تاثیر 8 هفته تمرین مقاومتی بر بیان ژن HIF-1a و فراخوانی سلولهای پیش‌ساز اندوتلیال بافت خون به دنبال یک جلسه فعالیت مقاومتی در مردان سالمند
سجاد کرمی1، فرشته شهیدی2، حمید رجبی3، فرشته گلاب4
چکیده سابقه و هدف اختلال در عملکرد سلولهای اندوتلیال با ایجاد آترواسکلروز و بیماریهای قلبی ـ عروقی مرتبط دانسته شده است. سلولهای پیش‌ساز اندوتلیال بزرگسالاناز سلولهای بنیادی خونساز مشتق شده و قادر به تشکیل عروق خونی جدید از طریق یک فرآیند رگزایی هستند. هدف ازاینمطالعه،بررسی تاثیر 8 هفته تمرین مقاومتی بر بیان ژن HIF-1α و فراخوانی سلولهای پیش‌ساز اندوتلیال بافت خون به دنبال یک جلسه فعالیت مقاومتی در افراد سالمند بود. مواد و روش‌ها درمطالعهنیمهتجربیحاضر،24مردسالمنداز بین 100 سالمند به صورتدردسترس و هدفمند انتخابشدند. نمونه خون قبل و بعد از دستورالعمل یک جلسه فعالیت مقاومتی در قبل و بعد از 8 هفته تمرین مقاومتی گرفته شد. روش فلوسیتومتری به منظور شمارش سلولهای پیش‌ساز اندوتلیال و روش Real Time PCR به جهت بیان ژن، مورد استفاده قرار گرفت. تفاوت مقادیر متغیرها در دو گروه با روش تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر میکس دیزاین ارزیابی شد. یافتهها مقادیر بیان ژن HIF-1α گروهتمرین، در مراحل پسآزمون اولیه، پیشآزمون ثانویه و پسآزمون ثانویه معنادار بود. هم چنین تعداد فاکتورهای رشد عروقی گروه تمرین در مراحل پیشآزمون ثانویه و پسآزمون ثانویه و تعداد CD34+ در مراحل پیشآزمون ثانویه و پسآزمون ثانویه افزایش داشت(001/0 p=). نتیجه گیری یافتههایاینمطالعهنشان میدهدکه8 هفتهتمرینمقاومتی در سالمندان، میتواند فراخوانی EPCs و هم چنین بیان ژن HIF-1αرا در بافت خون افزایش دهد و در واقع منجر به ترمیم و نگهداری از لایه سلولهای اندوتلیال و آنژیوژنز گردد. کلمات کلیدی:تمرین مقاومتی، عامل قابل القاء هیپوکسی-1 آلفا، سلولهای پیش‌ساز اندوتلیال
تاریخ دریافت: 5/12/97 تاریخ پذیرش: 18/2 /98
1- مؤلف مسئول: دانشجوی دکترای فیزیولوژی ورزش ـ دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ـ دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی ـ تهران ـ ایران ـ کد پستی: 1678815811 2- دکترای فیزیولوژی ورزش ـ دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ـ تهران ـ ایران 3- دکترای فیزیولوژی ورزش ـ دانشیار دانشگاه خوارزمی ـ تهران ـ ایران 4- دکترای فیزیولوژی ـ استادیار مرکز تحقیقات سلولی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران ـ تهران ـ ایران
مقدمه باافزایشسن،اختلال در عملکردسلولهای اندوتلیال و عوارضناشیاز آن شایعترمیشوند. اختلال در عملکرد سلولهای اندوتلیال با توسعه آترواسکلروز و بیماریهای قلبی ـ عروقی مرتبط دانسته شده است و به طور کلی،عوامل خطرزایبیماریهایقلبیـ عروقیبا افزایشسنتشدیدو سالمندیباعثاختلال درعملکرداندوتلیالو کاهش مقاومتعروقمیگردد. بنابراین تغییردرعملکرداندوتلیال به دنبالپیری،ممکناست حاویپیامدهایمهمبالینی باشد. اخیراً مشخص شده است که خونمحیطیافراد بزرگسالحاویردهسلولیبینظیریاز سلولهایمشتقاز مغزاستخوان استکهویژگیهای آنهامشابهبا آنژیوبلاستهایجنینی بوده وقابلیتتکثیرو تمایزبه سلولهایاندوتلیالبالغرا دارندوسلولهای پیش‌ساز اندوتلیال(Endothelial Progenitor Cells, EPC) نامیده میشوند(1). بین EPCs در گردش و عوامل محرک آنژیوژنز به ویژه عامل قابل القاء هیپوکسی-1 آلفا (Hypoxia-Inducible Factor-1a, HIF-1a) و تشکیل عروق خونی جدید از طریق فرآیند آنژیوژنز ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. در همین راستا سطوح HIF-1α رونویسی از چندین فاکتور آنژیوژنیک از جمله فاکتور رشد عروقی (, VEGFVascular Endothelial Growth Factor) و فاکتورمشتقاز سلولاسترومایی(Stromal cell-derived Factor1, SDF-1a) را فعال میکند. این فاکتورها سبب رهاسازی EPCs از مغز استخوان به ناحیه دچار کمبود اکسیژن میشود. بنابراین غلظت SDF-1α در مناطق کم اکسیژن بافت بیشتر است و همین امر در افزایش EPCs در بافت مذکور نقش دارد(2). فعالیت ورزشی میتواند تعداد EPCs گردش خون را در افراد سالم و هم چنین در بیماران عروق کرونر افزایش دهد(6-3). مشخص شده است که یک دوره 30 دقیقهای فعالیت ورزشی برای افزایش SDF-1α پلاسما و بروز بلافاصله اثرات پایین دست آن بر روی EPCs و عملکرد بیولوژیکی آنها کافی است(9-7). چنین به نظر میرسد که بیان و ثباتHIF-1α در عضله اسکلتی بعد از فعالیت ورزشی افزایش مییابد و سلولهای ماهوارهای عضلانی و فیبروبلاستها قادر به ترشح SDF-1α برای کمک به جذب EPCs به بافت ایسکمیک هستند(12-10). اطلاعات کمی در ارتباط با پاسخ و سازگاری به فعالیت ورزشی مقاومتی در مقایسه با فعالیت ورزشی هوازی وجود دارد(16-13). مشخص شده است که استرس وارد شده به سیستم عروقی در پاسخ به فعالیت ورزشی مقاومتی منجر به محرک ایسکمیک بیشتری نسبت به یک فعالیت ورزشی هوازی میشود(14). از این رو روس و همکاران به بررسی اثر یک جلسه فعالیت ورزشی مقاومتی بر EPCs و سایتوکاینهای آنژیوژنزیک پرداختند(17). نتایج نشان داد که جلسات شدید و کوتاه مدت از فعالیت مقاومتی میتواند EPCs گردش خون و سایتوکاینهای آنژیوژنزیک که منجر به انطباق و محافظت عروقیمیشود را افزایش دهد. هم چنین کورگر و همکاران گزارش دادند که فعالیت مقاومتی با شدت 75% و حداکثر قدرت میتواند EPCs گردش خون را افزایش دهد(18). ریبریو و همکاران مشاهده کردند که فراخوانی و تعداد EPCs گردش خون، به شدت تمرین مقاومتی وابسته است و شدت بالاتر تمرین، باعث افزایش بیشتر در میزانEPCs گردش خون میشود (19). بنابراین با توجه به پیشینه مطالعه‌های انجام گرفته که بیشتر به صورت حاد و با استفاده از فعالیت ورزشی هوازی صورت گرفته است، هم چنینتحقیقات محدوددرزمینه تأثیرفعالیت ورزشی مقاومتی برپاسخ EPCs ، عوامل مؤثر بر این پاسخ و نبود پیشینه مطالعاتی در ارتباط با سازگاری این عوامل در افراد سالمند، در این بررسی، نقش بالقوه EPCs را به عنوان عامل تشخیصی و پیش آماده‌سازی در ارتباط با فعالیت ورزشی به ویژه فعالیت مقاومتی مورد بحث قرار دادیم.
مواد و روش‌ها با توجه به استفاده از نمونههای انسانی و عدم کنترل کلیه متغیرهای مداخله‌گر، این مطالعه از نوع نیمه تجربی و به لحاظ لزوم اجرای دستورالعمل مورد مطالعه، از نوع مداخلهای بود. این مطالعه در تابستان 1396 انجام گرفت. دراین مطالعه24سالمند مردآسایشگاه خیریه کهریزک کرج از بین 100 سالمند مرد به صورتدر دسترس و تصادفی به دو گروه برابر کنترل و تمرین تقسیمشدند.از سالمندانباشرایطسابقهارتوپدی، بیماری قلبی – عروقی، دیابت، سابقه افتادن،استفادهکردن ازعصایاواکر، تمرینورزشیمنظم و سابقه مصرف داروی خاص از ورود به مطالعه جلوگیری به عمل آمد. مشخصات آنتروپومتریکی و حداکثر قدرت بیشینه اندازهگیری شد(جدول 1) (21، 20). پس از 8 ساعت ناشتایی شبانه، نمونه پیشآزمون اولیه به حجم 5 میلی‌لیتر خون سیاهرگی در دمای 28 – 25 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 55% – 50%، از ورید دست غیر برتر آزمودنیها، گرفته شد و پس از 1 ساعت آزمودنیهای هر دو گروه دستورالعمل 1 جلسه فعالیت مقاومتی شامل 6 حرکت پرس سینه، پشت ساق، اسکوات، پشت پا، جلو پا و سیم کش زیر بغل را در 3 دور و با شدت برابر 70% یک تکرار پیشینه در مدت زمان 30 دقیقه و با استفاده از دستگاه انجام دادند و بلافاصله نمونه خونی پس آزمون اولیه به حجم 5 میلی‌لیتر گرفته شد. شدت دستورالعمل 1 جلسه فعالیت مقاومتی برای هر آزمودنی 70% حداکثر قدرت بیشینه بود. پس از گذشت 48 ساعت، دستورالعمل 8 هفته تمرین مقاومتی(جلو بازو، پشت بازو، جلو ران، پشت پا، قفسه سینه، سرشانه و شکم) توسط گروه تمرین به صورت 3 جلسه در هفته و به مدت 8 هفته در مجموع 24 جلسه، دستورالعمل تمرین مقاومتی به اجرا درآمد. در 2 هفته ابتدایی هر حرکت از دستورالعمل ذکر شده در 4 دور، 10 تکرار و شدت برابر 50%-45% یک تکرار بیشینه همراه با وهلههای استراحتی 60 ثانیهای در بین هر دور و وهلههای استراحتی 180 ثانیهای در بین هر حرکت در مدت زمان 25 دقیقه انجام گرفت. ضربآهنگتکرارهابه وسیله مترونومتنظیمگردیدبه نحویکههرحرکتبهمدت2ثانیه (یک ثانیهدرونگراویکثانیهبرونگرا)طولمیکشید. به منظور رعایت اصل اضافه بار در پایان هر دو هفته، 5% یا یک تکرار بیشینه به شدت تمرین اضافه گردید. در طول مدت این 8 هفته، آزمودنیهای گروه کنترل از شرکت در فعالیت‌های ورزشی به جهت مداخله بر نتایج مطالعه منع شدند و پس از 8 هفته و دقیقاً 48 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین، نمونه خون پیشآزمون ثانویه گرفته شد. پس از آن آزمودنیهای هر دو گروه دستورالعمل یک جلسه فعالیت مقاومتی را انجام دادند و بلافاصله نمونه پسآزمون ثانویه از هر دو گروه گرفته شد. شدت دستورالعمل یک جلسه فعالیت مقاومتی که پس از 8 هفته تمرین مقاومتی انجام گرفت، بر اساس یک تکرار بیشینه جدید که از قبل محاسبه شده بود، تعدیل گردید. نمونههای خونی جهت انجام مراحل آزمایشگاهی به منظور بررسی میزان بیان ژن HIF-1α و هم چنین آنالیز فلوسیتومتری EPCs بافت خون به مرکز تحقیقات آزمایشگاهی دانشگاه علوم پزشکی ایران منتقل گردید.
آنالیز فلوسیتومتری: به طور خلاصه سلولهای تک هستهای از 5 میلی‌لیتر خون هپارینه توسط سانتریفیوژ جدا شدند و با آنتی‌بادی منوکلونال مخصوص برای 30 دقیقه تحت اثر سرم جنینی گوساله قرار گرفتند. سپس با بافر حاوی سالین فسفات، بافر شده و با آلبومین گاوی 1% شسته شدند. سپس سلولها با آنتی‌بادی منوکلونال شامل آنتی‌بادیهای CD34+ و VEGFR2+ کنژوگه با فیکواریترین(PE)(بیوساینس ـ آمریکا) رنگ شده و پس از آن سلولها شسته و جداسازی اولیه بر مبنای پراکندگی جلویی و کناری سلولها انجام شد. پس از جدا کردن جمعیت لنفوسیتی با تعیین تعداد سلولهای CD34+/VEGFR2+ ، تعداد EPCs تعیین شد. تجزیه و تحلیل فلوسیتومتری از طریق یک فلوسیتومتر FACS calibur و نرم‌افزار FACs Cell Questانجام و نتایج بر اساس تعداد در میکرولیتر ثبت گردید.
بیان ژن: پسازجمعآورینمونههای خوندر لولههای حاوی ماده ضد انعقاد، استخراج RNA و سپس سنتزcDNA انجام گرفت و برایاینمنظورازکیت استخراج RNA(RNX) و کیت سنتز cDNAساختشرکت بیونیر استفادهشد. پس از استخراج RNA و سنتز cDNA ، واکنش PCR درحجم µL10 انجامشد،ابتداآغازگر Master Mix2x و DEPC به دمـایمحیـطرساندهوبعدازیکسانتریفیوژ آمادهاستفاده شدند،استریپهـای(تیوبهـای µL100متصـل بـههـــم
جدول 1: ویژگیهای آنتروپومتریک آزمودنیها در گروههای مورد مطالعه(M±SD)
گروه
کنترل
تمرین
P
تعداد
12
12
سن(سال)
40/2 ± 83/63
70/3 ± 42/66
384/0
قد(سانتی‌متر)
70/4 ± 55/163
60/6 ± 01/166
518/0
وزن(کیلوگرم)
80/3 ± 80/67
40/2 ± 07/66
469/0
شاخص توده بدن(کیلوگرم/مترمربع)
20/7 ± 20/25
40/4 ± 60/24
103/0
درصد چربی(درصد)
30/5 ± 60/19
20/8 ± 90/19
116/0
توده بدون چربی(کیلوگرم)
20/6 ± 30/51
70/3 ± 04/52
109/0
نسبت دور کمر به لگن(درصد)
40/8 ± 40/87
30/3 ± 50/86
121/0
نسبت دور کمر به قد(درصد)
40/6 ± 70/47
60/5 ± 20/45
102/0
مخصوص دستگاه Real-Time PCR)دستگاهبرروی یخدرزیرهودقراردادهوبهآنهاµL 5 (Master Mix 2x) و µL3 آبحاوی DEPC و µL 5/0 ازآغازگر اضافهشد،در اینمرحلهcDNA روییخذوبگردیدوبعدازیک سانتریفیوژکوتاهبه هراستریپ µL1 اضافهگردید. در نهایتنمونه موردنظردردستگاه PCR قراردادهشد و 45چرخهتکثیرانجامپذیرفت. دادهحاصل،جمعآوریو ثبتشد. جهت کمی سازی مقادیر بیان ژن مورد نظر، ابتدا ضریب جذب نوری به دست آمده در دستگاه کوربت، توسط نرم‌افزار Rotor Gene 6000 series-Virtual Mode طراحـی شـده به وسیله شرکت کوربت آلمان به داده عددی تبدیل شد. سپس از فرمول ∆∆ct-2 (2 به توان منفی ∆∆ct) در نرم‌افزار Excel استفاده شد. میزانبیانژنها به صورت نسبیدرمقایسهبا ژنکنترلb-actin اندازهگیریو مقادیرfold change محاسبه گردید. برای بررسی معناداری تفاوت بین مقادیر متغیرهای مورد مطالعه در دو گروه کنترل و تمرین، از تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر طرح مختلط دو طرفه استفاده شد. قبل از انجام این آزمون آماری، جهت رعایت پیش فرضها، نتایج آزمونهای M باکس، کرویت موچلی، لوین و کولموگروف - اسمیرنوف بررسی شد. سطح معناداری 05/0 p≤ در نظـر گرفتـه شـد و کلیه دادهها بـا استفـاده از SPSS نسخه 25 تجزیه و تحلیل شد. مطالعه حاضر در پژهشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی بر اساس موازین اخلاقی وزارت علوم با کدIR.SSRI.REC.1397.219 به تصویب رسیده است.
یافتهها در بررسی نتایج حاصل از بیان ژن بین گروههای کنترل و تمرین در مراحل مختلف با توجه به در نظر گرفتن میزان بیان ژن گروه کنترل به عنوان عدد 1، میزان برابری بیان ژن HIF-1α در گروه تمرین در مرحله پیش آزمون اولیه 980/0 برابر، پس آزمون اولیه 893/0 برابر، پیش آزمون ثانویه 958/0 برابر و پس آزمون ثانویه 06/2 برابر بود (جدول 2). مقادیر بیان ژنHIF-1αگروهتمرین در مراحل پس آزمون اولیه و پیش آزمون و پس آزمون ثانویه در سطح(05/0p≤ ) معنادار بود(001/0 p=). هم چنین میزانتفاوتدرمیانگین تعداد CD34+ و VEGFR2+ درگروه تمرین نسبت به گروه کنترل و در مراحل مختلف مطالعه به دست آمد(جداول 3 و 4). تعداد CD34+ گردش خون گروهتمرین در مراحل پیش آزمون ثانویه و پس آزمون ثانویه و هم چنین تعداد VEGFR2+ گردش خون گروه تمرین در مراحل پیش آزمون ثانویـه و پـس آزمـون ثانویـه را افزایـش داده است.
جدول 2: تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر طرح مختلط دو طرفه بیان ژن HIF-1a
متغیرها
مرحله
گروه کنترل
گروه تمرین
تعامل زمان × گروه p
HIF-1a
پیش آزمون اولیه
65/0 ± 36/1
46/0 ± 90/0
179/0
پس آزمون اولیه
46/0 ± 12/1
*41/0 ± 33/1
پیش آزمون ثانویه
11/1 ± 27/1
† 70/0 ± 80/1
پس آزمون ثانویه
## 19/1 ± 90/1
**84/0 ± 36/1
* سطح معناداری 05/0p≤ بین پیشآزمون و پسآزمون. † سطح معناداری 05/0p≤ در مقایسه با پیشآزمون اولیه. # سطح معناداری 05/0p≤ بین گروه کنترل و تمرین. سطح معناداری 05/0p≤ در مقایسه با پس آزمون اولیه. ## سطح معناداری 001/0p≤ بین گروه کنترل و تمرین. ** سطح معناداری 05/0p≤ بین پیشآزمون و پسآزمون.
جدول 3: تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر طرح مختلط دو طرفه تعداد VEGFR2+
متغیرها
مرحله
گروه کنترل
گروه تمرین
تعامل زمان × گروه p
VEGFR2+
پیش آزمون اولیه
78/0 ± 35/9
78/0 ± 24/9
001/0
پس آزمون اولیه
81/0 ± 07/9
97/0± 14/9
پیش آزمون ثانویه
58/0 ± 79/9
† 01/1 ± 39/11
پس آزمون ثانویه
95/0 ± 27/11
37/2 ± 03/25 **##
** سطح معناداری 001/0p≤ بین پیشآزمون و پسآزمون. # سطح معناداری 05/0p≤ بین گروه کنترل و تمرین. ## سطح معناداری 001/0p≤ بین گروه کنترل و تمرین. † سطح معناداری 05/0p≤ در مقایسه با پیشآزمون اولیه. سطح معناداری 05/0p≤ در مقایسه با پسآزمون اولیه.
جدول 4: تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر طرح مختلط دو طرفه تعداد CD34+
متغیرها
مرحله
گروه کنترل
گروه تمرین
تعامل زمان × گروه p
CD34+
پیش آزمون اولیه
27/0 ± 58/1
19/0 ± 54/1
001/0
پس آزمون اولیه
22/0 ± 57/1
18/0± 51/1
پیش آزمون ثانویه
26/0 ± 55/1
28†#/0 ± 59/3
پس آزمون ثانویه
18/0 ± 39/3
74**## /1 ± 89/11
** سطح معناداری 001/0p≤ بین پیشآزمون و پسآزمون. # سطح معناداری 05/0p≤ بین گروه کنترل و تمرین. ## سطح معناداری 001/0p≤ بین گروه کنترل و تمرین. † سطح معناداری 05/0p≤ در مقایسه با پیشآزمون اولیه. سطح معناداری 05/0p≤ در مقایسه با پسآزمون اولیه.
بحث یافتههایمطالعه حاضرنشاندهندهاینواقعیتاستکه 8 هفتهتمرینمقاومتی میتواند فراخوانی EPCs (CD34+ و VEGFR2+) و هم چنین مقادیر بیان ژن HIF-1α را در بافت خون مردان سالمند افزایش دهد و در واقع منجـر بـه ترمیم و نگهداری از سلولهای اندوتلیال عروق و آنژیوژنز گردد. به طور واضحتر نتایج نشان دادکه 8 هفتهتمرین مقاومتی در سالمندان، تعداد CD34+ گردش خون گروه تمرین در مراحل پیشآزمون بعد از 8 هفته، پسآزمون بعد از 8 هفته و هم چنین تعداد VEGFR2+ گردش خون گروه تمرین در مراحل پیشآزمون بعد از 8 هفته و پسآزمون بعد از 8 هفته را افزایش داده است(001/0 p=). هم چنین مقادیر بیان ژنHIF-1αگروه تمرین در مراحل پس آزمون قبل از 8 هفته و پیشآزمون و پسآزمون بعد از 8 هفته در سطح 05/0p≤ معنادار بوده است. اینیافتهها در ارتباط با فراخوانی و پاسخ EPCs بانتایجبرخیاز پژوهشگرانناهمسوبود(10- 6). ازدلایلاحتمالیبرای عدم همخوانییافتههایاینمطالعهبادیگربررسیهارامیتوان بهنوعو شدت دستورالعمل تمرینی نسبتداد،با توجه به پیشینه مطالعه‌ها که بر فعالیت ورزشی هوازی متمرکز بوده، یافتههای محدودیدرزمینه تأثیرتمرینمقاومتیبر فراخوانی وپاسخ EPCs و عوامل مؤثر بر این پاسخ وجود دارد، هم چنین میتوان بهشدت دستورالعمل تمرینیاشاره کرد. مشخص شده است که تنشهای وارد شده به سیستم عروقی در پاسخ به ورزش مقاومتی به احتمال زیاد به شدت، تعداد تکرار و مدت زمان بازیافت بستگی دارد. در واقع حرکات با بار سبک تا متوسط به همراه تعداد تکرار بالا و مدت زمان بازیافت کوتاه به عنوان بخشی از یک تمرین استقامت عضلانی ممکن است منجر به محرک ایسکمیک بیشتری در عضله گردد و شدتهای بالاتر از تمرین مقاومتی میتواند شرایط ایسکمیک شدیدتر و شیب بزرگتری از فراخوانی و پاسخ EPCs را به دنبال داشته باشد. در همین راستا چنین به نظر میرسد که بیان و ثباتHIF-1α در عضله اسکلتی از طریق فعال کردن SDF-1α نقش بسزایی بر عهده دارد(11-9). دلیل عمده دیگر میتواند مدت زمان دستورالعمل‌های تمرینی انجام گرفته در مطالعه‌های مختلف باشد. در همین راستا نیمیرو و همکاران مقایسه اثر سه نوع فعالیت هوازی بر تعداد و عملکرد EPCs گردش خون در 25 مرد سالم را بررسی کردند(30 دقیقه 82% ، 30 دقیقه در 68%و10 دقیقه در 68% (VO2 Max))، نتایج نشان داد که فقطدو فعالیت 30 دقیقهای باعث افزایش EPCs گردش خون می‌گردد. از سوی دیگر روس و همکاران، کورگر و همکاران و ریبریو و همکاران نیز به صورت حاد به بررسی فعالیت مقاومتی پرداختهاند، لذا نتایج به دست آمده در این مطالعه به گونه‌ای متفاوت از نتایج سایر بررسیها در حیطه فعالیت مقاومتی میباشد چرا که دستورالعمل تمرینی به کار رفته در این مطالعه شامل 8 هفتهتمرینمقاومتی بوده است که به بررسی سازگاریهای صورت گرفته پرداخته است(19-17). سن نیز از عوامل اثرگذار بر فراخوانی و عملکرد EPCs میباشد. مشخص شده است که توانایی ترمیم اندوتلیوم وابسته به سن میباشد و بر این اساس ارتباط بین سن و اختلال در عملکردEPCs توسط تعدادی از مطالعه‌ها حمایت میشود. به بیان دیگر پیری با اختلال در عملکرد اندوتلیال و هم چنین اختلال در آنژیوژنز در ارتباط است و این اثرات میتواند با کاهش تعدادEPCs و اختلال در تولید عروق همراه باشد(27-3). در همین راستا شیا و همکاران متوجه شدند که توانایی موش در ترمیم اندوتلیال به دنبال آسیب شریان کاروتید در موش وابسته به سن میباشد(6). هم چنین،یکیدیگرازدلایل عدم همخوانینتایج مطالعه رامیتواندرجنسیت آزمودنیها جستجو کرد. در پاسخ به استرس، فعالیت ورزشی زنان در مقایسه با مردان پاسخهای متفاوتی در سیستم ایمنی، سلولهای آنژیوژنیک و EPCs از خود نشان میدهند. بویت و همکاران نشان دادند که پس از 18 هفته تمرین مقاومتی، مردان سالمند سازگاریهای بالاتری نسبت به زنان سالمند از خود نشان دادند و پیشنهاد کردند که احتمالاً زنان در مقایسه با مردان محرک بزرگتری از تمرین مقاومتی به منظور پاسخ یکسان به مردان لازم دارند(22). هم چنین میتوان به میزان سطح آمادگی جسمانی و شرایط سلامت شرکت‌کنندگان اشاره کرد. از آن جایی که آزمودنیهای مطالعه حاضر را سالمندان مرد غیر ورزشکار تشکیل دادند، لذا سازگاریهای کسب شده از 8 هفتهتمرینمقاومتی میتواند توجیهی بر فراخوانی و پاسخ EPCs متفاوت با سایر مطالعه‌ها باشد. در همین راستا مطالعه‌های متعددی مشاهده کردهاند که فعالیت بدنی و ورزش میتواند EPCs را در افراد سالم و هم چنین در بیماران عروق کرونر و نارسایی قلبی افزایش دهد(28-7). از این رو نتایج به دست آمده در این مطالعه را میتوان با عدم وجود هرگونه بیماری خاص در آزمودنیها مرتبط دانست. در نهایت از محدودیتهایپژوهشحاضرمیتوانبهعدمسنجشساخـتپروتئیـن وهـم چنیـن دورههـای زمانـیمتفاوت سنجش اشارهداشت.
نتیجه‌گیری در نهایت باتوجهبهنکاتومطالبیکهارائه شدمیتوان چنین بیان کردکه احتمالاًتمرینمقاومتی میتوانداثرات مثبتیرادربهبوداختلال اندوتلیال در افراد سالمند به واسطه افزایش فراخوانی EPCs و بیان ژن سیتوکینهای رگزایی به ویژه HIF-1α داشته باشد و با این رویکرد مطالعاتی، خواهیم توانست ابعاد درمانی جدیدی را در ارتباط با پیش‌آماده‌سازی با فعالیت ورزشی مقاومتی در بیماران قلبی ـ عروقی به ویژه افراد سالمند که ذاتاً مستعد تخریب کارکرد اندوتلیال و بیماریهای عروقی هستند، ایجاد کنیم.
تشکر و قدردانی اینمقالهبرگرفتهازپایاننامهمقطعدکترایفیزیولوژی ورزش میباشد و بدین وسیله ازاساتیدمحترمراهنما و مشاور برایارایهنظراتمفیدوارزندهدربه انجامرساندن اینمطالعهو هم چنین از موسسه خیریه کهریزک کرج و تمامی آزمودنیهای شرکتکنندهکمالتشکروقدردانی را دارم.
Karami S, Sdahidi F, Rajabi H, Golab F. Effect of 8-week resistance training on HIF-1α gene expression and Endothelial Progenitor Cells recall of blood after one session of resistance activity in elderly men. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2019; 16 (2) :124-132 URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1249-fa.html
کرمی سجاد، شهیدی فرشته، رجبی حمید، گلاب فرشته. تاثیر 8 هفته تمرین مقاومتی بر بیان ژن HIF-1 و فراخوانی سلولهای پیش‌ساز اندوتلیال بافت خون به دنبال یک جلسه فعالیت مقاومتی در مردان سالمند. فصلنامه پژوهشی خون. 1398; 16 (2) :124-132
