردند. نتایج بررسی آنان کاهش نسبتC/T را از 36/2 به 6/1 نشان داد. نویسندگان، استقرار MSBOS را دلیل اصلی این کاهش عنوان کردند
(25). در مجموع به نظر می‌رسد در پیش گرفتن هر کدام از استراتژی‌های ذکر شده، در کاهش نسبت C/T در بیمارستان شهید رجایی نیز می‌تواند مؤثر باشد.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میزان انتقال خون در مرکز مورد مطالعه بالا است. به نظر می‌رسد عدم پیروی از دستورالعمل‌های انتقال خون سختگیرانه و عملکردهای متفاوت پزشکان این مرکز در رابطه با آستانه هموگلوبین در تزریق خون، هم چنین تعداد قابل توجه بیماران کم خون قبل از عمل، از عوامل مهم تاثیرگذار در این موضوع باشد. پیروی از راهنماهای بالینی توصیه شده در انتقال خون، تهیه و اجرای دستورالعمل اصلاح کم خونی قبل از عمل در کنار استفاده از MSBOS در این مرکز توصیه می‌شود.
تشکر و قدردانی
این مطالعه با کد اخلاق IR.TMI.REC1397.041 در کمیته اخلاق مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون پذیرفته شده است.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
