جلد 15، شماره 4 - ( زمستان 1397 )
جلد 15 شماره 4 صفحات 309-301 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Taheri Ghahfarkhi F, Tajbakhsh E, Heidari Soureshjani E. Molecular Detection of HCV and HBV in HIV positive patients in Chaharmahal and Bakhtiari Province. Sci J Iran Blood Transfus Organ 2018; 15 (4) :301-309
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1187-fa.html
URL: http://bloodjournal.ir/article-1-1187-fa.html
طاهری فرزانه، تاج بخش الهه، حیدری سورشجانی احسان. بررسی مولکولی عفونت همزمان به ویروسهای HCV و HBV در مبتلایان به عفونت HIV در استان چهار محال و بختیاری. فصلنامه پژوهشی خون. 1397; 15 (4) :301-309
دانشیار دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد
متن کامل [PDF 471 kb]
(1527 دریافت)
| چکیده (HTML) (4121 مشاهده)
مقدمه
ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی، نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی انسان ایجاد میشود. بیماری ایدز به علت نقص ایمنی شدیدی که ایجاد میکند، بر تمام دستگاههای بدن تأثیر میگذارد. یکی از مشکلات بیماران مبتلا به HIV ، ابتلا همراه با هپاتیت B وC در این بیماران میباشد. اهمیت این عفونتها در راه انتقال مشترک آنها است و نیز این که بیماری کبد در نتیجه عفونت با HCV وHBV و عفونت توأم با HIV میتواند باعث مرگ شود. در میان افراد آلوده به ویروس نقص ایمنی انسانی، اختلالات کبدی شایع است. با توجه به اینکه عفونت درمان نشده ویروس نقص ایمنی انسانی منجر به تضعیف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت فرد نسبت به عفونتهای مختلف میگردد، بیماری کبدی ممکن است به واسطه هپاتیتهای ویروسی مزمن یا به علت راههای مشترک انتقال هپاتیتB وC حاد، نمای بیماری ویروس نقص ایمنی اکتسابی را پیچیدهتر سازد. به دلیل تشابه روشهای انتقال HIV، HCV و HBV ، ابتلای هم زمان به این دو عفونت بسیار شایع است. تخمین زده میشود که 34 تا 36 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به عفونت HIV ، 170 میلیون نفر مبتلا به HCV و 4 تا 5 میلیون نفر مبتلا به عفونت همزمان HCV و HIV هستند(2، 1). بروز عفونت همزمان بهHIV ، HCV وHBV بسته به فاکتورهای خطر مساعدکننده در کشورهای مختلف و حتی در مناطق مختلف یک کشور نیز متفاوت است(4، 3). شیوع عفونت هم زمان در افراد مبتلا به HIV در آمریکا 25%-4%، در ایتالیا 49%، اوکراین 70%، برزیل 45% و در ایران نیز آمارهای غیر رسمی بسیار متفاوت از 7/8% تا 9/94% گزارش شده است (6، 5). ابتلا به عفونت HCVوHBV به عنوان یک کوفاکتور مهم در پیشرفت ایمنولوژیکی و کلینیکی و هم چنین نتایج درمانی افراد مبتلا به عفونت HIV مطرح است (7). ابتلا به هپاتیت باعث سیر سریعتر بیماران به سمت هپاتیت مزمن، سیروز و بدخیمی کبدی خواهد شد، این هم زمانی به ویژه در معتادان تزریقی، میتواند تا90% نیز برسد. مطالعه‌های بالینی نشان می‌دهند حدود 10% تا 15% افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی، به طور هم زمان مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت B نیز هستند. در حالی که این نسبت در افراد غیر مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی تنها 5% است. از آن جا که پیشرفت عفونت هپاتیت B و یا کارسینوم هپاتوسلولار در افراد آلوده به ویروس نقص ایمنی انسانی، نسبت به افراد صرفاً مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت به تنهایی، سریعتر انجام میشود، میزان بقای این بیماران به شدت کاهش می‌یابد، به طوری که تخمین زده میشود حدود 3/1% مرگ‌های افراد مبتلا به HIVIبه طور مستقیم و یا غیر مستقیم به HCV مرتبط است(8). از طرف دیگر ابتلا به این عفونت همزمان سبب کاهش کلیرانس HCV شده و عوارض ناشی از ابتلا به عفونت HCV را نیز به شدت افزایش میدهد(10، 9). HIV پاسخ ایمنی سلولی به آنتی‌ژن HCV را به شدت مختل نموده و سیر مزمن شدن بیماری کبدی را بسیار تسریع مینماید(13-11). با توجه به آن چه بیان شد، تشخیص و مدیریت عفونتهای مشترک HIV و هپاتیتهای ویروسی میتواند از پیچیده شدن فرآیند درمان و افزایش مرگ و میر در بیماران بکاهد از این رو هدف از این مطالعه، بررسی مولکولی عفونت همزمان به ویروسهای HCV و HBV در مبتلایان به عفونت HIV در استان چهارمحال و بختیاری بود.
مواد و روش‌ها
این مطالعه توصیفی- مقطعی با همکاری مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری استان چهارمحال و بختیاری به منظور تعیین میزان آلودگی به ویروسهای هپاتیت نوع B و C در مبتلایان به HIV در شهرستان شهرکرد در سال 1394 صورت گرفت. روش نمونهگیری در این مطالعه از نوع نمونهگیری تصادفی ساده بود که تعداد 31 نمونه از افراد مبتلا به HIV که قبلا آلودگی آنها به روش وسترن بلات تایید شده بود، تهیه گردید(محدودیت تشخیص کیت Adaltis برابر IU/mL1 بود). تعداد 31 نمونه سرمی تهیه و تا زمان انجام آزمایش در فریزر70- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. به منظور تشخیص ویروس هپاتیت نوع C با توجه به اینکه این ویروس یک ویروسRNA دار میباشد، اقدام به استخراج RNA از نمونههای مورد بررسی نمودیم. جهت استخراج RNA از نمونههای سرم مورد مطالعه از کیت استخراج RNA (RNX-PLUS) ساخت شرکت سیناژن ایران استفاده شد. جهت ساخت cDNA از کیت RT PreMix (ساخت شرکت بیونیر، آلمان) طبق دستورالعمل کیت مربوطه استفاده شد. برای این منظور 1 میکرولیتر از نمونه RNA به همراه 1 میکرولیتر راندوم هگزامر(فرمنتاس، آلمان) و 15 میکرولیتر آب مقطر حاوی DEPC به لوله‌های آماده کیت اضافه و با اعمال برنامه حرارتی 15 درجه به مدت 1 دقیقه، 55 درجه سانتیگراد به مدت 60 دقیقه و 95 درجه سانتیگراد به مدت 5 دقیقه در دستگاه ترموسایکلر رشته cDNA تهیه گردید. جهت انجام آزمایش Nested RT PCR به منظور تشخیص قطعی ژنوم ویروس HCV ، واکنش PCR طی دو مرحله با استفاده از دستگاه(اپندورف ـ آلمان) Master Cycler Gradient استفاده شد(جدول 1)(14). مرحله اول واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای خارجی در حجم نهایی µL 25 متشکل از µL 5/2 بافر با غلظت 10 برابر، mmoL 5/1 کلرید منیزیم، µmoL 100Mix dNTP ، 1 واحد آنزیم پلی‌مراز(فرمنتاس- لیتوانی) moL µ 1 از زوج آغازگرهای F1و R1 انجام شد. راند دوم واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای داخلی در حجم نهایی µL 25 متشکل از µL 5/2 بافر با غلظت10 برابر، mmoL 5/1 کلرید منیزیم، µmoL 100 Mix dNTP ، 1 واحد آنزیم پلی‌مراز(فرمنتاس- لیتوانی) و µmoL 1 از زوج آغازگرهای F2 و R2 انجام شد.
به منظور تشخیص مولکولیHBV ، استخراج DNA با استفاده از کیت استخراج DNA (شرکت سیناژن) و طبق راهنمای آن بر روی نمونههای مثبت و کنترل مثبت و منفی اهدایی از دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، صورت گرفت. جهت انجام آزمایش PCR به منظور تشخیص قطعی ژنوم ویروس HBV ، واکنشPCR طی دو مرحله انجام شد(جدول 1)(15).
مرحله اول واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای خارجی در حجم نهایی µL 25 متشکل از µL 5/2 بافر با غلظت 10 برابر، mmoL 5/1 کلرید منیزیم، µmoL 100 Mix dNTP ، 1 واحد آنزیم پلی‌مراز(فرمنتاس- لیتوانی)، µmoL 1 از زوج آغازگرهای F3 ، R3 و DNA مربوط به هر ایزوله تنظیم شد. مرحله دوم واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای داخلی در حجم نهایی 25 میکرولیتر متشکل از محصول واکنش مرحله اول PCR ، PCR buffer 10x ، Mix dNTP mM 10، MgCl2 mM50، آغازگرهای F4 و R4 ، آنزیم Smar Taq DNA Polymerase و آب مقطر انجام شد(14).
برای ارزیابی کیفی DNA استخراج شده از الکتروفورز بر روی ژل آگارز 1% با رنگ اتیدیوم بروماید رنگ‌آمیزی و استفاده شد. سپس ژل در دستگاه ترانس لومیناتور قرار داده شده و با کمک نور UV، قطعات DNA مشاهده و با دستگاه Gel Documentation ثبت گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم‌افزار 7 Prism و آزمون دقیق فیشر صورت گرفت.
یافته‌ها
در این تحقیق نمونههای سرمی 31 فرد مبتلا به HIV که به روش وسترن بلات بیماری ایدز در آنها تشخیص داده شده بود، از نظـر آلودگـی همزمـان بـه ویـروس‌هـای HBV و HCV مورد بررسی قرار گرفتند. در 10 مورد(25/32%) آلودگی همزمان به HCV و در 2 مورد (45/6%) آلودگی همزمان به HBV گزارش گردید. تنها در 1 مورد (22/3%) عفونت همزمان ویروسهای HBV و HCV مشاهده شد(نمودار و شکل 1).
در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر، بین آلودگی به HIV و عفونت HCV با شاخص تکرارپذیری ارتباط معنادار مشاهده گردید(05/0 p<) اما بین آلودگی به HIV وHBV ارتباط معنادار مشاهده نشد.
از 31 فرد مورد بررسی، 27 نفر مرد(09/87%) و 4 نفر زن(90/12%) بودند. در جنس زن آلودگی هم زمان با ویروسهایHBV وHCV مشاهده نشد. در صورتی که در جنس مرد در 10 مورد(25/32%)، آلودگی هم زمان به HCV و در 2 مورد(45/6%) آلودگی همزمان به HBV گزارش گردید. در 1 مورد (22/3%) عفونت هم زمان ویروسهای HBV و HCV مشاهده شد. در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر بین آلودگی به HIV و عفونت HCV در جنس مرد با شاخص تکرارپذیری ارتباط آماری معنادار مشاهده گردید(05/0 p<).
از نظر وضعیت تأهل، 26 نفر(87/83%) متاهل و 5 نفر (12/16%) مجرد بودند. عفونت هم زمان به HBV و HCV در افراد متاهل تنها در یک نفر(84/3%) و در افراد مجرد نیز تنها در یک نفر(20%) گزارش گردید. در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر، بین آلودگی به HIV و وضعیت تاهل با شاخص تکرارپذیری ارتباط معنادار آماری مشاهده گردید(05/0 p<).
از نظر وضعیت اعتیاد، 24 نفر(41/77%) معتاد تزریقی و 7 نفر(58/22%) معتاد غیر تزریقی بودند. عفونت هم زمان به HBV و HCV در یک نفر از معتادان تزریقی گزارش شد(16/4%). عفونت هم زمان با HCV در معتادان تزریقی مبتلا به HIV در 10 نمونه(66/41%) و عفونت هم زمان بهHBV در معتادان تزریقی مبتلا به HIV در 2 نمونه(33/8%) گزارش گردید. در معتادان غیر تزریقی، آلودگی هم زمان به HBV و HCV گزارش نشد. در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر بین آلودگی به HIV و عفونت HCV در معتادان تزریقی با شاخص تکرارپذیری ارتباط معنادار آماری مشاهده گردید(05/0 p<). در صورتیکه بین آلودگی به HIV و عفونت HBV در معتادان غیر تزریقی ارتباط آماری معنادار مشاهده نشد.
از نظر سابقه زندان، 4 نفر(9/12%) سابقه زندانی شدن داشتنـد و 27 نفـر(09/87%) سابقـه زندانـی شدن نداشتند.
نمودار 1: فراوانی آلودگی هم زمان به ویروسهای HBV و HCV در مبتلایان به HIV
شکل 1. الف) مرحله اول واکنش Nested RT PCR. ستون M: مارکر 100 جفت بازی (فرمنتاز)،ستون 1: کنترل منفی، ستون 2: کنترل مثبت، ستونهای 5-4 نمونههای HCV مثبت مورد بررسی ب) مرحله دوم واکنش Nested RT PCR. ستون 1: مارکر 100 جفت بازی (فرمنتاز)،ستون 2: کنترل منفی، ستون های 3، 4 و 5 نمونه های HCV مثبت مورد بررسی
جدول 2: آلودگی به HBV و HCV و فاکتورهای خطر مورد بررسی
عفونت هم زمان به HBV و HCV در یک نفر(22/3%) از افرادی که سابقه زندانی شدن داشتند گزارش گردید. در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر، بین سابقه زندانی شدن و آلودگی به HIV و عفونت HCV و HBV ارتباط آماری معنادار مشاهده نشد. در وجود همزمان سایر فاکتورهای خطر مثل سابقه دریافت خون، سابقه خالکوبی و داشتن شرکای جنسی متعدد در هیچ یک از مـوارد، عفونت هم زمان HBV و HCV گزارش نگردید(جدول 2).
بحث
تشخیص زود هنگام و اقدامات درمانی به موقع عفونتهای فرصت طلب و تومورها، میتواند سبب کاهش
رنج، مرگ و میر زود هنگام و هزینههای درمانی در بیماران مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی شود. مطالعه حاضر، به منظور تشخیص مولکولی عفونت هم زمان HBV و HCV در مبتلایان به عفونت HIV در شهرستان شهرکرد و هم چنین بررسی برخی از فاکتورهای رفتاری پرخطر در آنان انجام شد(16، 15). مطالعه‌های مختلفی در جمعیتهای در معرض خطر با اهداف تقریبا مشابه با این مطالعه انجام شده است و در آنها موارد مختلفی از ابتلای هم زمان به همراه ابتلا به عفونتهای ویروس هپاتیت B و یا C به همراه ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی به خصوص در گروههای پر خطر نظیر معتادان تزریقی در سراسـر جهـان گزارش شده است. بر اساس این مطالعه‌ها،
ویروس نقص ایمنی یکی از علل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در کشورهای در حال توسعه بوده و نزدیک به یک میلیارد نفر از جمعیت جهان به صورت مستقیم یا به صورت غیر مستقیم و از طریق افراد در معرض خطر، با این ویروسها مواجه میشوند. عفونت HCV با شیوع بالایی در میان افراد آلوده به HIV وجود دارد که به دلیل مسیرهای مشترک در انتقال ویروس است. عفونت هم زمان HIV/HCV در یک فرد، احتمال انتقال جنسیHCV را که انتقال ضعیفی دارد، افزایش میدهد(17). میزان ابتلا و شیوع HIV و HCV در کشورهای مختلف و حتی نقاط مختلف یک کشور میتواند متفاوت باشد به طوری که در مطالعه ما، میزان شیوع ویروس هپاتیت B در مبتلایان به HIV 45/6% و میزان شیوع HCV در مبتلایان به HIV 25/32% گزارش شد. عفونت هم زمان به ویروسهای HIV ، HBV و HCV 22/3% گزارش گردید در صورتی که در تحقیق انجام شده توسط محمدی و همکاران که به منظور بررسی میزان ابتلا به عفونت HIV وHCV در بیماران مشکوک مراجعه‌کننده به بیمارستان شهدای عشایر خرم‌آباد صورت گرفت، آلودگی به HIV 7/10% و آلودگی به HCV 8/24% گزارش شد. در این تحقیق عفونت هم زمان به HIV و HCV 1/8% گزارش شد(17). در تحقیق دیگر انجام شده توسط رحیمی ـ موقر و همکاران بر روی 899 معتاد تزریقی در تهران، آلودگی به HIV 7/10% ، آلودگی به HCV 5/34% و آلودگی به HBV 7/50% گزارش گردید. عفونت هم زمان به HIV ، HBV و HCV 5/6% گزارش شد(5). در تحقیق انجام شده توسط نوروزیان و همکاران که بر روی 271 داوطلب معتاد تزریقی در خرم‌آباد صورت گرفت، عفونت همزمان HCV و HIV 95/2% ، عفونت همزمان HBV و HIV 10/1% و عفونت همزمان HBV ، HCV و HIV 36/0% گزارش گردید که نسبت به نتایج حاصل از تحقیق ما بسیار کمتـر بود(18).
نتایج مطالعه‌های انجام شده در دنیا بیانگر این است که فراوانی هپاتیت Bو هپاتیت C در معتادان و به خصوص معتادان تزریقی در اروپا و آمریکا به مراتب بیشتر از آسیا و خاورمیانه است(19). به طوری که در جمعیت معتادان به مواد تزریقی، فراوانی HBVوHCV به ترتیب 64% و 75% در کوپنهاک، 1/61% و 2/82% در زندانیان مکزیک و 64% و 87% در زندانیان دانمارک گزارش شده است(21، 20). مطالعه‌ها نشان میدهد که سالیانه بیش از 350 هزار نفر در اثر ویروس هپاتیت C و یک میلیون نفر در اثر ابتلا به ویروس هپاتیت B فوت میکنند اما خوشبختانه میزان شیوع ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی و سایر بیماریهای ویروسی منتقله از طریق فرآوردههای خونی در جمعیت عمومی، بسیار پایین گزارش شده است. متأسفانه همراهی عفونتهای هپاتیت ویروسی با ویروس نقص سیستم ایمنی انسانی میتواند منجر به سرعت بخشیدن به فرآیند مزمن شدن عفونت هپاتیت و هم چنین ابتلای بیماران به سرطان کبد شود و بر این اساس هم زمانی این عفونتها به عنوان یکی از علل اصلی مرگ و میر و یا ناتوانی در بین افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی مطرح شده است. مشابه با مطالعه حاضر و در مطالعه‌های بالینی متعدد در سطح کشور، سیر ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی و هم چنین رفتارهای پرخطر مرتبط با آن در گروههای مختلف انسانی گزارش شده است(23، 22).
در تحقیق ما فراوانی هم زمان HIV وHCV 25/32% گزارش گردید که حاکی از فراوانی بالای عفونت HCV در افراد HIV مثبت میباشد. فراوانی هم زمان ویروسهای HBV و HIV نیز 45/6% گزارش گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که عفونت هم زمان با HCV در معتادان تزریقی HIV مثبت 66/41% و در معتادان غیر تزریقی HIV مثبت 33/8% میباشد. در افراد HIV مثبتی که سابقه زندانی شدن داشتند، عفونت هم زمان با HCV 22/3% گزارش گردید. بیشترین میزان شیوع، عفونت هم زمان HIV و HCV در بین فاکتورهای خطر مورد بررسی در معتادان تزریقی بود. در مطالعه جوادی و همکاران در معتادین زندانی نواحی مرکزی ایران فراوانی HBsAg ، 5/3% گزارش شده است. نتایج حاصل از آزمایش‌ها بر روی نمونههای افراد دارای اعتیاد تزریقی فراوانی عفونت مشترک HIV ، HBV و HCV ، HIV ، HBV و HIV ، HCV را بهترتیب 16/4% ، 33/8% و6/41% برآورد میکند. در این مطالعه یکی از عوامل مهم خطر برای معتادان تزریقی، سابقه زندان شناخته شده است. سابقه زندان بهعنوان عامل خطر ابتلا به هپاتیت B، هپاتیت Cو HIV در بسیاری از مطالعه‌ها ذکر شده است(15). در بعضی از مطالعه‌های دیگر مهم‌ترین عامل انتقال عفونت، استفاده از سرنگهای مشترک و غیر بهداشتی در محیط زندان عنوان گردید(23). در مطالعه انجام شده توسط رضوانی و همکاران که در سال 2014 در مشهد بر روی 688 نمونه انجام شد، 15/0% از نظر عفونت هم زمان با HBV ، HCV و HIV مثبت بودند که نسبت به نتایج حاصل از تحقیق ما کمتر میباشد(24). در تحقیق انجام شده در شهر اصفهان که بر روی 106نمونه از معتادان تزریقی HIV مثبت در فاصله زمانی سال‌های1376تا 1379انجام شد، در 4/9% موارد عفونت توأم HBV ، HCV و HIV با روش الایزا مثبت تشخیص داده شدند و در همین مطالعه سابقه زندان با فراوانی 2/18% ، به عنوان فاکتور خطر اصلی مستقل برای اعتیاد تزریقی مشخص گردید(25). در مطالعه انجام شده توسط هوسین و همکاران در شمال هند بر روی 863 نمونه جهت ارزیابی خطر ابتلا به عفونت هم زمان HBV ، HCV و HIV و سیفلیس با روش الایزا ، عفونت HCV ، HIV به میزان 1/0% و عفونت HBV و HIV به میزان 2/0% برآورد گردید(26).
به این ترتیب لازم است، شناسایی بیشتر گروههای در معرض خطر صورت گیرد. هم چنین غربالگری در میان گروههایی که در نظرسنجیها کمتر منعکس شده(به عنوان
مثال زنان) و معرفی آزمایش‌های اضافی مانند RNA HCV میتواند به عنوان یک سیاست غربالگری مد نظر قرار گیرد. هم چنین توصیه میشود مسئولین استان به انجام مراقبت اقتصادی و بهداشتی شامل استراتژی روشن برای بهبود کیفیت شرایط زندگی، آموزش و پرورش و دسترسی آسان به امکانات مراقبتهای بهداشتی، مبارزه با اعتیاد تزریقی، استفاده از مواد مخدر و بهداشت زندانها توجه بیشتری مبذول دارند. با توجه به بحث فوق این مطالعه با برجسته‌سازی و مشخص ساختن میزان خطراتی که افراد جامعه ممکن است با آن روبرو باشند، میتواند به طراحی اقدامات مفید برای محدود کردن HBV ، HCV و HIV بیانجامد.
نتیجه‌گیری
ابتلا به ویروس HBV در سنین پایین در این استان به دلیل انجام طرح واکسیناسیون پایین است و با توجه به راههای مشترک انتقال ویروسهای HCV ، HBV و HIV ، ضروری است که تمامی افرادی که از نظرHIV آزمایش میشوند و یا آلوده بهHIV هستند، از نظر ابتلا به ویروسهای هپاتیت B و C نیز آزمایش شوند.
تشکر و قدردانی
نویسندگان این مقاله از کارکنان مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری استان چهار محال و بختیاری به دلیل همکاری در انجام این تحقیق، مراتب تقدیر و تشکر خود را اعلام میدارند.
متن کامل: (4520 مشاهده)
بررسی مولکولی عفونت همزمان به ویروسهای HCV و HBV در مبتلایان
به عفونت HIV در استان چهار محال و بختیاری
فرزانه طاهری1، الهه تاج‌بخش2، احسان حیدری سورشجانی3
چکیده
سابقه و هدف
هپاتیتهای ویروسی B و C ، از مشکلات درمانی افراد مبتلا به عفونت HIV به شمار میروند. اهمیت این عفونتها در راه انتقال مشترک آنها است و نیز این که بیماری کبد در نتیجه عفونت با HCV و HBV و عفونت توأم با HIV میتواند باعث مرگ شود.
مواد و روش‌ها
در یک مطالعه توصیفی ـ مقطعی در سال 1394 ، تعداد 31 نمونه سرم از افراد مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری مرکز بهداشت استان چهار محال و بختیاری که از نظر ابتلا به HIV با روش وسترن بلات مثبت قطعی تشخیص داده شده بودند، با کسب رضایت ایشان تهیه و از نظر عفونت همزمان با ویروسهای HBV و HCV به روش PCR مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها به کمک آزمون دقیق فیشر و نرم‌افزار 7 prism، تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها
نتایج حاصل از این تحقیق بر روی نمونههای سرم افراد مبتلا به HIV ، فراوانی هم زمان عفونت HBV و HCV در افراد HIV مثبت را 22/3% ، فراوانی هم زمان عفونت HBV در افراد HIV مثبت را 45/6% و فراوانی هم زمان عفونت HCV در مبتلایان به HIV را 5/22% برآورد کرد.
نتیجه گیری
با توجه به راههای مشترک انتقال ویروسهای HCV ، HBV و HIV ، تمامی افرادی که از نظرHIV آزمایش میشوند و یا آلوده بهHIV هستند بایستی از نظر ابتلا به ویروسهای هپاتیت B و C نیز بررسی شوند.
کلمات کلیدی: عفونت هم زمان، هپاتیت B، هپاتیت C، HIV، تشخیص مولکولی
تاریخ دریافت: 21/12/96
تاریخ پذیرش: 3 /7 /97
1- کارشنـاس ارشـد میکروبیولـوژی ـ مرکـز تحقیقات انتقال خون ـ موسسه عالی آموزش و پژوهشی طب انتقال خون و پایگاه منطقه‌ای انتقال خون شهرکرد ـ شهرکرد ـ ایران
2- مؤلف مسئول: دکترای میکروبیولوژی ـ دانشیار دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد ـ شهرکرد ـ ایران ـ صندوق پستی: 166
3- کارشناس ارشد ژنتیک ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزش و پژوهشی طب انتقال خون و پایگاه منطقه‌ای انتقال خون شهرکرد ـ شهرکرد ـ ایران
به عفونت HIV در استان چهار محال و بختیاری
فرزانه طاهری1، الهه تاج‌بخش2، احسان حیدری سورشجانی3
چکیده
سابقه و هدف
هپاتیتهای ویروسی B و C ، از مشکلات درمانی افراد مبتلا به عفونت HIV به شمار میروند. اهمیت این عفونتها در راه انتقال مشترک آنها است و نیز این که بیماری کبد در نتیجه عفونت با HCV و HBV و عفونت توأم با HIV میتواند باعث مرگ شود.
مواد و روش‌ها
در یک مطالعه توصیفی ـ مقطعی در سال 1394 ، تعداد 31 نمونه سرم از افراد مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری مرکز بهداشت استان چهار محال و بختیاری که از نظر ابتلا به HIV با روش وسترن بلات مثبت قطعی تشخیص داده شده بودند، با کسب رضایت ایشان تهیه و از نظر عفونت همزمان با ویروسهای HBV و HCV به روش PCR مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها به کمک آزمون دقیق فیشر و نرم‌افزار 7 prism، تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها
نتایج حاصل از این تحقیق بر روی نمونههای سرم افراد مبتلا به HIV ، فراوانی هم زمان عفونت HBV و HCV در افراد HIV مثبت را 22/3% ، فراوانی هم زمان عفونت HBV در افراد HIV مثبت را 45/6% و فراوانی هم زمان عفونت HCV در مبتلایان به HIV را 5/22% برآورد کرد.
نتیجه گیری
با توجه به راههای مشترک انتقال ویروسهای HCV ، HBV و HIV ، تمامی افرادی که از نظرHIV آزمایش میشوند و یا آلوده بهHIV هستند بایستی از نظر ابتلا به ویروسهای هپاتیت B و C نیز بررسی شوند.
کلمات کلیدی: عفونت هم زمان، هپاتیت B، هپاتیت C، HIV، تشخیص مولکولی
تاریخ دریافت: 21/12/96
تاریخ پذیرش: 3 /7 /97
1- کارشنـاس ارشـد میکروبیولـوژی ـ مرکـز تحقیقات انتقال خون ـ موسسه عالی آموزش و پژوهشی طب انتقال خون و پایگاه منطقه‌ای انتقال خون شهرکرد ـ شهرکرد ـ ایران
2- مؤلف مسئول: دکترای میکروبیولوژی ـ دانشیار دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد ـ شهرکرد ـ ایران ـ صندوق پستی: 166
3- کارشناس ارشد ژنتیک ـ مرکز تحقیقات انتقال خون ـ مؤسسه عالی آموزش و پژوهشی طب انتقال خون و پایگاه منطقه‌ای انتقال خون شهرکرد ـ شهرکرد ـ ایران
مقدمه
ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی، نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی انسان ایجاد میشود. بیماری ایدز به علت نقص ایمنی شدیدی که ایجاد میکند، بر تمام دستگاههای بدن تأثیر میگذارد. یکی از مشکلات بیماران مبتلا به HIV ، ابتلا همراه با هپاتیت B وC در این بیماران میباشد. اهمیت این عفونتها در راه انتقال مشترک آنها است و نیز این که بیماری کبد در نتیجه عفونت با HCV وHBV و عفونت توأم با HIV میتواند باعث مرگ شود. در میان افراد آلوده به ویروس نقص ایمنی انسانی، اختلالات کبدی شایع است. با توجه به اینکه عفونت درمان نشده ویروس نقص ایمنی انسانی منجر به تضعیف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت فرد نسبت به عفونتهای مختلف میگردد، بیماری کبدی ممکن است به واسطه هپاتیتهای ویروسی مزمن یا به علت راههای مشترک انتقال هپاتیتB وC حاد، نمای بیماری ویروس نقص ایمنی اکتسابی را پیچیدهتر سازد. به دلیل تشابه روشهای انتقال HIV، HCV و HBV ، ابتلای هم زمان به این دو عفونت بسیار شایع است. تخمین زده میشود که 34 تا 36 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به عفونت HIV ، 170 میلیون نفر مبتلا به HCV و 4 تا 5 میلیون نفر مبتلا به عفونت همزمان HCV و HIV هستند(2، 1). بروز عفونت همزمان بهHIV ، HCV وHBV بسته به فاکتورهای خطر مساعدکننده در کشورهای مختلف و حتی در مناطق مختلف یک کشور نیز متفاوت است(4، 3). شیوع عفونت هم زمان در افراد مبتلا به HIV در آمریکا 25%-4%، در ایتالیا 49%، اوکراین 70%، برزیل 45% و در ایران نیز آمارهای غیر رسمی بسیار متفاوت از 7/8% تا 9/94% گزارش شده است (6، 5). ابتلا به عفونت HCVوHBV به عنوان یک کوفاکتور مهم در پیشرفت ایمنولوژیکی و کلینیکی و هم چنین نتایج درمانی افراد مبتلا به عفونت HIV مطرح است (7). ابتلا به هپاتیت باعث سیر سریعتر بیماران به سمت هپاتیت مزمن، سیروز و بدخیمی کبدی خواهد شد، این هم زمانی به ویژه در معتادان تزریقی، میتواند تا90% نیز برسد. مطالعه‌های بالینی نشان می‌دهند حدود 10% تا 15% افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی، به طور هم زمان مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت B نیز هستند. در حالی که این نسبت در افراد غیر مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی تنها 5% است. از آن جا که پیشرفت عفونت هپاتیت B و یا کارسینوم هپاتوسلولار در افراد آلوده به ویروس نقص ایمنی انسانی، نسبت به افراد صرفاً مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت به تنهایی، سریعتر انجام میشود، میزان بقای این بیماران به شدت کاهش می‌یابد، به طوری که تخمین زده میشود حدود 3/1% مرگ‌های افراد مبتلا به HIVIبه طور مستقیم و یا غیر مستقیم به HCV مرتبط است(8). از طرف دیگر ابتلا به این عفونت همزمان سبب کاهش کلیرانس HCV شده و عوارض ناشی از ابتلا به عفونت HCV را نیز به شدت افزایش میدهد(10، 9). HIV پاسخ ایمنی سلولی به آنتی‌ژن HCV را به شدت مختل نموده و سیر مزمن شدن بیماری کبدی را بسیار تسریع مینماید(13-11). با توجه به آن چه بیان شد، تشخیص و مدیریت عفونتهای مشترک HIV و هپاتیتهای ویروسی میتواند از پیچیده شدن فرآیند درمان و افزایش مرگ و میر در بیماران بکاهد از این رو هدف از این مطالعه، بررسی مولکولی عفونت همزمان به ویروسهای HCV و HBV در مبتلایان به عفونت HIV در استان چهارمحال و بختیاری بود.
مواد و روش‌ها
این مطالعه توصیفی- مقطعی با همکاری مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری استان چهارمحال و بختیاری به منظور تعیین میزان آلودگی به ویروسهای هپاتیت نوع B و C در مبتلایان به HIV در شهرستان شهرکرد در سال 1394 صورت گرفت. روش نمونهگیری در این مطالعه از نوع نمونهگیری تصادفی ساده بود که تعداد 31 نمونه از افراد مبتلا به HIV که قبلا آلودگی آنها به روش وسترن بلات تایید شده بود، تهیه گردید(محدودیت تشخیص کیت Adaltis برابر IU/mL1 بود). تعداد 31 نمونه سرمی تهیه و تا زمان انجام آزمایش در فریزر70- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. به منظور تشخیص ویروس هپاتیت نوع C با توجه به اینکه این ویروس یک ویروسRNA دار میباشد، اقدام به استخراج RNA از نمونههای مورد بررسی نمودیم. جهت استخراج RNA از نمونههای سرم مورد مطالعه از کیت استخراج RNA (RNX-PLUS) ساخت شرکت سیناژن ایران استفاده شد. جهت ساخت cDNA از کیت RT PreMix (ساخت شرکت بیونیر، آلمان) طبق دستورالعمل کیت مربوطه استفاده شد. برای این منظور 1 میکرولیتر از نمونه RNA به همراه 1 میکرولیتر راندوم هگزامر(فرمنتاس، آلمان) و 15 میکرولیتر آب مقطر حاوی DEPC به لوله‌های آماده کیت اضافه و با اعمال برنامه حرارتی 15 درجه به مدت 1 دقیقه، 55 درجه سانتیگراد به مدت 60 دقیقه و 95 درجه سانتیگراد به مدت 5 دقیقه در دستگاه ترموسایکلر رشته cDNA تهیه گردید. جهت انجام آزمایش Nested RT PCR به منظور تشخیص قطعی ژنوم ویروس HCV ، واکنش PCR طی دو مرحله با استفاده از دستگاه(اپندورف ـ آلمان) Master Cycler Gradient استفاده شد(جدول 1)(14). مرحله اول واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای خارجی در حجم نهایی µL 25 متشکل از µL 5/2 بافر با غلظت 10 برابر، mmoL 5/1 کلرید منیزیم، µmoL 100Mix dNTP ، 1 واحد آنزیم پلی‌مراز(فرمنتاس- لیتوانی) moL µ 1 از زوج آغازگرهای F1و R1 انجام شد. راند دوم واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای داخلی در حجم نهایی µL 25 متشکل از µL 5/2 بافر با غلظت10 برابر، mmoL 5/1 کلرید منیزیم، µmoL 100 Mix dNTP ، 1 واحد آنزیم پلی‌مراز(فرمنتاس- لیتوانی) و µmoL 1 از زوج آغازگرهای F2 و R2 انجام شد.
به منظور تشخیص مولکولیHBV ، استخراج DNA با استفاده از کیت استخراج DNA (شرکت سیناژن) و طبق راهنمای آن بر روی نمونههای مثبت و کنترل مثبت و منفی اهدایی از دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، صورت گرفت. جهت انجام آزمایش PCR به منظور تشخیص قطعی ژنوم ویروس HBV ، واکنشPCR طی دو مرحله انجام شد(جدول 1)(15).
مرحله اول واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای خارجی در حجم نهایی µL 25 متشکل از µL 5/2 بافر با غلظت 10 برابر، mmoL 5/1 کلرید منیزیم، µmoL 100 Mix dNTP ، 1 واحد آنزیم پلی‌مراز(فرمنتاس- لیتوانی)، µmoL 1 از زوج آغازگرهای F3 ، R3 و DNA مربوط به هر ایزوله تنظیم شد. مرحله دوم واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای داخلی در حجم نهایی 25 میکرولیتر متشکل از محصول واکنش مرحله اول PCR ، PCR buffer 10x ، Mix dNTP mM 10، MgCl2 mM50، آغازگرهای F4 و R4 ، آنزیم Smar Taq DNA Polymerase و آب مقطر انجام شد(14).
برای ارزیابی کیفی DNA استخراج شده از الکتروفورز بر روی ژل آگارز 1% با رنگ اتیدیوم بروماید رنگ‌آمیزی و استفاده شد. سپس ژل در دستگاه ترانس لومیناتور قرار داده شده و با کمک نور UV، قطعات DNA مشاهده و با دستگاه Gel Documentation ثبت گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم‌افزار 7 Prism و آزمون دقیق فیشر صورت گرفت.
جدول 1: آغازگرهای مورد استفاده جهت تشخیص ویروسهای HCV و HBV
| آغازگر | سکانس | اندازه قطعه(bp) | |
| آغازگر HCV | آغازگرهای خارجی | F1: GGCGACACTCCACCATAGATC | bp 324 |
| R1: GGTGCACGGTCTACGAGACCT | |||
| آغازگرهای داخلی | F2: CTGTGAGGAACTACTGTCTTC | bp 256 | |
| R2: CCCTATCAGGCAGTACCACAA | |||
| آغازگر HBV | آغازگرهای خارجی | F3: TCGTGTTACAGGCGGGGTTT | bp 513 |
| R3: CGAACCACTGAACAAATGGC | |||
| آغازگرهای داخلی | F4: CAAGGTATGTTGCCCGTTTG | bp 233 | |
| R4: GGCACTAGTAAACTGAGCCA | |||
یافته‌ها
در این تحقیق نمونههای سرمی 31 فرد مبتلا به HIV که به روش وسترن بلات بیماری ایدز در آنها تشخیص داده شده بود، از نظـر آلودگـی همزمـان بـه ویـروس‌هـای HBV و HCV مورد بررسی قرار گرفتند. در 10 مورد(25/32%) آلودگی همزمان به HCV و در 2 مورد (45/6%) آلودگی همزمان به HBV گزارش گردید. تنها در 1 مورد (22/3%) عفونت همزمان ویروسهای HBV و HCV مشاهده شد(نمودار و شکل 1).
در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر، بین آلودگی به HIV و عفونت HCV با شاخص تکرارپذیری ارتباط معنادار مشاهده گردید(05/0 p<) اما بین آلودگی به HIV وHBV ارتباط معنادار مشاهده نشد.
از 31 فرد مورد بررسی، 27 نفر مرد(09/87%) و 4 نفر زن(90/12%) بودند. در جنس زن آلودگی هم زمان با ویروسهایHBV وHCV مشاهده نشد. در صورتی که در جنس مرد در 10 مورد(25/32%)، آلودگی هم زمان به HCV و در 2 مورد(45/6%) آلودگی همزمان به HBV گزارش گردید. در 1 مورد (22/3%) عفونت هم زمان ویروسهای HBV و HCV مشاهده شد. در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر بین آلودگی به HIV و عفونت HCV در جنس مرد با شاخص تکرارپذیری ارتباط آماری معنادار مشاهده گردید(05/0 p<).
از نظر وضعیت تأهل، 26 نفر(87/83%) متاهل و 5 نفر (12/16%) مجرد بودند. عفونت هم زمان به HBV و HCV در افراد متاهل تنها در یک نفر(84/3%) و در افراد مجرد نیز تنها در یک نفر(20%) گزارش گردید. در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر، بین آلودگی به HIV و وضعیت تاهل با شاخص تکرارپذیری ارتباط معنادار آماری مشاهده گردید(05/0 p<).
از نظر وضعیت اعتیاد، 24 نفر(41/77%) معتاد تزریقی و 7 نفر(58/22%) معتاد غیر تزریقی بودند. عفونت هم زمان به HBV و HCV در یک نفر از معتادان تزریقی گزارش شد(16/4%). عفونت هم زمان با HCV در معتادان تزریقی مبتلا به HIV در 10 نمونه(66/41%) و عفونت هم زمان بهHBV در معتادان تزریقی مبتلا به HIV در 2 نمونه(33/8%) گزارش گردید. در معتادان غیر تزریقی، آلودگی هم زمان به HBV و HCV گزارش نشد. در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر بین آلودگی به HIV و عفونت HCV در معتادان تزریقی با شاخص تکرارپذیری ارتباط معنادار آماری مشاهده گردید(05/0 p<). در صورتیکه بین آلودگی به HIV و عفونت HBV در معتادان غیر تزریقی ارتباط آماری معنادار مشاهده نشد.
از نظر سابقه زندان، 4 نفر(9/12%) سابقه زندانی شدن داشتنـد و 27 نفـر(09/87%) سابقـه زندانـی شدن نداشتند.
نمودار 1: فراوانی آلودگی هم زمان به ویروسهای HBV و HCV در مبتلایان به HIV
شکل 1. الف) مرحله اول واکنش Nested RT PCR. ستون M: مارکر 100 جفت بازی (فرمنتاز)،ستون 1: کنترل منفی، ستون 2: کنترل مثبت، ستونهای 5-4 نمونههای HCV مثبت مورد بررسی ب) مرحله دوم واکنش Nested RT PCR. ستون 1: مارکر 100 جفت بازی (فرمنتاز)،ستون 2: کنترل منفی، ستون های 3، 4 و 5 نمونه های HCV مثبت مورد بررسی
جدول 2: آلودگی به HBV و HCV و فاکتورهای خطر مورد بررسی
| HCV | HBV | |||
| وضعیت تأهل | متأهل | مجرد | متأهل | مجرد |
| 0 | 0 | 1 | 0 | |
| (0%) | (0%) | (84/3%) | (0%) | |
| وضعیت اعتیاد | معتاد تزریقی | معتاد غیر تزریقی | معتاد تزریقی | معتاد غیر تزریقی |
| 10 | 2 | 0 | 0 | |
| (66/41%) | (33/8%) | (0%) | (0%) | |
| سابقه زندانی شدن | دارند | ندارند | دارند | ندارند |
| 1 | 0 | 0 | 0 | |
| (22/3%) | (0%) | (0%) | (0%) | |
عفونت هم زمان به HBV و HCV در یک نفر(22/3%) از افرادی که سابقه زندانی شدن داشتند گزارش گردید. در تجزیه و تحلیل آماری با آزمون دقیق فیشر، بین سابقه زندانی شدن و آلودگی به HIV و عفونت HCV و HBV ارتباط آماری معنادار مشاهده نشد. در وجود همزمان سایر فاکتورهای خطر مثل سابقه دریافت خون، سابقه خالکوبی و داشتن شرکای جنسی متعدد در هیچ یک از مـوارد، عفونت هم زمان HBV و HCV گزارش نگردید(جدول 2).
بحث
تشخیص زود هنگام و اقدامات درمانی به موقع عفونتهای فرصت طلب و تومورها، میتواند سبب کاهش
رنج، مرگ و میر زود هنگام و هزینههای درمانی در بیماران مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی شود. مطالعه حاضر، به منظور تشخیص مولکولی عفونت هم زمان HBV و HCV در مبتلایان به عفونت HIV در شهرستان شهرکرد و هم چنین بررسی برخی از فاکتورهای رفتاری پرخطر در آنان انجام شد(16، 15). مطالعه‌های مختلفی در جمعیتهای در معرض خطر با اهداف تقریبا مشابه با این مطالعه انجام شده است و در آنها موارد مختلفی از ابتلای هم زمان به همراه ابتلا به عفونتهای ویروس هپاتیت B و یا C به همراه ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی به خصوص در گروههای پر خطر نظیر معتادان تزریقی در سراسـر جهـان گزارش شده است. بر اساس این مطالعه‌ها،
ویروس نقص ایمنی یکی از علل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در کشورهای در حال توسعه بوده و نزدیک به یک میلیارد نفر از جمعیت جهان به صورت مستقیم یا به صورت غیر مستقیم و از طریق افراد در معرض خطر، با این ویروسها مواجه میشوند. عفونت HCV با شیوع بالایی در میان افراد آلوده به HIV وجود دارد که به دلیل مسیرهای مشترک در انتقال ویروس است. عفونت هم زمان HIV/HCV در یک فرد، احتمال انتقال جنسیHCV را که انتقال ضعیفی دارد، افزایش میدهد(17). میزان ابتلا و شیوع HIV و HCV در کشورهای مختلف و حتی نقاط مختلف یک کشور میتواند متفاوت باشد به طوری که در مطالعه ما، میزان شیوع ویروس هپاتیت B در مبتلایان به HIV 45/6% و میزان شیوع HCV در مبتلایان به HIV 25/32% گزارش شد. عفونت هم زمان به ویروسهای HIV ، HBV و HCV 22/3% گزارش گردید در صورتی که در تحقیق انجام شده توسط محمدی و همکاران که به منظور بررسی میزان ابتلا به عفونت HIV وHCV در بیماران مشکوک مراجعه‌کننده به بیمارستان شهدای عشایر خرم‌آباد صورت گرفت، آلودگی به HIV 7/10% و آلودگی به HCV 8/24% گزارش شد. در این تحقیق عفونت هم زمان به HIV و HCV 1/8% گزارش شد(17). در تحقیق دیگر انجام شده توسط رحیمی ـ موقر و همکاران بر روی 899 معتاد تزریقی در تهران، آلودگی به HIV 7/10% ، آلودگی به HCV 5/34% و آلودگی به HBV 7/50% گزارش گردید. عفونت هم زمان به HIV ، HBV و HCV 5/6% گزارش شد(5). در تحقیق انجام شده توسط نوروزیان و همکاران که بر روی 271 داوطلب معتاد تزریقی در خرم‌آباد صورت گرفت، عفونت همزمان HCV و HIV 95/2% ، عفونت همزمان HBV و HIV 10/1% و عفونت همزمان HBV ، HCV و HIV 36/0% گزارش گردید که نسبت به نتایج حاصل از تحقیق ما بسیار کمتـر بود(18).
نتایج مطالعه‌های انجام شده در دنیا بیانگر این است که فراوانی هپاتیت Bو هپاتیت C در معتادان و به خصوص معتادان تزریقی در اروپا و آمریکا به مراتب بیشتر از آسیا و خاورمیانه است(19). به طوری که در جمعیت معتادان به مواد تزریقی، فراوانی HBVوHCV به ترتیب 64% و 75% در کوپنهاک، 1/61% و 2/82% در زندانیان مکزیک و 64% و 87% در زندانیان دانمارک گزارش شده است(21، 20). مطالعه‌ها نشان میدهد که سالیانه بیش از 350 هزار نفر در اثر ویروس هپاتیت C و یک میلیون نفر در اثر ابتلا به ویروس هپاتیت B فوت میکنند اما خوشبختانه میزان شیوع ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی و سایر بیماریهای ویروسی منتقله از طریق فرآوردههای خونی در جمعیت عمومی، بسیار پایین گزارش شده است. متأسفانه همراهی عفونتهای هپاتیت ویروسی با ویروس نقص سیستم ایمنی انسانی میتواند منجر به سرعت بخشیدن به فرآیند مزمن شدن عفونت هپاتیت و هم چنین ابتلای بیماران به سرطان کبد شود و بر این اساس هم زمانی این عفونتها به عنوان یکی از علل اصلی مرگ و میر و یا ناتوانی در بین افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی مطرح شده است. مشابه با مطالعه حاضر و در مطالعه‌های بالینی متعدد در سطح کشور، سیر ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی و هم چنین رفتارهای پرخطر مرتبط با آن در گروههای مختلف انسانی گزارش شده است(23، 22).
در تحقیق ما فراوانی هم زمان HIV وHCV 25/32% گزارش گردید که حاکی از فراوانی بالای عفونت HCV در افراد HIV مثبت میباشد. فراوانی هم زمان ویروسهای HBV و HIV نیز 45/6% گزارش گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که عفونت هم زمان با HCV در معتادان تزریقی HIV مثبت 66/41% و در معتادان غیر تزریقی HIV مثبت 33/8% میباشد. در افراد HIV مثبتی که سابقه زندانی شدن داشتند، عفونت هم زمان با HCV 22/3% گزارش گردید. بیشترین میزان شیوع، عفونت هم زمان HIV و HCV در بین فاکتورهای خطر مورد بررسی در معتادان تزریقی بود. در مطالعه جوادی و همکاران در معتادین زندانی نواحی مرکزی ایران فراوانی HBsAg ، 5/3% گزارش شده است. نتایج حاصل از آزمایش‌ها بر روی نمونههای افراد دارای اعتیاد تزریقی فراوانی عفونت مشترک HIV ، HBV و HCV ، HIV ، HBV و HIV ، HCV را بهترتیب 16/4% ، 33/8% و6/41% برآورد میکند. در این مطالعه یکی از عوامل مهم خطر برای معتادان تزریقی، سابقه زندان شناخته شده است. سابقه زندان بهعنوان عامل خطر ابتلا به هپاتیت B، هپاتیت Cو HIV در بسیاری از مطالعه‌ها ذکر شده است(15). در بعضی از مطالعه‌های دیگر مهم‌ترین عامل انتقال عفونت، استفاده از سرنگهای مشترک و غیر بهداشتی در محیط زندان عنوان گردید(23). در مطالعه انجام شده توسط رضوانی و همکاران که در سال 2014 در مشهد بر روی 688 نمونه انجام شد، 15/0% از نظر عفونت هم زمان با HBV ، HCV و HIV مثبت بودند که نسبت به نتایج حاصل از تحقیق ما کمتر میباشد(24). در تحقیق انجام شده در شهر اصفهان که بر روی 106نمونه از معتادان تزریقی HIV مثبت در فاصله زمانی سال‌های1376تا 1379انجام شد، در 4/9% موارد عفونت توأم HBV ، HCV و HIV با روش الایزا مثبت تشخیص داده شدند و در همین مطالعه سابقه زندان با فراوانی 2/18% ، به عنوان فاکتور خطر اصلی مستقل برای اعتیاد تزریقی مشخص گردید(25). در مطالعه انجام شده توسط هوسین و همکاران در شمال هند بر روی 863 نمونه جهت ارزیابی خطر ابتلا به عفونت هم زمان HBV ، HCV و HIV و سیفلیس با روش الایزا ، عفونت HCV ، HIV به میزان 1/0% و عفونت HBV و HIV به میزان 2/0% برآورد گردید(26).
به این ترتیب لازم است، شناسایی بیشتر گروههای در معرض خطر صورت گیرد. هم چنین غربالگری در میان گروههایی که در نظرسنجیها کمتر منعکس شده(به عنوان
مثال زنان) و معرفی آزمایش‌های اضافی مانند RNA HCV میتواند به عنوان یک سیاست غربالگری مد نظر قرار گیرد. هم چنین توصیه میشود مسئولین استان به انجام مراقبت اقتصادی و بهداشتی شامل استراتژی روشن برای بهبود کیفیت شرایط زندگی، آموزش و پرورش و دسترسی آسان به امکانات مراقبتهای بهداشتی، مبارزه با اعتیاد تزریقی، استفاده از مواد مخدر و بهداشت زندانها توجه بیشتری مبذول دارند. با توجه به بحث فوق این مطالعه با برجسته‌سازی و مشخص ساختن میزان خطراتی که افراد جامعه ممکن است با آن روبرو باشند، میتواند به طراحی اقدامات مفید برای محدود کردن HBV ، HCV و HIV بیانجامد.
نتیجه‌گیری
ابتلا به ویروس HBV در سنین پایین در این استان به دلیل انجام طرح واکسیناسیون پایین است و با توجه به راههای مشترک انتقال ویروسهای HCV ، HBV و HIV ، ضروری است که تمامی افرادی که از نظرHIV آزمایش میشوند و یا آلوده بهHIV هستند، از نظر ابتلا به ویروسهای هپاتیت B و C نیز آزمایش شوند.
تشکر و قدردانی
نویسندگان این مقاله از کارکنان مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری استان چهار محال و بختیاری به دلیل همکاری در انجام این تحقیق، مراتب تقدیر و تشکر خود را اعلام میدارند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
