تاثیر ژل پلاکتی اتولوگ در ترمیم زخم‌های لیشمانیوز جلدی

شادمند, عنایت اله; صلح جو, کاووس; هاشمی طیر, اکبر

[صفحه اصلی ]

[Archive] [ English ]

Scientific Journal of Iran Blood Transfus Organ

بخش‌های اصلی

مؤسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون

فرم تعهد نامه (الزامی)

اخلاق و مجوزها

جستجو درتارنما

دریافت اطلاعات تارنما

بانک تخصصی مقالات پزشکی

نمایه ها

https://vlibrary.emro.who.int/journals_search/?skeyword=the+scientific+journal+of+iranian+blood+transfusion+organization&country=&subject=&indexing_status=&country_group=&so

جلد 16، شماره 2 - ( تابستان 1398 )

جلد 16 شماره 2 صفحات 123-116

برگشت به فهرست نسخه ها

تاثیر ژل پلاکتی اتولوگ در ترمیم زخم‌های لیشمانیوز جلدی

عنایت اله شادمند

، کاووس صلح جو

، اکبر هاشمی طیر

استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جهرم

واژه‌های کلیدی: کلمات کلیدی: پلاکت‌ها، فاکتورهای رشد، لیشمانیوز، ترمیم زخم

متن کامل [PDF 438 kb] (984 دریافت) | چکیده (HTML) (3036 مشاهده)

نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: طب انتقال خون
انتشار: 1398/4/24

متن کامل: (1702 مشاهده)

تاثیر ژل پلاکتی اتولوگ در ترمیم زخم‌های لیشمانیوز جلدی

عنایت‌اله شادمند¹، کاووس صلح‌جو²، اکبر هاشمی طیر³

چکیده
سابقه و هدف
ژل پلاکتی غنی از فاکتورهای رشد با ماهیت ترمیمی می‌باشد و در اکثر جراحی‌ها برای درمان انواع نقائص بافتی استفاده می‌شود. در این مطالعه تاثیر ژل پلاکتی اتولوگ در ترمیم زخم‌های لیشمانیوز جلدی مورد ارزیابی قرار گرفت.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه کارآزمایی بالینی، 15 بیمار مبتلا به لیشمانیوز جلدی به طور تصادفی وارد مطالعه شدند و به مدت ۲ ماه مورد ارزیابی قرار گرفتند. بیماران دارای بیش از یک زخم جلدی بودند که یکی از زخم‌ها به عنوان کنترل و دیگری را به عنوان مداخله مورد بررسی قرار دادیم. گروه کنترل تحت درمان روتین گلوکانتیم قرار گرفته و گروه مداخله علاوه بر درمان معمول، فرآورده ژل پلاکتی را نیز دریافت نمودند. ژل پلاکتی به صورت هفته‌ای یک بار و تا حداکثر 7 بار در محل زخم مورد استفاده قرار گرفت. اساس پاسخ به درمان به صورت تشکیل نسج گرانولاسیون قابل مشاهده توسط پزشک معالج و اپیتلیزاسیون بود.
یافته‌ها
استفاده از ژل پلاکتی اتولوگ در زخم‌های گروه مداخله، در 66% موارد با بهبودی کامل و سریع‌تر زخم همراه بود و 34% زخم‌ها نیز بهبودی نسبی داشتند. در طول ۲ ماه ارزیابی، هیچ کدام از زخم‌های گروه کنترل با بهبودی کامل همراه نبود. در گروه مداخله، میانگین مساحت زخم در هفته اول 9/148 ± 6/160 میلی‌متر مربع و در هفته هشتم به میزان 6/121 ± 9/86 میلی‌مترمربع رسید که این تغییر نزولی از نظر آماری معنادار بود (001/0>p).
نتیجه گیری
ژل پلاکتی می تواند در ترمیم زخم و رفع اسکار زخم‌های ناشی از لیشمانیوز جلدی مؤثر باشد.
کلمات کلیدی: پلاکت‌ها، فاکتورهای رشد، لیشمانیوز، ترمیم زخم

تاریخ دریافت: 31/1/98
تاریخ پذیرش: 12/3/98

1- کارشناس ارشد انگل‌شناسی ـ دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جهرم ـ جهرم ـ ایران
2- PhD انگل‌شناسی ـ دانشیار دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جهرم ـ جهرم ـ ایران
3- مؤلف مسئول: PhD هماتولوژی ـ استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جهرم ـ جهرم ـ ایران ـ کد پستی: 74148046199

مقدمه ‌
    لیشمانیوز، بیماری تک یاخته‌ای منتقل شونده از طریق نیش پشه خاکی ماده است(1). ایران یکی از شایع‌ترین کانون‌های لیشمانیوز جلدی است و استان‌های ایلام، فارس، خراسان رضوی و اصفهان به ترتیب بیشترین شیوع را دارند. ارگانیسم‌های ایجادکننده بیماری لیشمانیوز در ایران، لیشمانیا ماژور و لیشمانیا تروپیکا می‌باشند که نوع ماژور، بیشترین موارد بیماری را در ایران ایجاد می‌کند(2). لیشمانیا ماژور عامل لیشمانیوز جلدی روستایی(نوع مرطوب) و لیشمانیا تروپیکا عامل لیشمانیوز جلدی شهری (نوع خشک) هستند. به علت سیر طولانی بیماری لیشمانیوز(در نوع شهری 3-6 ماه و در نوع روستایی 6-9 ماه) تحت عنوان سالک نیز شناخته می‌شود. لیشمانیوز جلدی بیماری خود محدود شونده می‌باشد که پس از بهبودی، اسکارهای به‌جا مانده از آن زیبایی فرد را برای همیشه تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. هم‌چنین زخم‌های حاصل از هر دو نوع لیشمانیوز ممکن است دچار عفونت‌های ثانویه شده و این موضوع درمان بیماری را طولانی‌تر می‌کند(3).
    در حال حاضر برای درمان لیشمانیوز جلدی از روش‌های فیزیکی(کرایوتراپی- لیزر درمانی- گرما درمانی)، داروهای موضعی(تزریق گلوکانتیم- امتین هیدروکلراید – زینک سولفات و استعمال پماد پارمومایسین)، داروهای سیستمیک(ترکیبات آنتی‌موان پنج ظرفیتی مگلومین آنتی‌مونات و سدیم استیبوگلوکونات) و یا به صورت ترکیبی از هر دو استفاده می‌گردد. علاوه بر عوارض جانبی مصرف داروهای ذکر شده و تهاجمی بودن روش تزریق دارو، به جا ماندن اسکار زخم یکی از مشکلاتی است که زیبایی ظاهری بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهد(3).
    ژل پلاکتی به عنوان یکی از محصولات نوین در درمان زخم، اولین بار دراوایل 1990 از محصولات جانبی پلاسمای غنی از پلاکت(PRP; Platelet Rich Plasma) تهیه شد. در واقع ژل پلاکتی، یک فرآورده بیولوژیک مشتق از پلاسمای واحد انسانی می‌باشد که از سه ترکیب اصلی پلاسمای غنی از پلاکت به همراه ترومبین و کلسیم تشکیل شده است. بعد از افزودن ترومبین و کلسیم به پلاسمای غنی از پلاکت‌، ژل چسبنده و ضخیمی شکل می‌گیرد که به طور موقت میزان بالایی از فاکتورهای رشد دخیل در مراحل اولیه ترمیم زخم را نسبت به حالت فیزیولوژیک فراهم می‌سازد(4). مهم‌ترین آن‌ها شامل فاکتور رشد مشتق از پلاکت‌ها(PDGF: Platelet Derived Growth Factor)، فاکتور رشد ترانسفورمینگ (TGFβ: Transforming Growth Factor)، فاکتور رشد اندوتلیال عروقی(VEGF: Vascular Endothelial Growth Factor)، فاکتور رشد اپیدرمال(EGF: Epidermal Growth Factor)، فاکتور رشد فیبروبلاستی(FGF: Fibroblastic Growth Factor) و فاکتور رشد شبه انسولین(IGF: Insulin like Growth Factor) هستند که به صورت سینرژیک تکثیر فیبروبلاست‌ها، رگ‌زایی، سنتز ماتریکس خارج سلولی و در نهایت ترمیم زخم را افزایش می‌دهند(6-4). ژل پلاکتی علاوه بر فاکتورهای رشد، حاوی گلبول‌های سفید و مواد فعال بیولوژیک نظیر سروتونین، کاتکول آمین‌ها و پروتئین‌های ضد میکروبی می‌باشد و این فرضیه وجود دارد که ژل پلاکتی می‌تواند در حذف پاتوژن‌های میکروبی مؤثر باشد(7). در این مطالعه کارآزمایی بالینی، تلاش گردید ضمن تهیه استریل ژل پلاکتی اتولوگ(Autologous)، تاثیر آن را در ترمیم و رفع اسکار زخم در مبتلایان به لیشمانیوز جلدی مورد ارزیابی قرار دهیم. لازم به ذکر است که مطالعه حاضر اولین پژوهش استفاده از ژل پلاکتی اتولوگ در درمان زخم سالک در جهان می‌باشد.

مواد و روش‌ها
انتخاب بیمار و نمونه‌گیری:
    در این مطالعه کارآزمایی بالینی، 15 بیمار مبتلا به لیشمانیوز جلدی و واجد شرایط به طور تصادفی وارد مطالعه شدند. جامعـه مـورد بررسی، بیماران مبتلا به لیشمانیوز جلدی مراجعـه‌کننـده بـه آزمایشگاه تخصصی شهید غفوری شهر جهرم در سال‌های 1397-1396 بودند. بعد از کسب رضایت‌نامه کتبی و به شرط طبیعی بودن آزمایش‌های غربالگری انعقادی، ]زمان پروترومبین (Prothrombin Time; PT) و زمان نسبی ترومبوپلاستین (Partial Thromboplastin Time; PTT)[، از بیماران میزان 10 میلی‌لیتر نمونه خون سیتراته گرفته شد. سن کمتر از 15 سال، حالت‌های هیپوولمیک(Hypovolemic) شدید، اختلالات کیفی و کمی پلاکتی، سپسیس و دیابت به عنوان شرایط خروج از مطالعه در نظر گرفته شد.

تهیه ژل پلاکتی اتولوگ:
    برای تهیه ژل پلاکتی اتولوگ در ابتدا پلاسمای غنی از پلاکت تهیه گردید. بدین صورت که نمونه خون با 1200 دور در دقیقه به مدت 10 دقیقه سانتریفوژ شده و پلاسمای رویی به همراه بافی‌کوت به لوله دیگری منتقل و مجدداً با 3000 دور در دقیقه به مدت ۱۰ دقیقه سانتریفوژ گردید. سپس به منظور تغلیظ پلاکت‌ها، نیمی از پلاسمای رویی را خالی کرده و رسوب پلاکتی تشکیل شده را در پلاسمای باقی‌مانده شناور نمودیم و پلاسمای غنی از پلاکت تهیه گردید. جهت تهیه ترومبین نیز، در ابتدا معرفی که مخلوطی از کلرید کلسیم 25 میلی‌مولار و اتانول مرک به نسبت مساوی می‌باشد، تهیه گردید.
    در مرحله بعد پلاسمای فاقد پلاکت را با معرف ترومبین(نسبت 3/5) در داخل لوله‌ای که حاوی 5/0 گرم پودر شیشه است مخلوط نموده و به مدت 20 دقیقه به حالت افقی در دمای آزمایشگاه قرار گرفت. سپس لوله را مخلوط نموده و بعد از سانتریفوژ مجدد به مدت 10 دقیقه با 3000 دور در دقیقه، از محلول رویی به عنوان محلول ترومبین استفاده گردید.

شکل 1: ژل پلاکتی اتولوگ تهیه شده از خون بیمار مبتلا به لیشمانیوز جلدی
   در نهایت جهت تهیه ژل پلاکتی، پلاسمای غنی از پلاکت با ترومبین و کلسیم گلوکونات(به ترتیب به نسبت ۳، ۱ و 5/1) مخلوط گردید و به مدت 30 دقیقه در دمای 37 درجه سانتی‌گراد انکوبه شد. به دنبال اضافه نمودن ترومبین و کلسیم به پلاسمای غنی از پلاکت بیماران، ژل پلاکتی اتولوگ چسبنده و ضخیمی تشکیل شد (شکل 1). بعد از گذشت زمان انکوباسیون، نمونه با 3000 دور در دقیقه به مدت 10 دقیقه سانتریفوژ و محلول رویی که حاوی فاکتورهای رشد آ‎زاد شده از پلاکت می‌باشد جداسازی گردید.

استفاده از ژل پلاکتی در بالین:
    در پژوهش حاضر، تمام بیماران مورد مطالعه دارای بیش از یک زخم جلدی بودنـد که اندام‌های دست و پا را درگیر نموده بود و با انتخاب زخم‌هایی که از نظر اندازه یکسان بودند و در یک اندام وجود داشتند، یکی از زخم‌ها را به عنوان کنترل و دیگری را به عنوان مداخله تحت درمان قرار دادیم. گروه کنترل تحت درمان روتین شامل تزریق سیستمیک گلوکانتیم قرار گرفته و گروه مداخله نیز علاوه بر درمان معمول ذکر شده، فراورده ژل پلاکتی را دریافت نمودند. ژل پلاکتی به صورت هفته‌ای یک بار و تا حداکثر 7 بار در محل زخم مورد استفاده قرار گرفت. نحوه استفاده از ژل بدین صورت بود که محلول رویی حاوی فاکتورهای رشد پلاکتی با استفاده از سرنگ انسولین در ناحیه ملتهب و فعال زخم تزریق گردید. در این مطالعه زخم‌های لیشمانیوز جلدی به مدت ۲ ماه مورد ارزیابی قــرار گرفــتند و ارزیابی بالینی پاسـخ بـه درمان به صورت هفتگی توسط پزشک معالج صورت گرفت. قابل توجه است که پزشک معالج از نوع درمان داده شده در هر گروه بی‌اطلاع بود. در این مطالعه اساس پاسخ به درمان در گروه مداخله و کنترل به صورت تشکیل نسج گرانولاسیون قابل مشاهده توسط پزشک معالج و اپیتلیزاسیون در نظر گرفته شد. لازم به ذکر است در همه گروه‌ها در مراحل قبل و بعد از بهبودی تصاویری از موضع زخم گرفته شد و ابعـاد زخم‌هـا نیـز بـا استفـاده از کولیس ورنیه اندازه‌گیری
شد.
    در ایـن مطالعـه، ﺗﺠﺰیـﻪ و ﺗﺤﻠﯿـﻞ داده‌ها با اﺳﺘﻔـﺎده از ﻧﺮم‌اﻓﺰار SPSS 16و آزﻣﻮن‌ﻫﺎی آﻣﺎری ﻓﯿﺸﺮ و آزﻣﻮن ﺗﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. پژوهش حاضر با کدIRCT20190212042694N1 در مرکز ثبت کارآزمایی‌های بالینی مورد بررسی قرار گرفته است.

یافته‌ها
بیماران:
    در این مطالعه کارآزمایی بالینی، متوسط سن بیماران 6/6 ± 28 سال بود. حداقل سنی بیماران 17 و حداکثر سنی 38 سال بود. تمام بیماران مرد بودند. نتایج آزمایش‌های غربالگری PT و PTT بیماران در محدوده طبیعی تعیین مقدار شد. میانگین هموگلوبین، هماتوکریت و تعداد پلاکت‌ها در خون محیطی گرفته شده از بیماران به ترتیب به میزان 86/0 ± 3/16 گرم در دسی‌لیتر، 8/2 ± 4/49 درصد و 10³×3/81 ± 269 در هر میکرولیتر خون تعیین مقدار شد.

استفاده از ژل پلاکتی در بالین:
    میانگین زمان گزش بیماران تا شروع درمان 5/11 ± 6/70 روز بود. نتایج نشان داد که به دنبال استفاده از ژل پلاکتی در زخم‌های گروه مداخله، در 66 درصد موارد(10 مورد) با بهبودی کامل و سریع‌تر زخم همراه بود و 34
درصد زخم‌ها نیز(5 مورد) بهبودی نسبی داشتند. قابل توجه است که هیچ کدام از زخم‌های گروه کنترل در طول ۲ ماه ارزیابی با بهبودی کامل همراه نبود(شکل 2). بهبــودی کامــل در ایــن مطالعــه بــر اســاس دو معیــار ایجــاد نسج گرانولاسیون و یا اپیتلیزاسیون در نظر گرفته شد و بهبودی نسبی در مورد زخم‌هایی در نظر گرفته شد کـه دو معیـار تعیـین کننـده بهبودی کامل را نداشتند. در طول زمان ارزیابی، میانگین مساحت زخم در گروه مداخله کاهش معناداری از نظر آماری نشان داد (001/0p< ). در هفته اول، میانگین مساحت زخم 9/148 ± 6/160 میلی‌متر مربع و در هفته هشتم به میزان 6/121 ± 9/86 میلی‌متر مربع رسید که این تغییر نزولی از نظر آماری معنادار بود(001/0p< ). کاهش مساحت زخم در هفته هشتم نسبت به سایر زمان‌ها از لحاظ آماری معنادارتر بود (001/0p< )(نمودار۱). همان‌طور که در نمودار 1 نشان داده شده است، درگروه کنترل (تحت درمان با گلوکانتیم) مساحت زخم در هفته اول به میزان 2/71 ± 9/113میلی‌متر مربع تعیین مقدار شد و در هفته هشتم به میزان 5/197 ± 179 میلی‌متر مربع رسید که این تغییر از نظر آماری معنادار نبود. هم چنین زخم‌های بیماران از نظر عفونت‌های ثانویه نیز مورد بررسی قرار گرفتند که تنها در ۲ بیمار زخم‌ها عفونی شده و در خلال درمان از آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف استفاده گردید.

شکل 2: زخم‌های ناشی از لیشمانیوز جلدی در آرنج بیمار مبتلا: شکل‌های الف، ب، ج و د به ترتیب مربوط به زخم‌های ناشی از لیشمانیوز جلدی(گروه کنترل (C) و مداخله (PG)) در هفته اول، سوم، ششم و هشتم پس از درمان می‌باشد. ارزیابی ۸ هفته‌ای در گروه مداخله با بهبودی کامل و رفع اسکار زخم همراه بود.

نمودار ۱: میانگین کاهش مساحت زخم و ایندوراسیون ناشی از لیشمانیوز جلدی به دنبال درمان معمول با گلوکانتیم و ژل پلاکتی: میانگین مساحت زخم در گروه مداخله در طول ۲ ماه ارزیابی کاهش معناداری از نظر آماری نشان داد(001/0 p<). در گروه کنترل، تغییر آماری معناداری در مساحت زخم با گذشت زمان مشاهده نشد(06/0 p=).

بحث
    مطالعه حاضر اولین گزارش استفاده از ژل پلاکتی اتولوگ در ترمیم و رفع اسکار زﺧﻢ لیشمانیوز جلدی در جهان می‌باشد. در این پژوهش نشان داده شد کـه چگونـه ژل پلاکتی اتولوگ در ترمیم زخم‌های لیشمانیوز جلدی به صـورت بـالینی مـؤثر است. در مقایسه با درمان روتین گلوکانتیم، 10 مورد (66%) از زخم‌هایی که بـا ژل پلاکتی درمان شدند سریع‌تر و به طور کامل بهبود یافتند و 5 (34%) مورد نیز بهبودی نسبی داشتند. در طول ۲ ماه ارزیابی، میانگین مساحت زخم در گروه مداخله کاهش معناداری از نظر آماری نشان داد که در هفته هشتم نسبت به سایر زمان‌ها از لحاظ آماری معنادارتر بود. در صورتی که در گروه کنترل، تغییر آماری معناداری در مساحت زخم با گذشت زمان مشاهده نشد. در مطالعه مارتینز و ﻫﻤﮑﺎران ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ که استفاده از ژل پلاکتی در درﻣﺎن انواع زﺧﻢ‌ﻫﺎی مزمن می‌تواند اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﺎﻻیﯽ داشته باشد(8).
    پلاکت‌ها به عنوان یک جزء کلیدی در هموستاز و ترمیم زخم ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﺳﯿﺐ ﺑﺎﻓﺘﯽ محسوب می‌شوند و فاکتورهای رشد موجود در ﭘﻼﮐﺖ‌ﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺗﺮﻣﯿﻢ زﺧﻢ دارﻧﺪ.
    در مطالعه‌هایـی ﮐـﻪ ﺟﻬـﺖ درﻣـﺎن زﺧـﻢ از ژل ﭘﻼﮐﺘﯽ

8 7 6 5 4 3 2 1
زمان(هفته)

250
200
150
100
50
0

اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ‌ﺷﻮد ﮐﻪ به ﮐﺎر ﺑﺮدن ﭘﻼﮐﺖ‌ﻫﺎی ﻓﻌﺎل ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺴﺮیﻊ ﺗﺮﻣﯿﻢ زﺧﻢ، اپیتلیزاسیون و رگ‌زایی ﻣﯽﮔﺮدد. ﭘﻼﮐﺖ‌ها ﺑﺎﻋﺚ اﻟﻘﺎی یﮏ ﭘﺎﺳﺦ اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﺷﺪیﺪ در ﻣﻮﺿﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه می‌شوند و ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺮﻣﯿﻢ ﺑﺎفت آسیب دیده دارند(9).
    در ﻣﻄﺎلعه هاشمی و همکاران، ﭘﺎﺳﺦ اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ و ترمیم بافتی در زخم‌های ﺳﻮختگی درﻣﺎن ﺷﺪه ﺑﺎ ژل ﭘﻼﮐﺘﯽ اتولوگ در ﻣﻘﺎیﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل تفاوت آماری معنادار داشت. میانگین زمان لازم برای بهبودی ۱۰۰ درصدی در زخم‌های سوختگی گروه مداخله 2/2 ± 5/11 روز و در گروه کنترل 2/3 ± 5/16 روز بود و ترمیم زخم در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل 4/1 برابر سریع‌تر اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد(10). در مطالعه شهشهانی و همکاران نشان داده شد کـه چگونـه پانسـمان ژل پلاکتی در ترمیم زخم‌های دیابتی به صـورت بـالینی مـؤثر است و تمـام بیمـارانی که با ژل پلاکتی درمان شدند، تسکین درد و بهبـود کیفیـت زندگی را گزارش کردند و هیچ موردی از آمپوتاسیون در گـروه درمان با ژل پلاکتی گزارش نشد(11). هم چنین در یک مطالعه مـروری جامع، استفاده بالینی از فـاکتورهـــای رشـــد پلاکتی در ترمیم زخم‌های دیابتی سودمند معرفی شده است(12).
    ژل ﭘﻼﮐﺘﯽ در اﺻﻞ ﮐﻨﺴﺎﻧﺘﺮه ﭘﻼﮐﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﺮیﮏ ﭘﻼﮐﺖ‌ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮوﻣﺒﯿﻦ و ﮐﻠﺴﯿﻢ، ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی رﺷﺪ موجود در گرانول‌های پلاکتی آزاد ﻣﯽ‌ﺷﻮﻧﺪ. کاربرد آن در موضع آسیب دیده ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ سلول‌های اﻟﺘﻬﺎبی و آﻏﺎز ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻠﻮﻟﯽ ﻣﯽ‌ﺷﻮد که به نوبه خود فرآیند ترمیم زخم را تسریع بخشیده و می‌تواند به عنوان یک درمان کمکی در ترمیم زخم استفاده شود(13). ژل پلاکتی را می‌توان هم به صورت اتولوگ و هم به صورت همولوگ تهیه نمود. از مزایای فرآورده ژل پلاکتی اتولوگ می‌توان به ایمن بودن، ارزان بودن، در دسترس بودن، عدم انتقال بیماری‌های ویروسی و عدم ایجاد واکنش‌های ایمنولوژیکی اشاره نمود(۱۴). در اکثر مطالعه‌ها برای تهیه ژل پلاکتی، از ترومبین تجاری با میزان فعالیت بالا استفاده شده است. اما در برخی مطالعه‌ها نشان داده شده است که استفاده از ترومبین تهیه شده از پلاسمای انسانی، علی‌رغم فعالیت اندازه‌گیری شده پایین‌تر، عملکرد مناسبتری داشته و به طور مؤثرتری باعث آزادسازی فاکتورهای رشد پلاکتی می‌گردد(15، 13). روش ﺗﻬﯿﻪ ﺗﺮوﻣﺒﯿﻦ ﺳﺎده ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از 30 دﻗﯿﻘﻪ زﻣﺎن ﻧﯿﺎز دارد. در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ حاضر ﺗﺮوﻣﺒﯿﻦ ﺑﺎ یﮏ روش دﺳﺘﯽ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﺴﯿﻢ ﮔﻠﻮﮐﻮﻧﺎت و اﺟﺴﺎم ﺷﯿﺸﻪ‌ای از ﭘﻼﺳﻤﺎی رویﯽ فاقد پلاکت اﺳﺘﺤﺼﺎل ﺷﺪ. در مطالعه قبلی ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﺮوﻣﺒﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪی ﺑﺎ روش دﺳﺘﯽ، ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ برای ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻟﺨﺘﻪ دارد و از نظر عملکردی ﺑﻪ ﻣﺪت ﺑﯿﺶ از ﺳﻪ ﻣﺎه در دﻣﺎی منهای 20 درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد پایدار است(13).
    از ژل ﭘﻼﮐﺘﯽ در ﻣﻮارد دیﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺮﻣﯿﻢ دﻫﻨﺪه زﺧﻢ در ﺟﺮاﺣﯽ‌ﻫﺎی ﺻﻮرت، در درﻣﺎن زﺧﻢ‌ﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ترومای حاد، ترمیم زخم‌های پوستی، ترمیم و بازسازی استخوان و هم چنین ترمیم زخم پای دیابتی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ(19-16، 4). مدل‌های مختلف آزمایشگاهی نشان داده‌اند که سلول‌های درگیر در ترمیم بافتی به نوعی به ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی رﺷﺪ ﭘﻼﮐﺘﯽ ﺣﺴﺎس ﻣﯽ‌ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﺪین صورت که فاکتور رشد PDGF ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻬﺎﺟﺮت و ﺗﮑﺜﯿﺮ ﻓﯿﺒﺮوﺑﻼﺳﺖ‌ها به محل زخم و TGF-bﺑﺎﻋﺚ فراخوانی ﻧﻮﺗﺮوﻓﯿﻞ‌ها و ﻣﻮﻧﻮﺳﯿﺖها می‌شود و EGF در ﺗﮑﺜﯿﺮ ﺳﻠﻮل‌ﻫﺎی اﭘﯽ‌ﺗﻠﯿﺎل، IGF در ﺗﮑﺜﯿﺮ و ﺗﻤﺎیﺰ استئوبلاست و اﻟﺘﯿﺎم زﺧﻢ مؤثر است و VEGF ﻧﻔﻮذﭘﺬیﺮی عروقی را اﻓﺰایﺶ و در رگ‌زایی نقش مؤثر دارد(20).
    در یﮏ ﻣﻄﺎلعه آزﻣﺎیﺸﮕﺎﻫﯽ ﻧﺸﺎن داده شده ﮐﻪ ﺑﺎ انکوباسیون ژل ﭘﻼﮐﺘﯽ در دﻣﺎی 37 درﺟﻪ سانتی‌ﮔﺮاد ﺑﻪ ﻣﺪت 30 دﻗﯿﻘﻪ، ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی رﺷﺪ TGF وPDGF ﺑﺎ غلظت بالا و IGF وEGF با ﻏﻠﻈﺖ ﮐﻤﯽ در ژل ﭘﻼﮐﺘﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ(13). فاکتورهای رشد پلاکتی تحت تاثیر تعداد پلاکت‌ها و لوکوسیت‌ها قرار دارند. بنابراین باید از روش‌های استاندارد جهت تولید کنسانتره پلاکتی استفاده شود(21). نتایج پژوهش حاضر نشان داد که اسـتفاده از ژل پلاکتی باعث تسـریع در تشـکیل بافـت گرانولیشـن می‌گردد. ژل پلاکتی از ﻃﺮیﻖ رگ‌زایی، ﻋﺮوق ﺑﺎﻓﺘﯽ را اﻓﺰایﺶ ﻣﯽ‌دﻫﺪ، و با ساخت مؤثر ﮐﻼژن، ﮔﺮاﻧﻮﻻﺳﯿﻮن ﺑﺎﻓﺘﯽ را اﻓﺰایﺶ ﻣﯽ‌دﻫد. در مطالعه حاضر، افزایش بافـت گرانولیشـن و تسریع ترمیم زخم در بیمـارانی کـه از ژل پلاکتی استفاده کرده بودند، نشان داده شد و این یافته‌ها با نتایج مطالعه‌های مشابه انجام شده در این زمینه هم‌خوانی داشت(19، 11). هم چنین ژل پلاکتی به لحاظ دارا بودن مواد فعال بیولوژیک و پروتئین‌های ضد باکتریایی، به نظر می‌رسد که در تجمع گلبول‌های سفید نقش داشته و ماهیت ضد میکروبی دارد(22). در یک مطالعه مروری انجام شده توسط مارتینز و همکاران، استفاده از ژل پلاکتی اتولوگ در درمان زخم‌های مزمن مطرح شده است(8). از محدودیت مطالعه حاضر این بود که امکان استفاده متوالی از ژل پلاکتی به علت طول عمر کم پلاکت‌ها در دمای آزمایشگاه وجود نداشت و با توجه به ناکافی بودن داده‌های موجود در این زمینه پیشنهاد می‌شود در مطالعه‌های آینده، حجم نمونه و زمان انجام مطالعه افزایش یابد.

نتیجه‌گیری
    ژل پلاکتی اتولوگ سرشار از فاکتورهای ترمیمی بوده که می‌تواند در ترمیم زخم و رفع اسکار زخم‌های ناشی از لیشمانیوز جلدی مؤثر باشد. ﻧﺘﺎیﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ایﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد که زخم‌های ناشی از لیشمانیوز جلدی می‌توانند ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮی ﺗﻮﺳﻂ ژل ﭘﻼﮐﺘﯽ اتولوگ ﺗﺮﻣﯿﻢ یﺎﺑﻨﺪ.

تشکر و قدردانی
    این تحقیق حاصل پایان‌نامه کارشناسی ارشد بوده که در کمیتـه اخـلاق پزشـکی دانشگاه علوم پزشکی جهرم با کد IR.JUMS.REC.1397.033 مورد تصویب قرار گرفتـه است. بدین‌وسیله نویسندگان مقاله برخود لازم می‌دانند تا از همکاری معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی جهرم به دلیل تامین مالی این پروژه و هم چنین از همکاری صمیمانه پرسنل محتـرم آزمایشگاه غفوری جهرم در اجرای این طرح تحقیقاتی، سپاسگزاری نمایند.

ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله

Mendeley

Zotero

RefWorks

Shadmand E, Solhjo K, hashemi tayer A. Determination of the Effect of Autologous Platelet Gel on Cutaneous Leishmaniasis Wounds Healing. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2019; 16 (2) :116-123
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1264-fa.html

شادمند عنایت اله، صلح جو کاووس، هاشمی طیر اکبر. تاثیر ژل پلاکتی اتولوگ در ترمیم زخم‌های لیشمانیوز جلدی. فصلنامه پژوهشی خون. 1398; 16 (2) :116-123

URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1264-fa.html

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

جلد 16، شماره 2 - ( تابستان 1398 )

برگشت به فهرست نسخه ها

Persian site map - English site map - Created in 0.05 seconds with 41 queries by YEKTAWEB 4645